زمانی آمار معتادان کشور هم محرمانه محسوب می‌شد و یا اگر اعلام می‌شد به جزییاتش ورود نمی‌کردند، مخصوصا از گرایش زنان به اعتیاد و معتادان زن. اما در دو سال گذشته بارها نسبت به افزایش تعداد زنان معتاد از سوی مقامات رسمی هشدار داده شده است. معاون رییس جمهور در امور زنان و خانواده هم اعلام کرده که نرخ رشد اعتیاد زنان بسیار بیشتر از مردان بوده و گاهی تا حدود دو برابر است. به گفته او، دامنه اعتیاد زنان از مناطق کم برخوردار و حاشیه‌نشین به سطح عام‌تری از جامعه مانند باشگاه‌های ورزشی و سالن آرایش‌های زنان کشیده شده است.
نرخ رشد ۲ برابری اعتیاد در زنان
شهیندخت مولاوردی، معاون رییس جمهور در امور زنان و خانواده روز چهارشنبه در کنگره بین‌المللی دانش اعتیاد حضور داشت و برای چندمین بار در زمان تصدی این پست، نسبت به افزایش اعتیاد در میان زنان ایرانی هشدار داد.
او با اشاره به اینکه حدود ۶۰ درصد از زنان زندانی جرایمی مرتکب شده‌اند که ارتباط مستقیمی با مصرف مواد مخدر دارد، تاکید کرد که بدون در نظر گرفتن شرایط خانوادگی و شبکه ارتباطی یک زن معتاد، نمی‌توان به حل مشکل اعتیاد او پرداخت. بنابرایت باید در سیاست‌گذاری‌های کلان در مبارزه با اعتیاد نگاه جنسیتی لحاظ شود.
مولاوردی گفت: “افزایش نرخ رشد اعتیاد در زنان باعث شده تا به ضرورت پرداختن به این موضوع به شکل مستقیم و بی‌واسطه توجه کنیم. امروزه مواجهه با آسیب اعتیاد در زنان نمی‌تواند مانند گذشته در پس پرده باقی بماند و کم توجهی به این معضل نتیجه‌ای جز عمیق‌تر شدن این زخم و دشوارتر شدن حل آن را در پی نخواهد داشت.”
به گفته این مقام مسوول، نرخ رشد اعتیاد زنان بسیار بیشتر از مردان بوده و گاهی تا حدود دو برابر است. همچنین میزان مصرف موادمخدر زنان از ۵ درصد در سال ۸۵ به حدود ۱۰ درصد در سال ۹۰ افزایش یافته است.
معاون رییس جمهور در امور زنان و خانواده همچنین گفت: “اگرچه ممکن است زنان درگیر به اعتیاد در مقایسه با مردان حدود یک به ۱۰ باشد، اما رشد اعتیاد در زنان سریع‌تر از مردان است و ما با پدیده تلسکوپی در جمعیت زنان معتاد مواجه هستیم. علاوه بر آن اثرگذاری اعتیاد یک زن در جامعه و آثار و پیامدهای غیرمستقیم آن شاید ده‌ها برابر بیشتر از تبعات اعتیاد مردان باشد. زنان به لحاظ جایگاه مادری در خانواده بی‌تردید از نقش محوری در تربیت فرزندان برخوردار هستند و درگیری آنان با اعتیاد قطعا فرزندان را با مخاطرات فراوانی مواجه می‌کند.”
او کشیده شدن دامنه اعتیاد زنان از مناطق کم برخوردار و حاشیه‌نشین به سطح عام‌تری از جامعه مانند باشگاه‌های ورزشی و سالن آرایش‌های زنان را واقعیتی دانست که اگرچه به لحاظ کمی قابل توجه نیست، اما به لحاظ اجتماعی و فرهنگی موضوعی است که نمی‌توان به سادگی از کنار آن گذشت.
به گفته مولاوردی دختران نوجوان، جوان، دانشجو یا تحصیل کرده گروه‌هایی هستند که در مواجهه با سوء مصرف مواد به ویژه سوءمصرف محرک‌ها و قرص‌ها قرار دارند.
معاون رییس‌جمهور همچنین عنوان کرد که نزدیک به ۵۵ درصد از طلاق‌ها ریشه در اعتیاد دارد و آسیب‌های دیگری مانند کودک‌آزاری، خشونت و قتل مشکلاتی هستند که به علت اعتیاد برای نهاد خانواده به وجود می‌آید.
اعتیاد زنان، هنوز یک تابو است
آذر ماه سال گذشته، وزیر کشور از افزایش ۲.۵ برابری آمار زنان معتاد تنها در یک سال و نیم خبر داد. رحمانی فضلی که در عین حال دبیر ستاد مبارزه با مواد مخدر است با اشاره به اینکه پیش از این ۵ درصد زنان ایرانی اعتیاد داشتند و این رقم به ۷.۵ درصد رسیده است این آمار را “زنگ خطر جدی” خواند. پیش‌تر از او هم طه طاهری، قائم‌مقام دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر از تبدیل مصرف حشیش و کوکایین به سبکی از زندگی برای برخی از زنان و دختران تهرانی خبرداده و گفته بود زنان حتی در توزیع و ترانزیت مواد مخدر نیز حضور فعال دارند.
لیلا ارشد، مددکار اجتماعی که سال‌ها در مراکز حمایتی از زنان معتاد فعالیت داشته و مدیرعامل نخستین مرکز گذری کاهش آسیب اعتیاد زنان هم هست در این زمینه به روزآنلاین گفت: “اقدامات درمانی اعتیاد برای زنان هم‌پای مردان پیشرفت نکرده. هنوز مساله اعتیاد زن، تابویی است که سدی برای راه درمان اعتیاد زن محسوب می‌شود و شرم آنها و ترس از خانواده‌ها، مانع مراجعه زنان به مراکز ترک اعتیاد است.”
مشاور دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر در امور زنان و خانواده هم سال گذشته آمارهایی در زمینه اعتیاد زنان ارائه کرد که با استناد به آن، زنان ۹.۳ درصد از جمعیت معتادان را زنان تشکیل می‌دهند و بیشترین ماده مصرفی آنها به ترتیب تریاک، شیشه و کراک است.
به گفته زهرا بنیانیان ۶۲ درصد زنان معتاد متاهل هستند و به دلیل اعتیاد همسر، مشکلات خانوادگی و فقر به سمت مصرف مواد رفته‌اند.
او همچنین عنوان کرد که “زنان معتاد، به خاطر پنهان کاری، نبود حمایت اجتماعی، عدم رهایی از اعتیاد و حفظ آبرو بیشتر از مردان در پنهان‌کاری اعتیاد خود دامن می‌زنند و این به منزله عدم بازگشت آنان به زندگی سالم برای همیشه است.”
از دیگر آمارهای ارائه شده، اعلام بازه سنی ۱۵ تا ۱۹ سالگی به عنوان مرحله شروع به مصرف مواد مخدر در نیمی از زنان معتاد ایرانی است که از آن به عنوان “سن بحرانی مصرف” نام برده شده. همان زمان، شهیندخت مولاوردی، معاون رییس جمهور در امور زنان و خانواده هم با بیان اینکه اعتیاد مرزهای تحصیل، فرهنگ و دین را درنوردیده است، تاکید کرده بود: “هیچکس نمی‌تواند مدعی شود که اعتیاد، تنها مختص یک گروه یا طبقه خاص از جامعه است.”
به اعتقاد مولاوردی، آمار۶۲ درصدی تاهل در زنان معتاد و عاملیت ۱۰ درصدی اختلافات خانوادگی در شروع به اعتیاد زنان، اهمیت پرداختن به موضوع اعتیاد زنان را دو چندان می‌کند.
یک سال پس از ارائه این آمارها و هشدارها، به نظر نمی‌رسد که اقدامی عملی در جهت بهبود وضعیت موجود صورت گرفته باشد و کمبود امکانات و مشکلات فرهنگی، همچنان راه زنان معتاد را برای ترک و بازگشت به زندگی، سخت و سخت‌تر می‌کند.
