آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی در دیدار با سفیران و مدیران ارشاد وزارت امورخارجه، مذاکره با آمریکا را رد و گفت‌وگوهای جمهوری‌اسلامی با این کشور در موارد خاص را نیز بی‌فایده توصیف کرد.
سخنان خامنه ای، دو روز پس از سخنرانی حسن روحانی، رییس‌جمهوری اسلامی، در جمع مشابهی بیان می‌شود. وی ضمن تایید سخنان روحانی درباره “تعامل با همه دنیا” گفت که دو استثنا در این‌باره وجود دارد: “رژیم صهیونیستی و آمریکا.”
به گفته‌ی وی “تعامل با رژیم صهیونیستی موضوعا منتفی” است و درباره رابطه با آمریکا نیز این مساله “به جز در موارد خاصی برای جمهوری اسلامی نه تنها هیچ نفعی ندارد بلکه ضرر هم دارد و کدام عاقلی است که دنبال کار بی منفعت برود”.
آیت‌الله خامنه‌ای اضافه کرده که “تا وقتی وضع کنونی یعنی دشمنی آمریکا و اظهارات خصمانه دولت و کنگره امریکا درباره ایران ادامه دارد تعامل با آنها نیز هیچ وجهی ندارد”.
رهبر جمهوری اسلامی با این حال اضافه کرده که “در زمینه ادامه مذاکرات هسته ای، [گفت و گو با آمریکا را] منع نمی کنیم و کاری که دکتر ظریف و دوستانشان شروع کردند و تا امروز هم خوب پیش رفتند دنبال می شود اما این، یک تجربه ذی‌قیمت دیگر برای همه بود که متوجه شویم نشست و برخاست و حرف زدن با آمریکایی ها، مطلقا تاثیری در کم کردن دشمنی آنها ندارد و بدون فایده است”.
این چندمین بار طی یک سال گذشته است که رهبر جمهوری‌اسلامی سخنان مشابهی بر زبان می‌راند. وی تاکنون چند بار بر این نکته تاکید کرده که به مذاکره با غرب و آمریکا خوشبین نیست، گرچه مخالفتی هم با انجام این مذاکرات ندارد.
آیت‌الله خامنه‌ای همچنین تاکنون چندین بار گفته است که مخالفتی با طی شدن روند دیپلماسی ندارد. از جمله او در سخنرانی خود در نخستین روز سال جدید، گفته بود: “مذاکره در موضوعات خاص اشکالی ندارد؛ منتها گفتم من اعتماد ندارم، خوشبین نیستم به مذاکره، لکن میخواهند مذاکره کنند، بکنند؛ ما هم به اذن‌الله ضرری نمی‌کنیم”.
رهبر جمهوری‌اسلامی پس از سفر حسن روحانی به نیویورک و گفت‌وگوی تلفنی وی با باراک اوباما نیز گفته بود: “ما از تحرک دیپلماسی دولت حمایت می‌کنیم و به تلاش دیپلماسی اهمیت می‌دهیم و از آنچه در سفر اخیر بود حمایت می‌کنیم. البته برخی از آنچه در سفر نیویورک پیش آمد به نظر ما بجا نبود، لکن ما به هیات دیپلماسی دولت عزیزمان خوشبین هستیم ولی به آمریکایی‌ها بدبین‌ایم”.
چند ماه بعد و در سال‌روز سیزدهم آبان هم وی درباره مذاکرات هسته‌ای چنین اظهارنظر کرد: “بنده هم‌چنان که گفتم خوشبین نیستم؛ من فکر نمی‌کنم [از] این مذاکرات آن نتیجه‌ای را که ملت ایران انتظار دارد، به‌دست بیاید، لکن تجربه‌ای است و پشتوانه‌ی تجربی ملت ایران را افزایش خواهد داد و تقویت خواهد کرد؛ ایرادی ندارد اما لازم است ملت بیدار باشد. ما از مسئولین خودمان که دارند در جبهه دیپلماسی فعالیت می‌کنند، کار می‌کنند، قرص و محکم حمایت می‌کنیم، اما ملت باید بیدار باشد، بداند چه اتفاقی دارد می‌افتد [تا] بعضی از تبلیغا‌ت‌چی‌های مواجب‌بگیر دشمن و بعضی از تبلیغا‌ت‌چی‌های بی‌مزد و مواجب ـ- از روی ساده‌لوحی -ـ نتوانند افکار عمومی را گمراه کنند”.
اکنون نیز آیت الله خامنه ای مواضع مشابهی اتخاذ کرده. او گفته در سالهای گذشته “عده ای اینجور وانمود می کردند که اگر با آمریکایی ها دور میز مذاکره بنشینیم بسیاری از مشکلات حل می شود، البته ما می دانستیم اینجور نیست اما قضایای یک سال اخیر برای چندمین بار این واقعیت را اثبات کرد”.
وی البته اشاره‌ای به نام یا مشخصات این افراد نکرده با این حال گمان می‌رود منظور وی برخی اعضای دولت محمود احمدی نژاد و خود وی باشد که چندین بار خواستار شروع مذاکرات با آمریکا شده بودند.
او همچنین مدعی شده که “در گذشته میان مسوولان ما و مسئولان آمریکا هیچ ارتباطی نبود”، اما پس از روی کار آمدن دولت روحانی و به دلیل “مسایل حساس هسته ای و تجربه ای که مطرح شد انجام بشود، بنا شد مسئولان تا سطح وزارت خارجه تماس ها، نشست ها و مذاکراتی داشته باشند”، گرچه به گفته‌ی وی از این مذاکرات “نه تنها فایده‌ای عاید نشد بلکه لحن آمریکایی ها تندتر و اهانت آمیزتر شد و توقعات طلبکارانه بیشتری را در جلسات مذاکرات و در تریبون های عمومی بیان کردند”.
سخنان رهبر جمهوری‌اسلامی درباره عدم ارتباط با آمریکا در حالی بیان می‌شود که پیش از این برخی مسوولان جمهوری‌اسلامی و همچنین یک سایت نزدیک به سپاه پاسداران، نوشته بودند که ایران و آمریکا پیش از روی کار آمدن دولت روحانی، نشست‌های محرمانه‌ای با یک‌دیگر داشته‌اند.
علی‌اکبر صالحی، وزیر امورخارجه دولت احمدی‌نژاد، در گفت‌وگویی با شبکه العالم، گفته بود که برخی از مسوولان دولت احمدی‌نژاد معتقد بودند که باید با آمریکا به شکل مستقیم و دوجانبه مذاکره شود.
به گفته صالحی پس از آن، وی به عنوان وزیر امورخارجه با رهبر جمهوری اسلامی در این باره گفت‌وگو کرده و رهبر جمهوری‌اسلامی به او گفته که “به آمریکایی‌ها نمی‌شود اعتماد کرد… آنها عهدشکنی می‌کنند، نقض پیمان می‌کنند و قابل اعتماد نیستند و حسن نیت ندارند”.
صالحی گفته بود که ایت‌الله خامنه‌ای در نهایت به او گفته بود: “اشکالی ندارد، بروید و این کار [مذاکره با آمریکا] را انجام دهید، اما بدانید که این اتمام حجت خواهد بود. ما بهانه را از آنها خواهیم گرفت و به مردم خودمان اعلام خواهیم کرد که از هر فرصتی برای حل و فصل مسالمت‌آمیز این موضوع در چارچوب عزت، حکمت و مصلحت استفاده می‌کنیم و بهانه را از آنها خواهیم گرفت که آنها با افکار عمومی بازی نکنند”.
همان زمان سایت ایران هسته‌ای، نزدیک به سپاه پاسداران، نوشته بود که برای مذاکره میان جمهوری‌اسلامی و آمریکا چهار شرط از سوی آیت‌الله خامنه‌ای مطرح شده بود، عدم حضور وزیر امورخارجه در مذاکرات و همچنین نتایج ملموس در کوتاه‌مدت، از جمله شرط‌های آیت‌الله خامنه‌ای بوده است.
این وب‌سایت همچنین نوشته بود که سیاست‌گذاری درباره این مذاکرات از سوی یک “کمیته سه نفره شامل سه تن از مسوولان ارشد دولت” انجام می‌شده، اما “محمود احمدی‌نژاد نقش چندانی در آن نداشته است”. مسوولیت این مذاکرات نیز “با یکی از معاونان کارکشته وزارت خارجه” بوده است. از سوی آمریکا، جیک سالیوان مشاور جو بایدن و بیل برنز قائم‌مقام وزارت خارجه در این مذاکرات شرکت داشته‌اند.
ایران هسته‌ای نوشته بود: “تا قبل از انتخابات ریاست جمهوری، سه دور مذاکره در مسقط برگزار شد… آمریکایی‌ها در همان مذاکرات رسما غنی‌سازی ایران را پذیرفتند. موضوع پذیرش غنی‌سازی توسط آمریکا در نامه‌ای مکتوب به ایران اعلام شد”.
ایت‌الله خامنه‌ای اکنون نیز گفته است که بعد از مذاکرات “آمریکایی ها نه تنها دشمنی ها را کم نکردند بلکه تحریم ها را هم افزایش دادند. البته می گویند این تحریم ها، جدید نیست اما در واقع جدید است و مذاکره در زمینه ی تحریم هم، فایده ای نداشته است”.
وی در این سخنرانی یک بار دیگر از محمدجواد ظریف حمایت کرده و گفته که “بطور دائم از خداوند متعال برای وزیر خارجه عزیز و همکارانشان طلب توفیق می‌کنم”.
ایت‌الله خامنه‌ای شهریور ماه سال گذشته و هم‌زمان با روی کار آمدن دولت روحانی در دیدار با فرماندهان سپاه پاسداران گفته بود: “عرصه دیپلماسی، عرصه لبخند و درخواست مذاکره و مذاکره است اما همه این رفتارها باید در چارچوب چالش اصلی فهم و درک شود… با مساله‌ای که سالهای پیش نرمش قهرمانانه خواندم موافقم چرا که این حرکت در مواقعی بسیار خوب و لازم است اما با پایبندی به یک شرط اصلی”.
