با گذشت نزدیک به دو هفته از انتشار خبر ارسال نامه باراک اوباما به آیت‌الله خامنه‌ای، برخی مسوولان جمهوری‌اسلامی جزییاتی از این نامه را افشا کرده‌اند.
علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی و احمد جنتی، دبیر شورای نگهبان از این جمله اند. هم‌زمان روزنامه اسراییلی هاآرتص نیز اقدام به انتشار جزییاتی از این نامه کرده است.
دبیر شورای عالی امنیت ملی در گفت‌وگویی با شبکه تلویزیونی المیادین، گفت که در نامه اوباما به رهبر جمهوری‌اسلامی بحث مسایل هسته‌ای نیز مطرح شده. به گفته او “در نامه بحث‌های سه یا چهارگانه‌ای وجود دارد، اما بیشتر آن‌ها درباره برنامه هسته‌ای است. پاسخ شفافی هم به این نامه داده شد”.
وی اضافه کرد: “به گونه ای به این نامه پاسخ داده شد که بر این قدرت ایران [توان هسته‌ای] تاکید می کند. اگر براساس آن‌چه در نامه آمده، آن‌ها به دنبال هدفی برای تاثیر فرصت‌طلبانه در فضای داخل ایران نباشند و اهداف ادعایی نداشته باشند، به طور قطع بر اساس کلمات مکتوب و پاسخ روشن ما حتما می توان به توافق رسید”.
وزیر دفاع دولت محمد خاتمی گفت که این اولین نامه اوباما نبوده: “نامه‌نگاری‌های متعددی انجام داده است که برخی از آن‌ها را پاسخ گرفته و برخی را پاسخ نگرفته است. این بار پاسخ ارسال شد… بیشتر این نامه مربوط به مساله هسته‌ای بود”.
ابتدای هفته جاری نیز احمد جنتی، دبیر شورای نگهبان، گفته بود که باراک اوباما، رییس‌جمهور آمریکا، در نامه خود “برای رهبری عزیز ابتدا منافقانه از بازیابی سلامت ایشان ابراز خوشحالی و بعد حرف هایش را بیان کرده است. این کم قدرتی است که ناچار می شوند مقابلش تواضع و خشوع کنند”؟
امام جمعه موقت تهران اضافه کرده بود که در این نامه از جمهوری‌اسلامی “درخواست کرده‌اند که بیاییم داعش را نابود کنیم، در حالی که خودشان داعش را ایجاد کرده‌اند”.
حدود دو هفته پیش روزنامه وال‌استریت ژورنال خبر از ارسال نامه‌ی محرمانه اوباما به خامنه‌ای درباره “منافع مشترک ایران و آمریکا” و “حملات آمریکا علیه داعش” داده بود.
در تحولی دیگر روزنامه اسراییلی هاآرتص نوشت که مقام‌های اسراییلی بلافاصله پس از ارسال نامه اوباما به آیت‌الله خامنه‌ای، از مضمون آن مطلع شدند.
به نوشته این روزنامه “اوباما در تلاش بوده است که در نگرانی های ایران شریک شود و اوباما در این نامه کاملا مشخص کرده است که این ائتلاف بین المللی علیه داعش و حملات هوایی به سوریه، تنها برای از بین بردن داعش است و آمریکا هیچ برنامه ای برای سرنگونی رژیم اسد ندارد. اوباما همچنین در این نامه، اشتیاق خود را برای رسیدن به یک توافق خوب هسته ای با ایران بیان کرده است، که چنین توافقی هم می تواند از انزوای هسته ای ایران کاهش بدهد”.
علی شمخانی هفته گذشته نیز گفته بود نامه‌نگاری باراک اوباما با آیت‌الله خامنه‌ای “دارای سابقه چندین ساله است” و “در برخی موارد نیز پاسخ‌هایی به این مکاتبات ارائه شده”.
دبیر شورای عالی امنیت ملی البته به طور مشخص اشاره نکرده بود که کدام مقام یا نهاد جمهوری‌اسلامی به این نامه‌ها پاسخ داده، ولی می‌توان حدس زد که پاسخ این نامه از سوی آیت‌الله خامنه‌ای یا پس از تایید او ارسال شده.
به گفته شمخانی در پاسخ به اوباما “مواضع صریح، شفاف و قاطع جمهوری اسلامی در موضوع هسته ای” یادآوری و “بر عدم پذیرش برنامه غنی سازی نمایشی از سوی جمهوری اسلامی ایران” تاکید شده است.
این حداقل چهارمین نامه‌ای است که اوباما در دوران ریاست‌جمهوری خود خطاب به آیت‌الله خامنه‌ای نوشته. سه نامه قبلی در دوران ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد ارسال شده بود. در سه مورد اول، این مقام‌های جمهوری‌اسلامی بودند که به شکل رسمی دریافت این نامه‌ها را اطلاع دادند.
با این حال پیش از این هیچ منبعی درباره پاسخ جمهوری‌اسلامی به این نامه‌ها خبری نداده و جزییات را اعلام نکرده بود.
نامه‌ی اول اوباما به خامنه ای،پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۸۸ ارسال شد؛ نامه‌ای که آیت‌الله خامنه‌ای در خطبه‌های نمازجمعه معروف خود در ۲۹ خرداد، یک هفته پس از برگزاری انتخابات مناقشه‌برانگیز ریاست‌جمهوری سال ۸۸ به آن اشاره کرد.
او با اشاره به حمایت‌های اوباما از تظاهرات معترضان به نتیجه انتخابات، گفته بود که “از آن طرف نامه بنویسند، اظهار علاقه به روابط کنند، ابراز احترام به جمهوری اسلامی بکنند، از این طرف این حرف‌ها را بزنند. کدام را ما باور کنیم”؟
چند ماه بعد و پس از انتشار اخباری درباره ارسال نامه دوم اوباما، آیت‌الله خامنه‌ای اشاره کرد که رییس‌جمهوری آمریکا “به ما هم مکررا پیغام داد؛ شفاهی، کتبی، که بیایید صفحه را عوض کنیم، بیایید وضع تازه‌ای درست کنیم، بیایید در حل مشکلات عالم با همدیگر همکاری کنیم؛ تا این حد”.
خبر ارسال نامه بعدی از سوی علی مطهری اعلام شد. این نماینده مجلس، خبر از نامه اوباما به آیت‌الله خامنه‌ای و خط قرمز بودن بستن تنگه هرمز برای این کشور داد. به گفته مطهری “قسمت اول این پیغام از موضع تهدید و قسمت دوم هم از موضع دوستی و مذاکره بیان شده” بود.
بحث ارسال چهارمین نامه اوباما به آیت‌الله خامنه‌ای، دو هفته پیش مطرح شد؛خبری که توسط رسانه‌های آمریکایی مطرح شد، اما اکنون توسط شمخانی تایید شده است.
این نامه‌ها در حالی رد و بدل می‌شود که علاوه بر مذاکرات در چهارچوب گفت‌وگوها بر سر برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی، ایران و آمریکا در سال‌های گذشته مذاکرات محرمانه‌ای با یک‌دیگر داشته‌اند.
پیش از این برخی مسوولان جمهوری‌اسلامی و همچنین یک سایت نزدیک به سپاه پاسداران، خبر داده بودند که ایران و آمریکا پیش از روی کار آمدن دولت روحانی، نشست‌های محرمانه‌ای با یک‌دیگر داشته‌اند.
علی‌اکبر صالحی، وزیر امورخارجه دولت احمدی‌نژاد، در گفت‌وگو با شبکه العالم، گفته بود که برخی از مسوولان دولت احمدی‌نژاد معتقد بودند که باید با آمریکا به شکل مستقیم و دوجانبه مذاکره شود.
صالحی افزوده بود که آیت‌الله خامنه‌ای در نهایت به او گفته : “اشکالی ندارد، بروید و این کار [مذاکره با آمریکا] را انجام دهید، اما بدانید که این اتمام حجت خواهد بود. ما بهانه را از آن‌ها خواهیم گرفت و به مردم خودمان اعلام خواهیم کرد که از هر فرصتی برای حل و فصل مسالمت‌آمیز این موضوع در چارچوب عزت، حکمت و مصلحت استفاده می‌کنیم و بهانه را از آن‌ها خواهیم گرفت که آن‌ها با افکار عمومی بازی نکنند”.
همان زمان سایت ایران هسته‌ای، نزدیک به سپاه پاسداران، نوشته بود که برای مذاکره میان جمهوری‌اسلامی و آمریکا چهار شرط از سوی آیت‌الله خامنه‌ای مطرح شده بود، عدم حضور وزیر امورخارجه در مذاکرات و همچنین نتایج ملموس در کوتاه‌مدت، از جمله شرط‌های آیت‌الله خامنه‌ای بود.
این وب‌سایت همچنین نوشته بود که سیاست‌گذاری درباره این مذاکرات از سوی یک “کمیته سه نفره شامل سه تن از مسوولان ارشد دولت” انجام می‌شده، اما “محمود احمدی‌نژاد نقش چندانی در آن نداشته است”. مسوولیت این مذاکرات نیز “با یکی از معاونان کارکشته وزارت خارجه” بوده است. از سوی آمریکا، جیک سالیوان مشاور جو بایدن و بیل برنز قائم‌مقام وزارت خارجه در این مذاکرات شرکت داشته‌اند.
ماه گذشته نیز محمود نبویان، نماینده مجلس، به وب‌سایت دفاع‌پرس گفته بود که دولت حسن روحانی در یک سال گذشته “با اصرار زیاد تلاش کرده است تا از طرف نظام مجوز بگیرد تا خصوصی با آمریکا… جلساتی را در زمینه بررسی بحث هسته ای برگزار کند”. به گفته‌ی نبویان از آن زمان تاکنون “بیش از ده جلسه خصوصی با آمریکا در رابطه با مذاکرات هسته‌ای” برگزار شده است.
