پشت ویترین

تازه های کتاب ایران…

یادداشت های روزانه از محمدعلی فروغی

به کوشش: ایرج افشار

491 ص، تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، 1388، چاپ اول

این یادداشت ها، مربوط به شش ماه از زندگی«محمدعلی فروغی»، در فاصله 26 شوال 1321 ه. ق تا28 ربیع الاول 1322 ه.ق است. از لابلای یادداشت های روزانه«فروغی» در این دوره، آگاهی های ارزشمندی به دست می آید، که از آن جمله است: زندگی خانوادگی«فروغی»ها، اوضاع فرهنگی و سیاسی ایران در فاصله زمانی کوتاهی قبل از صدور فرمان مشروطیت، شناخت روحیات«علامه قزوینی» در دوران جوانی و میزان حشر و نشر او با «محمدعلی فروغی» و آرزوهای فرهنگی این دو شخصیت برجسته نسبت به تاریخ و ادب ایران. «فروغی» در بیست و شش هفت سالگی، این یادداشت ها را نوشته است. او درآن ایام، هم به کارهای تحریری روزنامه«تربیت» که پدرش در سال 1317 ه. ق بنیاد گذاشته بود می پرداخت، و هم در مدرسه های «علمیه» و«مظفریه»، به تدریس علوم سیاسی اشتغال داشت.

 

پژوهشگران معاصر ایران: فهرست اعلام جلد اول تا سیزدهم

نویسنده: هوشنگ اتحاد

361ص، تهران: انتشارات فرهنگ معاصر، 1388، چاپ اول

مجموعه سیزده جلدی «پژوهشگران معاصر ایران»، شاخه نورسته ای است از درخت بارور ادبیات کهن ایران زمین. در این مجموعه، به صورتی مستند و دلنشین، احوال و آثار سی و چهار نفر از پژوهشگران معاصری که اکنون در میان ما نیستند، تحلیل و بررسی شده و اطلاعات ارزشمند و مفیدی درباره آنان ارائه گردیده است. ترتیب شخصیت های معرفی شده، بر اساس تاریخ تولد آنها است. از این رو، نخستین پژوهشگر معرفی شده، «محمد قزوینی»، متولد 1256 خورشیدی، و آخرین آنها، «احمد تفضلی»، متولد 1316 خورشیدی است. یکی از ویژگی های مهم «پژوهشگران معاصر ایران»، توضیح درباره نام های خاص موجود در متن شخصیت اصلی است، اعم از اشخاص، مؤسسات، و… که در بخش یادداشت های هر شخصیت، به تفصیل درباره آنها بحث شده است. کتاب حاضر، فهرست جامع اعلام موجود در این مجموعه ارزشمند، و راهنمایی مفید برای بهره بردن بیشتر از آن است. 

تداوم فکر، گزیده گفت و گوها و نوشته های علیرضا مشایخی

گردآورنده: مجید عسگری

292ص، تهران: نشر چشمه، 1388، چاپ اول

این کتاب، گزیده ای از گفت و گوها و نوشته های«علیرضا مشایخی»، موسیقی دان برجسته ایران است. او از جمله موسیقی دانانی است که تاثیر ویژه ای در جریان نوگرایی موسیقی معاصر ایران داشته است و در حال حاضر به عنوان استاد و عضو هیئت علمی، در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران فعالیت می کند. عنوان این مجموعه، برگرفته از عنوان یکی از گفت و گوهای انجام شده با «مشایخی» است. در این گفت و گو که متن آن در «مجله هنر موسیقی»، ویژه نوروز 1381 چاپ شده است، «مشایخی» می گوید: [درهر صورت یک نوع موسیقی داریم که تداوم فکر است. جدی است و ابزار تفنن نیست؛ این موسیقی باید به مردم شناسانده شود.]

 

نون نوشتن

نویسنده: محمود دولت آبادی

216ص، تهران: نشر چشمه، 1388، چاپ اول

این کتاب که جدیدترین اثر «محمود دولت آبادی»، نویسنده نامدار ایران است، شامل برخی یادداشت ها و نوشته های او در باب موضوعات و مسائل گوناگون، در فاصله سال های 1359 تا 1374 خورشیدی است. 59 نوشته و یادداشت گردآوری شده در این مجموعه، گوشه هایی از اندیشه ها و دغدغه های «دولت آبادی»، در این سال های پر تلاطم را به تصویر می کشند. در نخستین یادداشت این مجموعه می خوانیم:]اندیشیدن را جدی بگیریم. اندیشیدن. آن چه ما کم داریم، مردان و زنانی است که اندیشیدن را جدی گرفته باشند…بند زبان را ببندیم و بال اندیشه را بگشاییم. نویسنده نباید- فقط- در بند گفتن باشد. برای گفتن همیشه وقت هست، اما برای اندیشیدن ممکن است دیر شود..[

 

کامل التعبیر تفلیسی

نویسنده: حبیش بن ابراهیم تفلیسی

تصحیح و تحقیق: سید حسین رضوی برقعی

279ص، تهران: نشر نی، 1388، چاپ اول

خوابگزاری، از شمار دیرینه ترین دانش های بشری است. در فرهنگ ایران نیز، خوابگزاری پیشینه ای کهن دارد. کتاب «کامل التعبیر» که در قرن ششم ه. ق نوشته شده است، از کهن ترین تعبیرنامه های فارسی است که به جستجو در راز و رمز خواب و تعبیر آن می پردازد. این کتاب، در حقیقت، شکل مختصر و موضوعی شده متن بزرگتری از همین نویسنده و به همین نام است که دربردارنده دیدگاه معبران بزرگ پیش از اسلام و تمدن اسلامی است. مؤلف کتاب، «کمال الدین ابوالفضل حبیش بن ابراهیم» از ادبا و دانشمندان برجسته قرن ششم هجری است که تالیفات گوناگون در زمینه ادبیات، پزشکی، ستاره شناسی، علوم قرآنی و فرهنگ نویسی، از خود به یادگار گذاشته است. کاربردی نویسی، آسان نگاری و نثر زنده، از ویژگی های مهم نوشته های «تفلیسی» است. «کامل التعبیر» موفق ترین خوابنامه فارسی به شمار می رود؛ به گونه ای که در سده های پیش، به زبان های عربی و ترکی نیز ترجمه شده است. 

 

صدها سال تنهایی؛ در باب آرای شفیعی کدکنی

نویسنده: کریم فیضی

864ص، تهران: انتشارات اطلاعات، 1388، چاپ اول

این کتاب، به بررسی دنیای تحقیقی و پژوهشی «محمد رضا شفیعی کدکنی»    می پردازد. نویسنده؛ بنا به تفکیک موجود و مسلمی که استاد «شفیعی کدکنی» در فضاهای مربوط به اندیشه و تخیل خویش، آگاهانه ایجاد کرده است، از هر نوع ورود به شعر او پرهیز نموده، و در نتیجه از شعر «شفیعی کدکنی» سخنی به میان نیاورده است. از سوی دیگر، در بررسی اندیشه ها و آراء این پژوهشگر برجسته، تلاش شده است. تا همه آراء و دیدگاه های او مورد ملاحظه قرار گیرد. به این منظور، مجموعه آثار، کتاب ها و مقالات استاد «شفیعی کدکنی»، به شکلی دقیق و جامع، بررسی و نقد شده است. در مجموع، سی عنوان کتاب و تحقیق مفصل و مجمل مورد توجه قرار گرفته که آخرین آنها، مجموعه دو جلدی «غزلیات شمس تبریزی» است که در سال 1387 منتشر شده است. گذشته از این تعداد، که آثار رسمی و مدون «شفیعی کدکنی» را تشکیل می دهد، از این استاد کم مانند حوزه های ادبیات و تصوف ایران، تعداد زیادی نوشته های پراکنده در قلمروهای مربوط به نقد کتاب و شعر، در مجلات و نشریات گوناگون به چاپ رسیده که در پژوهش حاضر، ملاحظه شده است. کتاب «صدها سال تنهایی» شامل سه فصل است: فصل اول که جنبه تحلیل ندارد، بخشی از زوایای فکری «شفیعی کدکنی» را از خلال جملات وی و گزاره های مشتمل بر استفهام و یا جملات شرطیه، و با اهمیت تر از این دو، طرح ها و ایده های او، با خوانندگان در میان می گذارد. فصل دوم، به مدخل های تحقیقی «شفیعی کدکنی» در آثار مختلف او می پردازد. «عطار شناسی»، «شناخت و تحسین ابوسعید ابوالخیر»، «مولوی پژوهی»، «موسیقی شعر و صور خیال»، «قلندریه در تاریخ» و… از جمله این مدخل ها هستند. فصل سوم کتاب که اصلی ترین و مهم ترین بخش کار را تشکیل می دهد، به بررسی آراء و نظریات «شفیعی کدکنی» اختصاص دارد. این بررسی در یازده محور با عناوینی مانند «عرفان شناخت»، «چشم انداز هنری و جمال شناختی»، «در باب عرفان و تصوف»، «در باب اسلام و میراث اسلامیان» و «انتقاد و نگاه انتقادی»، سامان یافته است.

 

بازی: مهندسی یک رمان

نویسنده: قاسم کشکولی

94 ص، تهران: نشر ثالث، 1388، چاپ اول

این رمان که سرشار از پیچیدگی، ساختار زدایی، آشنا زدایی، نقیضه گویی و هجو است، به لحاظ شکل و محتوا، اثری پست مدرن به شمار می آید. «بازی: مهندسی یک رمان»، شرح ملال است و این به خوبی در ورای پریشان گویی، سردرگمی، ذهن مغشوش و شیوه روایت راوی مشهود است. ساختار این رمان به گونه ای است که خواننده هر بار، تکه ای از یک روایت را می خواند؛ گویی خرده روایت های بسیاری گرد هم آمده اند تا فقط مصالح یک رمان را فراهم آورند. این روایت ها، از یک جنس نیستند و هر کدام از آنها، در ذات خود، درون مایه ای جداگانه دارد.

 

از میان تارهای مرتعش: مجموعه داستان

نویسنده: آرش سنجابی

80 ص، تهران: انتشارات مروارید، 1388، چاپ اول

این کتاب، مجموعه ای از چهارده داستان کوتاه است که در آنها موضوعاتی چون ترس، درد، تنهایی و مرگ، تکرار می شوند. داستان های این مجموعه، دارای پیچیدگی های دلچسبی است که با کمی تامل از جانب خواننده، برای او، تبدیل به روایات خواندنی و تاثیرگذاری می گردند. همه داستان ها، سرشار از تعمق و خیال پروری و تجربه های متفاوت اند.«از میان تارهای مرتعش»، مجموعه ای است منسجم که داستان هایش بدون پرگویی، خواننده را همراه با خود می برند و او را در جریان وقایع قرار می دهند. نگاهی فلسفی به موضوعات اجتماعی و جهان درونی انسان، همراه با توجه به گذشته و کودکی انسان ها، محور بسیاری از داستان های این مجموعه است.

 

گفت و گوی نسرین فقیه با معمارجوان

88 ص، تهران: دفتر پژوهش های فرهنگی، 1388، چاپ اول

این کتاب، متن تدوین شده گفت و گو با یکی از برجسته ترین و موفق ترین معماران حال حاضر ایران است. این گفت و گو، در سه نشست در تابستان 1387(2008 میلادی) انجام گرفته است. «نسرین فقیه» در این گفت و گو، در قالب پاسخ به سوالات یک «معمار جوان»، آراء و نظریات خود را درباره زوایای گوناگون معماری، بازگو می کند. «فقیه» درباره این کتاب می نویسد:    [ این نوشته درباره بسترها و افق هاست. آن را به معماران جوان ایرانی تقدیم می کنم. میل شما به حضور در جهان و شرکت در ساختن آن، زندگی دوباره مرا در این سرزمین معنا بخشید.]