این روزها که بحث افزایش حداقل حقوق کارگران داغ است، کمتر کسی به یاد می‌آورد مرگ و میر حین کار ، در سال‌های اخیر، سیر صعودی و رو به افزایش داشته است.
عباس قائید رحمت رئیس کمیته اشتغال و کارآفرینی مجلس در گفت‌گو با روز مهمترین دلیل بروز چنین حوادثی را “بی احتیاطی” و “خطای انسانی” می‌داند. او در عین حال می‌گوید قانون کار ایران “اشکالات اساسی” دارد اما مسئولان برای اصلاح آن عزم جدی ندارند: “باید در قوانین، ایمنی نیروهای کار را به درستی مد نظر قرار دهیم. باید تمام تلاشمان را باید بکنیم که از این قبیل حوادث پیشگیری کنیم و در وهله دوم اگر اتفاقی افتاد بیمه‌ها به درستی پاسخگو باشند و فرد آسیب دیده و خانواده او در آرامش و امنیت زندگی را ادامه دهند؛ چیزی که متاسفانه امروز وجود ندارد.”
بر اساس آمارهای رسمی روزانه بیش از ۵ کارگر در اثر حوادث حین کار جان خود را از دست می‌دهند و بسیاری هم نقص عضو می‌شوند. تیرماه امسال بود که پزشکی قانونی اعلام کرد در سال گذشته یک‌هزار و ۹۹۴ نفر در حوادث ناشی از کار جان خود را از دست داده‌اند. این رقم در مقایسه با سال ۹۱ که تعداد تلفات حوادث کار یک‌هزار و۷۹۶ نفر بود، ۱۱ درصد افزایش نشان می دهد.
عزم مسئولان برای اصلاح قانون جدی نیست
بنا به اعلام پزشکی قانونی یک‌هزار و ۹۶۷ نفر از قربانیان سال گذشته مرد و ۲۷ نفر زن بودند. همچنین در این مدت استان‌های تهران با ۴۸۸، خراسان رضوی با ۱۵۴ و اصفهان با ۱۳۲ مرگ و میر بیشترین و استان‌های ایلام با نه، خراسان جنوبی با ۱۰ و کهکیلویه و بویراحمد با ۱۳ نفر کمترین آمار تلفات حوادث کار را داشته‌اند. بر اساس این گزارش در حوادث کار سال گذشته ۹۶۵ نفر به دلیل سقوط از بلندی جان خود را از دست داده‌اند، پس از آن، برخورد جسم سخت با ۳۷۱ نفر و برق‌گرفتگی با ۳۰۳ نفر در رتبه‌های بعدی دلایل مرگ در حین کار قرار می‌گیرند. مطابق آمارهای موجود به طور معمول سقوط از بلندی مهمترین علت مرگ در حوادث کار محسوب می‌شود به نحوی که در سال گذشته ۴۸/۴ درصد علل مرگ در حوادثکار را سقوط از بلندی در بر می‌گیرد. احمد میدری، معاون وزیر کار هم پیش‌تر گفته بود اکثر کارگران ایرانی که در حوادث ناشی از کار جان خود را از دست می‌دهند بیمه نیستند. به گفته او “بر اساس آمار وزارت کار تنها ۱۰درصد از فوت‌شدگان حوادث کاری سال ۹۲ زیر پوشش بیمه تامین اجتماعی قرار داشتند.”
عباس قائید رحمت عضو کمیسیون اجتماعی مجلس که با روز گفت‌وگو می‌کند در این ارتباط می‌گوید: “ متاسفانه در کشور ما و در خیلی از کشورهای مثل ما که در دوران گذار و به سمت توسعه و پیشرفت هستند، ایمنی در کار مد نظر قرار نمی‌گیرد.”
به عقیده او “کارفرمایان و پیمانکاران باید در این زمینه نهایت سعی خود را بکنند، رسانه‌ها هم نقش موثری دارند. آمارها را به طور دقیق و مداوم منعکس کنند تا کارگران آگاه شوند و بی‌احتیاطی توسط کارگران به حداقل برسد، به تبع آن حوادث کاهش پیدا می کند.”
رئیس کمیته اشتغال مجلس در ادامه می‌گوید: “ وقتی پیمانکار پروژه‌ای در دست می‌گیرد طبیعتا باید در قراردادش همه اینها را لحاظ کرده باشد، وسائل ایمنی مورد نیاز کارگر را فراهم کند و ایمن سازی و مناسب‌سازی محیط را مد نظر قرار دهد.”
قائید رحمت در ادامه می‌گوید: “بعضی از مواقع دیده شده که کارگران، حتی دستکش، پوتین و کلاه ایمنی ندارند تا آنها را از سقوط مصالح و قطعات حفظ کند. یک لباس فرسوده خیلی معمولی تن این‌هاست و طبیعتا خطر در کمین‌شان است.”
او در پاسخ این سوال روز که چرا قانون از کارگران مقابل کارفرمایان سودجویی که حاضر به تامین امنیت کارگران نیستند، حمایت نمی‌کند، می‌گوید: “ما بعضا قوانینی داریم که می‌شود به آن استناد کرد. اما قانون کار نیاز به اصلاح دارد و متاسفانه عزمی برای اصلاح این قانون نیست.”
به اعتقاد این نماینده مجلس “حمایت از کارگر، کارفرما و پیمانکار با هم معنا می‌گیرد و اگر قانون طرف یکی را بگیرد، رابطه کارگر و کارفرما به درستی تنظیم نشده و آسیب‌زاست و می‌تواند به رکود منجر شود”.
رئیس کمیته اشتغال و کارآفرینی مجلس همچنین عنوان می‌کند: “ معتقدم قانون کار ما اشکالات خیلی اساسی دارد که باید حل شود. چندین بار قانون‌گذار و دولتی‌ها تصمیم گرفته‌اند این قانون را اصلاح کنند، اما چون عزم‌شان جدی نیست در میان راه از مسیر خودشان منحرف می شوند.”
او به حقوق پایین کارگران اشاره می‌کند و می‌گوید: “حداقل حقوق در کشور عدد فوق العاده پایینی است و پاسخ‌گوی نیازهای معیشتی کارگر نیست. متاسفانه گویا به همین قوانین موجود عادت کرده‌ایم و دنبال اصلاح نیستیم.”
عضو کمیسیون اجتماعی مجلس معتقد است با توجه به تغییر فضا و پیشرفت تکنولوژی باید قاون کار در ایران مورد بازنگری قرار گیرد و به نفع کارگران اصلاح شود.
از ساعات طولانی کار تا تهویه نامطلوب
عواملی هم‌چون فقدان حداقل آموزش به کارگران، فقدان امکانات ایمنی و بهداشتی، ساعت کار طولانی و متعاقبا خستگی مفرط و پایین آمدن تمرکز در حین کار، نور ناقص، تهویه نامطلوب، لباس خطرناک و نبود آموزش و… تنها بخشی از عللی است که مرگ کارگران را رقم می‌زند. از سوی دیگر نبود تشکل‌های صنفی که بتواند صدای کارگران را به گوش مسئولان و جامعه برساند و مطالباتشان را پیگیری کند عرصه را بر کارگران تنگ‌تر کرده است؛ تشکل‌هایی که از سوی حکومت یا به رسمیت شناخته نمی‌شوند یا اجازه فعالیت ندارند. چنانچه ناصر برهانی، رییس کانون عالی شوراهای اسلامی کار کشور، به خبرگزاری ایلنا گفته است: “تشکل های صنفی کارگری می‌توانند با ملزم کردن شرکای اجتماعی به ارتقا استانداردهای محیط کار از میزان بروز چنین حوادثی بکاهند.”
شیرین عبادی، برنده جایزه صلح نوبل و رییس کانون مدافعان حقوق بشر نیز پیش‌تردر نامه ای به احمد شهید، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشری ایران، با انتقاد از افزایش مرگ ومیر کارگران به دلیل حوادث ضمن کار نوشته بود: “علت این امر را می‌توان در فقدان امکانات و وسایل ایمنی، نبودن برنامه‌های آموزشی لازم و ساعات کار طولانی که منجر به پایین آمدن تمرکز کارگران می‌شود، ذکر کرد
