دیوید سنگر و ویلیام برود
دولت اوباما و متحدان اروپایی او به عنوان بخشی از تلاش برای فراهم کردن پرونده‌ای برای تحریم‌های تنبیهی بیشتر علیه ایران، در حال فشارآوردن بر آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای برای علنی کردن شواهدی هستند که اعتقاد دارند بر فعالیت ایرانیان در جهت بدست آوردن ساخت سلاح هسته‌ای دلالت دارد.
این درخواست موجب منازعه داخلی در آژانس بر سر اینکه تا چه حد بصورت مستقیم بر سر سال‌ها سرپیچی مدام نسبت به دادن پاسخ به سئوالات در مورد اسناد و فایل‌های کامپیوتری که نشان از تلاش‌های نظامی برای ساخت سلاح هسته‌ای دارد، با ایران مقابله کنند. ایران می گوید این اسناد، که بسیاری از آنها از آمریکا، اسرائیل و سرویس‌های اطلاعاتی اروپا آمده است جعلی است. به گفته مقامات رسمی، آژانس پرونده‌ها را با دقت بررسی کرده و دریافته که آنها احتمالا حقیقی هستند.
یک مقام ارشد دولت اوباما که هفته گذشته به علت اینکه در مورد داده‌های اطلاعاتی حرف می‌زد بصورت ناشناس سخن می‌گفت عنوان کرد: «چیزی که ما و متحدان بر آن اصرار داریم این است که تمام پرونده علنی شود.»
اصرار دولت برای بحث باز در مورد برنامه تسلیحاتی ایران و در مورد تحریم‌های شدیدتر، خوش‌بینی فزاینده در مورد تلاش برای مراوده با رهبران آن کشور را منعکس می‌کند. مقامات دولتی می‌گویند در حالیکه پیش از انتخابات ریاست جمهوری از حکومت ایران پیام‌هایی دریافت داشته است اما پس از آن دیگر ارتباطی برقرار نشده است.
اما مقامات آژانس می‌گویند محمد البرادعی، رئیس در حال کناره‌گیری آژانس، در مقابل علنی کردن اسناد مقاومت کرده است و بیم آن دارد که چنین نمایشی موضع آژانس را در تلاش برای آنچه وزیر امور خارجه هیلاری رادهم کلینتون اخیرا آن‌را تحریم‌های «زمین‌گیر کننده» نامیده است، متمایل به غرب نشان دهد. دکتر البرادعی که برای دادن اجازه به ایران برای تولید اورانیوم درحجمی مشخص تحت نظارت شدید گفتگو کرده است، گفته است که شواهد پرونده دال بر مدارک قطعی بر علیه ایران نیست.
تلاش‌های دولت اوباما برای علنی کردن پرونده با رفتار پرزیدنت جرج بوش تضاد دارد. پس از افتضاح اطلاعاتی علیه عراق، مقامات دولت بوش گفتند که آنها برای علنی کردن شواهد علیه تلاش‌های هسته‌ای ایران با کمبود مستندات مواجه هستند. آقای بوش نیز در سال 2005 اقرار کرد که این پرونده باید با سکوت جلو برود.
علاوه بر این آژانس‌های اطلاعاتی آمریکا از منتشر کردن برخی از حساس‌ترین کشفیات خود از جمله اطلاعات درز کرده از کامپیوتر لپ‌تاپی که توسط یک مهندس هسته‌ای ایرانی از آن کشور بیرون آمده است امتناع ورزیده‌اند.
برخی از آن اطلاعات در طی یک دیدار خصوصی در فوریه 2008 برای اعضای آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای توسط بازرس کل آژانس شرح داده شد. این مقام، اولی هینونن، اسناد، طرح‌ها و ویدئوهایی را نشان داد که به گفته او «حاوی کاربردی به جز گسترش سلاح هسته‌ای نیستند.» اخباراین ویدئوها به سرعت نشت پیدا کرد و جزئیات آن توسط مقامات ایران محکوم و جعلی عنوان شد.
اما قبلا و از زمان توضیحات آقای هانونن، ایران به آژانس اجازه نداده بود تا با محسن فخری‌زاده، دانشمندی که دو پروژه مخفیانه درون دولت ایران به نام‌ها پروژه 110 و پروژه 111 را هدایت می‌کند صحبت کند. شواهد جمع‌آوری شده توسط آژانس دال بر آن است که هر کدام ازاین پروژه ها بر طراحی و تحویل سلاح هسته‌ای دارد تمرکز دارند، با وجویکه آمریکا در برآورد اطلاعات ملی که نزدیک به دو سال قبل منتشر کرد عنوان کرد که معتقد است آن پروژه‌ها حداقل بصورت موقت در اواخر سال 2003 متوقف شده‌اند.
یک دیپلمات اروپایی آشنا به بررسی‌های داخلی آژانس گفت آمریکا، انگلیس، فرانسه و آلمان در حال فشار آوردن بر آژانس برای انتشار اطلاعات مستدل جمع‌آوری شده هستند.
این مقام می‌گوید: «فعالیت‌های چندجانبه‌ای برای بالا بردن فشار بر ایران در دست انجام است. فقط اسرائیل نیست.»
گزارش بعدی آژانس در مورد ایران قرار است پنجشنبه یا جمعه منتشر شود. یک مقام ارشد اروپایی گفت این گزارش حاوی «امر تعجب‌آوری نیست»، اما روشن نیست که چه مقدار از تحلیل‌های اطلاعات قبلی در مورد طراحی بمب و گفتگوها میان مهندسان هسته‌ای ایران ممکن است منتشر شود. به گفته مقامات آمریکایی و اروپایی، بسیاری از آن اطلاعات از یک لپ‌تاپ، از نفوذ در شبکه کامپیوتری ایران و از یافته‌های خود آژانس فراهم آمده است.
یک مقام هسته‌ای آشنا با آماده‌سازی این گزارش گفت مناقشه سطح بالایی در آژانش اتمی بر سر اینکه گزارش باید شامل تحلیل‌های شدید‌اللحن در مورد فعالیت‌های ایران، به امید اعمال فشار برای دریافت پاسخ از جانب ایران باشد به راه افتاده است. اما آنها گفتند که دکتر البرادعی احتیاط‌هایی را یادآور شده است که احتمال اینکه مقدار زیادی از این اطلاعات در این گزارش بیاید را کم کرده است.
تشخیص میزان پیشروی ایران در برنامه هسته‌ای اش در سال گذشته مشکل است و پس از تحولاتی که پس از انتخابات در آنجا روی داده است پیچیده‌تر شده است.
چهارشنبه آینده مقامات آمریکا و اروپا قرار است برای بحث پیرامون قدم بعدی در مورد ایران با یکدیگر دیدار کنند؛ پرزیدنت اوباما گفته است که وی از افتتاحیه مجمع عمومی سازمان ملل در اواخر ماه استفاده خواهد کرد و شاید از اجلاس اقتصادی در پیتزبورگ برای ایجاد فشار در جهت تحریم‌های شدیدتر نیز استفاده کند. از میان تحریم های تحت بررسی قطع فروش بنزین به ایران است، اما یک مقام ارشد دولتی هفته گذشته گفت که چنین اقدامی «فروش چین و روسیه را که روابط اقتصادی گسترده‌ای با ایران دارند، بالا می‌برد».
بازرسان بار گذشته در دیدار دوره‌ای خود از نیروگاه اصلی ایران در نطنز گزارش دادند که 7000 سانتریفیوژ برای تولید اورانیوم مستقر شده است. آنها گفتند اورانیوم غنی شده کمتر از آن است که برای ساخت سلاح مناسب باشد. ایران اصرار دارد که این سوخت برای استفاده احتمالی در نیروگاه‌های برق هسته‌ای است.
ایران از بازرسی نیروگاه‌های دیگر که ظن آن می‌رود برخی از آنها بخشی از برنامه تسلیحات هسته‌ای باشند ممانعت بعمل آورده است. پنج سال پیش در حین چنین بازرسی بود که بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای فعالیت‌های غنی‌سازی اورانیوم را که هجده سال مخفی بود کشف کردند.
اما هفته گذشته بازرسان آژانس اجازه یافتند تا از نیروگاه رو به اتمام راکتور آب سنگین اراک پس از اینکه نزدیک به یکسال به آن راه نداشتند بازدید کنند. این نیروگاه مورد توجه شدید بازرسان بوده است زیرا تکنولوژی آن می‌تواند به گسترش تسلیحات هسته‌ای کمک کند.
مقامات دولت اوباما گفتند که ظنین هستند این بازدید بخشی از تلاش برای نشان دادن همکاری ایران، درست پیش از گزارش آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای بوده باشد. ولی آنها عنوان کردند که از زمان انتخابات هیچ پاسخی از جانب ایران نسبت به دعوت آقای اوباما برای مذاکره باز در مورد مسئله هسته‌ای دریافت نکرده‌اند.
منبع: نیویورک تایمز، 25 اوت
