درحالی که به مجمع عمومی سازمان ملل نزدیک می شویم، ایالات متحده و ایران نشانه های منافع مشترک خود را افزایش داده اند و به شکلی غیرمستقیم و محتاطانه درتلاش اند تا روابط را که بیش از ۳۰ سال است قطع شده، مجدداً بین یکدیگر برقرار سازند.
به اعتقاد کارشناسان روابط بین المللی، پیچیدگی اختلافات - از هسته ای گرفته تا معضل سوریه -، داده های سیاسی داخلی، و درس های تاریخی، به خوبی رویکرد محتاطانه دولت باراک اوباما را نسبت به گشایش های همتای جدید ایرانی اش توجیه می کند.
آقای روحانی این هفته، چند روز قبل از شروع مجمع عمومی سازمان ملل، در یک شبکه تلویزیونی آمریکایی از لحن “مثبت و سازنده” آقای اوباما قدردانی کرد و تبادل نامه با رییس جمهور آمریکا را تأیید نمود.
او تا بدانجا پیش رفت که احتمال دیدار با رییس جمهور آمریکا در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل را مطرح کرد و این دورنمایی بود که تا چندی قبل احتمال آن به هیچ وجه وجود نداشت. واشنگتن و تهران روابط خود را پس از وقوع انقلاب اسلامی در سال ۱۹۷۹ قطع کردند.
کاخ سفید خاطرنشان کرده که چنین دیداری “در موقعیت کنونی” قابل پیش بینی نیست، ولی امکان این دیدار را به صورت رسمی رد نکرد.
روز سه شنبه، آقای اوباما اعلام کرد که قصد دارد آمادگی آقای روحانی را برای مذاکره درخصوص برنامه هسته ای جمهوری اسلامی که موضوع اصلی اختلافات است بسنجد.
او گفت: “اکنون فرصتی برای دیپلماسی پیش آمده. امیدوارم که مقامات ایرانی این فرصت را غنیمت شمارند.” روز پنج شنبه، سخنگوی او، جی کارنی، به “موضوعات بسیار جالبی” که ازسوی ایران مطرح شده اشاره کرد. آقای روحانی همچنین گفت که “آماده است تا راه را برای گفتگو میان دولت بشاراسد و مخالفان این کشور هموار سازد”.
ولی آقای کارنی یادآوری کرد که “عمل بسیار مهم تر از حرف است”.
آقای روحانی که اخیراً گفته بود کشورش “ذره ای” از حقوق اتمی خود عقب نشینی نخواهد کرد، به شبکه “ان بی سی” گفت که “ما هرگز تلاش نکرده ایم به سلاح اتمی دست بیابیم و هرگز نیز در این راستا تلاش نخواهیم کرد.”
دو کشور فعلاً درحال اظهار نظر هستند. و از نظر تریتا پارسی، رییس شورای ملی ایران و آمریکا، آزادی دوازده زندانی سیاسی حرکتی است که از طرف جمهوری اسلامی به سوی کشورهای غربی انجام شده، “بدون اینکه چیز قابل توجهی ارائه کرده باشد”.
روز پنج شنبه آقای کارنی یادآوری کرد که آقای اوباما در اولین کمپین انتخاباتی اش در سال ۲۰۰۸ اعلام کرده بود حاضر است به طور مستقیم با مقامات ایرانی گفتگو کند، “اگر آنها به واقع بخواهند از شر برنامه تسلیحات اتمی خود خلاص شوند”. کاخ سفید می گوید که در دولت فوق محافظه کار قبل از دولت آقای روحانی “جدیت”ی در این زمینه دیده نشد.
کارل ایندرفرث، دیپلمات سابق در سازمان ملل و از اعضای محفل فکری مطالعات استراتژیک و بین المللی در واشنگتن، اقدامات اخیر آقای روحانی به وضوح نشان می دهد که “آنها مایلند به شیوه ای متفاوت از احمدی نژاد رفتار کنند”.
با این حال، آقای پارسی یادآوری می کند که ممکن است این پنجره خیلی زود مجدداً بسته شود. او می گوید: “محافظه کاران این دستور را گرفته اند که برای یک مدت دست آقای روحانی را باز بگذارند. اگر او با رویکرد دیپلماتیک خود نتواند بیش از اقدامات نمایشی احمدی نژاد به نفع ایران کار کند، مجدداً محافظه کاران سکان را در دست خواهند گرفت.”
ازسوی دیگر، آرون میلر، کارشناس خاورمیانه در مرکز ویلسون، با اشاره به دوره خاتمی می گوید: “ما قبلاً نیز چنین حرف هایی شنیده بودیم.”
آقای ایندرفرث در اشاره به رهبر انقلاب علی خامنه ای که در رأس بازی سیاسی جمهوری اسلامی قرار دارد می گوید: “دولت اوباما باید با درایت عمل کند تا در تهران، وضعیت را برای رییس جمهور روحانی سخت نکند.”
ترتیا پارسی می گوید که با توجه به مخالفت کنگره در لغو تحریم ها علیه دولتی که برنامه هسته ای آن ازسوی اسراییل به عنوان تهدیدی برای موجودیت اش شناخته شده، می توان اذعان داشت که دست رییس جمهور آمریکا نیز باز نیست. او می پرسد: “آیا واشنگتن آنقدر انعطاف پذیر هست که برای رسیدن به توافق بتواند امتیازات لازم را بدهد؟”
منبع: اکسپرس، ۲۰ سپتامبر
