قا ب ♦ چهارفصل

نویسنده
شهلا گروسی

امروزه همه عادت کرده ایم تصویر سگ کوچولوی نژاد بیگل را همه جا ببینیم: بر جلد دفترچه مشق بچه ها یا حتی بر ‏لیوان ماگ خودمان، تا با تماشای آن تلخی طعم قهوه را فراموش کنیم. “اسنوپی” راه را به خانه همه ما باز کرده و تبدیل ‏به نمادی جهانی شده است. ساختن چنین نشانه های فراگیر فرهنگی تنها از عهده نوابغ بر می آید که “چارلز شولز” ‏کارتونیست بزرگ آمریکایی، بی شک یکی از آنان بود. ‏

sagbeigel1.jpg

درباره چارلز شولز

‎ ‎سلطان بادام زمینی ها‏‎ ‎

امروزه همه عادت کرده ایم تصویر سگ کوچولوی نژاد بیگل را همه جا ببینیم: بر جلد دفترچه مشق بچه ها یا حتی بر ‏لیوان ماگ خودمان، تا با تماشای آن تلخی طعم قهوه را فراموش کنیم. “اسنوپی” راه را به خانه همه ما باز کرده و تبدیل ‏به نمادی جهانی شده است. ساختن چنین نشانه های فراگیر فرهنگی تنها از عهده نوابغ بر می آید که “چارلز شولز” ‏کارتونیست بزرگ آمریکایی، بی شک یکی از آنان بود. ‏

چارلز مونرو شولز متولد1922 مینه پولیس ایالت مینه سوتای آمریکا، کودکی خجالتی و گوشه گیر از پدری اصالتاً ‏آلمانی و مادری نروژی بود. بعد از مرگ مادر در سال 1943 چارلز به ارتش پیوست و به اروپا اعزام شد تا در جنگ ‏جهانی دوم شرکت کند. اگر تأثیر جنگ جهانی بر کارتونیست های اروپایی، تلخ شدن هر چه بیشتر نگاه ها و نضج ‏گرفتن طنز سیاه دهه شصت و هفتاد در آثار هنرمندانی مانند توپور بود، “شولز” را دلزده از جنگ و خونریزی به سمت ‏دنیای یکسره کارتونی و کودکانه سوق داد. ‏

گروهبان چارلز شولز سال 1945 با مدال افتخار به زادگاه خود برگشت و یکی دو شغل بی اهمیت مثل تدریس هنر را ‏تجربه کرد تا مسیر واقعی خود را بیابد و به طراحی کمیک بپردازد، حرفه ای که شهرت و موفقیت جهانی برای اش به ‏ارمغان آورد. چهل دلار، اولین دستمزدی بود که بابت یک کمیک استریپ در روزنامه “ساتردی ایونینگ پست” به ‏شولز پرداخت شد. پس از آن، کارتونیست جوان سیزده کمیک دیگر برای روزنامه کذایی فرستاد که در ازای هر کدام ‏چهل دلار دریافت کرد و عاقبت، رسماً به همکاری با “ساتردی ایونینگ پست” پذیرفته شد.‏

sagbeigel2.jpg

اولین کمیک روزنامه ای مطرح شولز مجموعه ای با نام “لیل فولکز” بین سال های 1947 تا 1950 به چاپ رسید. در ‏چند قسمت این کمیک، پسربچه ای به اسم چارلی براون ظاهر می شد که البته نقش اساسی در مجموعه نداشت اما این ‏بچه کوچک کله گرد و آرام تبدیل به قهرمان اول محبوب ترین کمیک استریپ شولز یعنی “بادام زمینی ها” (پی ناتز) ‏شد که از سال 1950 تا 2000 حدود 2600 روزنامه را به تسخیر خود درآورد و در هفتاد پنج کشور به بیست و یک ‏زبان برگردانده شد. 17897 کمیک در طول پنجاه سال عنوان طولانی ترین داستان گفته شده توسط انسان را نصیب ‏‏”بادام زمینی ها” کرد و بیش از سیصد و پنجاه و پنج میلیون نفر داستانک های “چارلی براون” و سگ نژاد بیگل او” ‏اسنوپی” را پی گرفتند و این چنین، “بادام زمینی ها” فراتر از صفحات روزنامه، به زندگی روزمره راه یافت و نماد و ‏نشانه یک دوران شد.‏

sagbeigel3.jpg

شولز در “بادام زمینی ها” به مرور سبک خود را صیقل داد و تکامل بخشید. هر چه گذشت شیوه طراحی او ساده و ‏موجز تر شد. پسزمینه های اکثراً خلوت و خطوط راحت و پر هیجان که بُعدی روانشناسانه به کاراکتر ها می بخشید ‏فضای بصری کمیک ها را شکل می دادند. تمام کارهای مجموعه از ایده یابی تا نوشتن و ترسیم نهایی کمیک ها را ‏شولز، خود به تنهایی انجام می داد که به یکدستی و انسجام بی نظیر در آثارش می انجامید. “جان کارلین” منتقد هنری، ‏سبک آثار شولز را چنین توصیف کرده است: “ خوانندگان را وا می دارد تا بر تغییرات نامحسوس و جزیی دقت کنند و ‏نه تحرکات آنچنانی” که نشانگر تفاوت کمیک استریپ های شولز با کلیشه های رایج قهرمانانه ای است که “حرکت” یا ‏‏”اکشن” را محور طراحی قرار می دهند. این روش، بر نسل بعد طراحان کمیک مانند “جیم دیویس” در کمیک ‏‏”گارفیلد” تأثیری به سزا گذاشت. ‏

قهرمانان “بادام زمینی ها” کودکان هستند و معمولاٌ از بزرگسالان اثر چندانی دیده نمی شود، دنیای بزرگسالان را هم از ‏نگاه “چارلی براون” و همسالان اش: “شرمی”، “پتی”، “شرودر”، “لوسی” و دیگران می بینیم که به مرور طی سال ‏ها به گروه کودکان بادام زمینی ها اضافه شدند تا هرکدام نمایشگر گونه و نژادی باشند. در دهه شصت و هفتاد ‏موضوعات داغ اجتماعی و سیاسی روز آمریکا مثل نژادپرستی و جنگ ویتنام به نوعی دستمایه داستانک های بادام ‏زمینی ها قرار گرفتند تا شولز دیدگاه های انسان دوستانه اش را به نمایش بگذارد. هرچند اشارات هنرمند به موضوعاتی ‏از این دست، بسیار معتدل و آرام بود و فرسنگ ها با سبک نیش دار کمیک های سیاسی اجتماعی امروز فاصله داشت، ‏همین سبب می شد منتقدان، گاهی او را به محافظه کاری و احتیاط متهم کنند اما سبک کارهای شولز از روحیه صلح ‏طلب و اندکی خجول او نشأت می گرفت که چندان با هو و جنجال سازگاری نداشت.‏

sagbeigel4.jpg

کمیک های “بادام زمینی ها” بارها و بارها به صورت کتاب گردآوری و چاپ شدند و در قالب انیمیشن کارتونی موفقی ‏به قاب تلویزیون راه یافتند. سال 2000 شولز در اثر ابتلا به سرطان در سن 77 سالگی درگذشت و روزنامه ها به ‏احترام او شروع به تجدید چاب بادام زمینی ها کردند تا انتشار پنجاه ساله مجموعه با مرگ هنرمند متوقف نشود.‏

دهه هشتاد و نود، “بارت سیمپسون” و “استویی گریفین” نه چندان معصوم و سگ اش “برایان”، جایگزین چارلی ‏براون محجوب و اسنوپی خیال پرداز شدند تا فارغ از اخلاقیات دهه های پیشین، زندگی معاصر را به هجو کشند و به ‏درستی نماد روزگار نوین باشند اما باید پذیرفت که همچنان، دیدن چهره اسنوپی روی لیوان ماگ، آرامش می بخشد و از ‏تلخی قهوه اندکی می کاهد. ‏