دیدار

نویسنده
کیخسرو دارابیان

باغهای معلق، از افسانه تا واقعیت…

باغ‌های معلق بابل (Hanging Gardens of Babylon) که به‌عنوان باغ‌های معلق “ سمیرامیس” نیز شناخته می‌شود، در نزدیکی شهر «حله» کنونی مرکز استان بابل در میان‌رودان، به‌عنوان یکی از عجایب هفتگانه اصلی تاریخ به‌شمار می‌آید.

 این باغ‌ها در حدود 600پ.م توسط “ نبوکدنصر دوم (:Nebuchadnezzar)” ساخته شده‌اند. وی این باغ‌های افسانه‌ای را برای خوشحال کردن همسرش، شهبانوی ایرانی بابل، «آمیتیس» دخت «ایشتوویگو» و نوه‌ی «هُوَخشَترَه» فرمانروای ماد ساخته است، زیرا شهبانوی ایرانی آرزوی درختان و گیاهان خوشبوی میهنش، ایران را داشت.

 

 
سرزمین ماد که «آمیتیس» از آن می‌آمد، سرزمینی سرسبز و کوهستانی و پوشیده از گیاهان و درختان مختلف بود ولی سرزمین بابل در منطقه‌ای مسطح و فلاتی خشک قرار داشت. این محیط خشک و دوری از سرزمین خوش آب و هوای ایران شوند بیماری شهبانوی ایرانی شد. نبوکدنصر تصمیم گرفت  برای خشنودی همسرش باغهای معلق بابل را در ارتفاع برای همسر خود بسازد. واژه‌ی معلق که برای این باغ‌ها استفاده می‌شود در حقیقت به این معنی نیست که باغ‌ها به‌وسیله طناب یا ریسمان به یکدیگر متصل بوده‌اند، بلکه ترجمه اشتباه واژه‌ی یونانی به معنای تراس یا بالکن بوده است.
این باغها مربع شکل بوده و دارای گنبدهای قوسی شکلی بوده‌اند که بر روی کف شطرنجی مکعبی شکلی قرار داشته است. ایوانی که دور بام ایجاد شده بوده توسط پلکان با پایین مرتبط می‌شده است. باغ‌های معلق از گیاهانی که بالاتر از سطح زمین کاشته شده بودند ایجاد شده و ریشه‌ی گیاهان و درختان به جای کاشته شدن در زمین، در کف ایوان‌ها جاسازی شده بودند. تمام این مجموعه بر روی ستونهایی قرار داشت و آب از طریق وسایل بالا برنده در کانال‌های شیب‌دار ریخته و در کل باغ جریان میافت.

آبیاری گیاهان و رطوبت موجود در فضا از همین آب بود. آبیاری این باغ‌ها با ساختاری شبیه به «پیچ ارشمیدس» انجام می‌‌شده است. به‌فرمان « نبوکدنصر دوم» برای ساخت این باغ‌ها از تخته سنگ‌های بزرگی که پیش از آن در بابل دیده نشده بود، استفاده کردند تا از فرسایش زمین بوسیله آب جلوگیری کنند.درواقع این بنا با چمن همیشه سبز و درختان محکمش، کاری هنری و تجملی شاهانه بود. یکی از جالبترین جنبه‌های بنا این بود که کار باغبانی و زراعت در بالای سر بیننده انجام می‌شد.>این باغ‌ها پس از سده‌ی دوم پیش از میلاد، پس از چند زمین‌لرزه ویران شدند.
این باغ‌های معلق انبوه بطور گسترده توسط تاریخ‌نگاران یونانی همچون «استرابون» و «دیودور سیکولوسی» توصیف شده است.


استرابونبابل، نیز، در یک دشت واقع شده است و محیط دیوارش سیصد و هشتاد و پنج استادیا است. ضخامت دیوارش سی و دو پا است؛ بلندای میان برج‌ها پنجاه ذراع است. بلندای برج‌ها شصت ذراع می‌باشد؛ گذرگاه بالای دیوار چنان است که چهار اسب ارابه به آسانی می‌توانند یکی پس از دیگری از آن گذر کنند؛ و به همین علت است که این و باغ معلق را یکی از عجایب هفتگانه جهان می‌نامند. این باغ به شکل چهارگوش است، و هر سویش به درازای چهار پلترا است. این باغ شامل گنبدهای کمانی است، که یکی پس از دیگری، روی فونداسیون‌های شطرنجی مکعب مانندی قرار داده شده‌اند. این فونداسیون‌های شطرنجی شده، که درونشان گود شده است، چنان ژرف از خاک پر شده‌اند تا بتوانند زیر بار بزرگترین درخت‌ها بروند. این فونداسیون‌ها، گنبدها و کمان‌ها، از آجر پخته و قیر ساخته شده‌اند. صعود به بالاترین سقف تراس، بوسیله یک پلکان انجام می‌شود؛ و در امتداد این پلکان پیچ‌هایی وجود داشت، که بوسیله آنها آب از رود فرات بطور پیوسته به سمت بالا و درون طبقات باغ هدایت می‌شد. رودخانه، به پهنای یک استادیوم، تا وسط شهر جریان می‌یافت؛ و باغ بر لب رودخانه است.



دیودور: آن باغ با 100پا (30متر) درازا در 100پا (30متر) پهنا بود و بر ردیف‌هایی ساخته شده بود تا به یک تماشاخانه شباهت داشته باشد. گنبدها در زیر تراس‌های صعودی که همه وزن باغ گیاه کاری شده را تحمل می‌کردند، بنا شده بود؛ بالاترین گنبد، که هفتاد و پنج پا بلندی داشت، بالاترین بخش باغ بود، که در این نقطه، هم‌سطح دیوارهای شهر بود. سقف‌های گنبد، که باغ را نگه می‌داشتند از تیرهای سنگی بنا شده بودند که برخی از آنها شصت پا بلندی داشت، و روی این‌ها، نخست یک لایه شنی که در قیر ضخیمی نشانده بودند، سپس دو مسیر آجر پخته شده که با سیمان استخوان بندی کرده بودند، و سرانجام یک پوشش سربی جهت جلوگیری از ورود رطوبت به خاک رسوخ کننده به سقف‌ها، قرار داده بودند. در بالای این سقف، روخاک کافی کپه کرده بودند تا بزرگترین درختان نیز اجازه ریشه گرفتن داشته باشند. زمین یکدست و انبوه از پوشش گیاهی با هر نوع درختی بود. و از آنجا راه‌روها یکی ورای دیگری طراحی شده بودند، تا نور خورشید بر آنان بتابد، حاوی مجراهای بودند که بوسیله تلمبه‌هایی با فوران بزرگ، آب را از رودخانه بالا می‌کشید، گرچه هیچ‌کس از بیرون نمی‌توانست این کار را ببیند.



این نگاره توسط هنرمند هلندی سده 16م، مارتین هیمسکرک، با دست رنگ شده است، باغ‌های معلق افسانه‌ای بابل، یکی از عجایب هفتگانه جهان را به تصویر می‌کشد. برپایه روایات، این باغ‌ها معلق نبوده، بلکه بر روی سقف‌ها و تراس‌های کاخ سلطتنی در بابل رشد می‌کردند.