در آخرین روزهای سال گذشته، دفتر موسسه راهی (راه توانمند زیستن) به دستور دادسرای انقلاب اسلامی پلمب شد و بدینسان، بیش از دو سال کار مداوم در حوزه خدمت رسانی حقوقی به زنان آسیب دیده یا در معرض آسیب متوقف شد؛ بی آن که هیچ دلیلی برای آن ذکر شود. آنچه می خوانید، مروری کوتاه است بر فعالیتهای این موسسه از زمان تاسیس در مرداد ماه 1383 تا روزی که دفتر آن به همراه تمامی پرونده های 814 زنی که در تمام طول این مدت از خدمات مددکاران، مشاوران حقوقی و وکلای موسسه به طور رایگان بهره مند شده بودند، پلمب شد.
بیانیه ماموریت موسسه راهی
موسسه راه توانمندزیستن (راهی) سازمانی است که در سطح محلی با هدف توانمندسازی و رفع همه اشکال تبعیض حقوقی و عملی علیه زنان از طریق مشاوره حقوقی، برگزاری کارگاههای آموزشی، ادوکیسی و تحقیق، با اعتقاد به ارزشهای حقوق بشر، کرامت ذاتی انسان و توسعه جنسیت محور به زنان کمک می کند تا در زندگی فردی توانمند شوند و هویت و حقوق خود را بازیابند و در عین حال سعی در تغییر قوانین، سیاستها و رویه های تبعیض آمیز علیه زنان را دارد.
گزارش کار موسسه راهی
ثمره فعالیتهای راهی در دو سال گذشته، یاری رساندن به بیش از 1000 زن آسیب دیده بوده که به خدمات حقوقی در زمینه های خاتوادگی (طلاق، حضانت، سرپرستی، خشونت خانگی و…) و یا کیفری (قربانیان جرایم مهم مثل اسید پاشی، تجاوز، ضرب و جرح؛ آدم ربایی و یا متهم به جرایمی با مجازات اعدام، سنگسار و حبس بالای ده سال) نیاز داشته اند. خوب است بدانید خدمات فوق در اغلب موارد رایگان بوده و در موارد محدودی که مراجعه کننده استطاعت مالی داشته فقط 1000 تومان بابت تشکیل پرونده دریافت شده است.
کل نیروهای ثابت این موسسه شامل نه نفر وکیل، مشاور حقوقی، مددکار، مشاور آموزشی، مدیر اجرائی، مسئول وب سایت و روابط عمومی، و منشی است اما هنر اعضای موسسه شکل دهی شبکه ای از افراد خیرخواه و داوطلب ( www.raahi.org/fdonate.asp ) بوده که متخصص و موثر در حوزه های مختلف مورد نیاز زنان آسیب دیده هستند.به عنوان مثال یکی از مهمترین گروههای همکار راهی شبکه وکلای داوطلب (http://www.vokala.org/index.php ) است که از حدود 40 وکیل فعال و بشردوست در شهرهائی نظیر تهران، شیراز، قزوین و اهواز تشکیل شده و در مواردی که راهی از آنها کمک خواسته است به صورت رایگان آن پرونده را بررسی کرده و در صورت نیاز حتی وکالت آن زن را هم بر عهده گرفته اند. اخیرا هم استفاده از دانش آموختگان حقوق به عنوان مشاورین سیار( www.raahi.org/showfnews.asp ) در دست برنامه ریزی بود.
در این دوسال 814 پرونده مشاوره در این موسسه تشکیل شده که شامل 582 مشاوره چهره به چهره و حضوری، 122 مشاوره تلفنی و 110 مشاوره اینترنتی بوده است. علاوه بر این وکالت 52 زن به صورت رایگان توسط وکلای همکار این موسسه انجام شده که نتیجه دادگاه بیش از 85 درصد آنها مطلوب بوده است.
علاوه بر 814 مشاوره و 52 وکالت فوق، راهی حمایت از زنان زندانی را نیز به عنوان اولویت کاری پیگیری کرده است. مشاورین حقوقی و مددکاران همکار راهی به صورت منظم و مستمر در زندانهای اوین و سپیدار اهواز حاضر شده و پای درد دلها و مشکلات زنان زندانی نشسته اند. 220 مشاوره حقوقی یا روانی و نیز پذیرش وکالت 45 زن زندانی کاری بوده که راهی برای زندانیان زن انجام داده است.
اما 1000 زنان آسیب دیده ای که از حمایت راهی بهره مند شده اند اغلب گرفتار چنان مشکلات در هم تنیده و مزمنی بوده اند که صرفا با مشاوره حقوقی یا صدور یک حکم قضائی امکان بازگشت به روال عادی زندگی را نداشته اند. در اغلب موارد این افراد به خدمات مددکاری نیاز داشته اند. موارد زیادی به درمانهای روانپزشکی و گاه خدمات پزشکی محتاج بوده اند. در مواردی کاریابی یا توانمند سازی برای کسب استقلال مالی لازم بوده و در مواردی خانواده زن آسیب دیده هم محتاج خدمات حمایتی بوده اند. راهی متناسب با امکانات محدود خود و همتی که شبکه همکاران داوطلب یا نهادها و موسسات خیریه نظیر موسسه امید مهر، مرکز فیروزنیا، جمعیت آفتاب (فعال در زمینه ترک اعتیاد) و یا بنیاد کودک داشته اند تلاش کرده است تا حد ممکن مشکلات زنان آسیب دیده را کاهش دهد. در مواردی حتی از خدمات و کمکهای نهادهای دولتی مثل کمیته امداد، بهزیستی، سازمان فنی و حرفه ای کشور یا مراکز کاریابی زیر نظر وزارت کار استفاده شده است. راهی بیش از آنکه دغدغه انگها و توهمهای برخی روشنفکران یا چهره های سیاسی را داشته باشد شنونده دردگویه های زنان مملکت بوده است.
تقریبا 90 درصد از زنان مراجعه کننده به راهی در خانواده ای فقیر یا با درآمد متوسط زندگی می کرده اند. نباید فراموش کرد که حتی در بسیاری از خانواده های مرفه هم، زنان به دلیل نداشتن استقلال مالی امکان پرداخت هزینه وکیل یا مشاوره حقوقی را ندارند. میانگین سنی افراد مراجعه کننده به راهی در حدود 34 سال است.
جدول بالا همچنین نشان می دهد که تقریبا اغلب زنان آسیب دیده نیازمند حمایتهای مختلف هستند. به عنوان مثال خانم لیلا مافی (http://www.raahi.org/showfnews.asp?nid=22) دختر 20 ساله ای که به اتهام زنای با محارم محکوم به اعدام شده بود با پذیرش وکالتش از سوی وکیل موسسه راهی و اقدامات حقوقی و مکاتبات انجام شده با مقامات، در مرحله تجدیدنظر به شلاق و 8 ماه اقامت اجباری در بهزیستی تهران محکوم شد. در مدت اقامت در بهزیستی، مددکار راهی ارتباط مستمر با لیلا داشته و تا حدودی وضعیت روانی او بهبود می یابد. پس از آزادی هم با کمک موسسه امید مهر، لیلا در محل امنی اسکان داده شده و هم اکنون در حال سوادآموزی و یادگیری مهارتهای حرفه ای برای بازگشت به زندگی عادی است. همچنین 116 نفر از زنانی که به راهی مراجعه کرده و نیازمند روان درمانی جدی بوده اند به کلینیکهای همکار موسسه معرفی شده اند.
از این گونه موارد که راهی کمکهائی فراتر از مشاوره و وکالت به یک زن ارائه داده فراوان است نظیر زنانی که کار پیدا کرده اند یا اعضای خانواده آنها توسط روان شناسان همکار راهی مورد مداوا قرار گرفته اند. تامین هزینه آموزش یا خرید رایانه برای زنان سرپرست خانوار ، تهیه دیه زنانی که در دفاع از خود مرتکب قتل شده اند(مثلا خانم مریم ع( www.raahi.org/showfnews.asp
طبیعی است همه این 1000 زن، پس از حمایتهای راهی الزاما تمام مشکلاتشان برطرف نشده مثلا در مواردی زن نتوانسته در دادگاه از حق خود دفاع کند یا ضعف قوانین و همکاری نکردن نهادهای قانونی مانع موفقیت راهی در حمایت از آنها شده اما به هر حال در اغلب موارد شرایط زن آسیب دیده پس از مراجعه به راهی به مراتب امیدوار کننده تر از قبل آن شده است.
از آنجا که منشا بسیاری از مشکلات زنان ناآگاهی آنها نسبت به قوانین است یکی از محورهای مهم فعالیت راهی برگزاری دوره های آموزشی است. کارگاه های شروط ضمن عقد برای زوجهای در آستانه ازدواج( www.raahi.org/showfnews.aspwww.raahi.org/showfnews.asp) و نیز دوره های توانمندسازی (http://www.raahi.org/showfnews.asp?nid=17)از جمله این اقدامات است.
آنچه خواندید خلاصه کارنامه موسسه راهی بود. منتظر بیلان عملکرد آنانی می مانیم که کارنامه سالانه شان با بازداشت فعالان جنبش زنان بسته شد تا بدانیم آنها با هزاران کارمند و میلیاردها بودجه برای زنان این مملکت چه کرده اند؟ هر چند، چه باک که دست کم هزار زن ایرانی اگر هفت سینی آراستند، یادی از “راهی” هم کردند و در دل او را دعا و در بندکننده را …
منبع: سایت میدان زنان