اسکات پترسون
تهران که از ناکارآمدی توافق مبادله سوخت در دفع تحریم ها به خشم آمده است، هرگونه گفتگوی هسته ای را تا دو ماه به حالت تعلیق درآورده است. این اقدام، ترکیه را که به همراه برزیل در جهت رهایی از بن بست موجود بر سر برنامه هسته ای تهران تلاش می کند، تنها شش هفته پس از دستیابی به توافق در موضع انفعالی قرار داد.
محمود احمدی نژاد رئیس جمهور ایران در تهران گفت: “ما به دلیل رفتار بد آنها و تصویب قطعنامه تحریمی جدید در شورای امنیت سازمان ملل، گفتگوها را دو ماه به تعویق می اندازیم. این یک تنبیه است تا آنها یاد بگیرند چگونه باید با سایر ملت ها گفتگو کرد.”
آقای احمدی نژاد افزود “ترکیه و برزیل در هرگونه گفتگویی میان ایران و ایالات متحده، روسیه و فرانسه، جانب تهران را خواهند گرفت و توافق مبادله سوخت راهی برای تماس است، راهی که بسیار بهتر از رویارویی و مقابله است.”
وزیر خارجه ایران امروز موضوع را روشن تر کرد و گفت تأخیر در گفتگوها شامل رایزنی های موجود با ترکیه و برزیل نمی شود.
موضع ایران برای ترکیه که مقامات ارشد خود را در تماس روزانه با همتایان برزیلی جهت یافتن راه حل خروج از بن بست هسته ای ایران می بیند، تازگی دارد. هر دو کشور مخالف تحریم ها هستند و در جلسه رأی گیری شورای امنیت سازمان ملل برای وضع تحریم ها علیه تهران، رأی منفی داده اند.
یک مقام ارشد وزارت خارجه ترکیه که امروز در استانبول گفتگوی کوتاهی با خبرنگاران داشت، گفت: “ما هنوز سعی می کنیم به نوعی از توافق برسیم اما واقعاً نمی دانیم قدم بعدی چیست و البته اظهارات آقای احمدی نژاد هم کمکی به حل موضوع نکرد.”
توافق مبادله سوخت تحت میانجی گری ترکیه و برزیل در 17 مه با پیشرفت اندکی همراه بوده و سبب مطرح شدن فهرستی از “نگرانی ها” از سوی ایالات متحده، روسیه و فرانسه شده است. تمام این کشورها احتمالاً مایلند نقشی در مبادله 1,200 کیلوگرم اورانیوم خلوص پائین ایران با سوخت هسته ای مورد نیاز رآکتور تحقیقاتی تهران داشته باشند.
مقام ترکیه ای گفت: “پیشنهاد روی میز است. البته اگر بتوانیم آن را پیش ببریم. ایران نگفته این توافق دیگر مطرح نیست. این شروع کار است.”
مسکو علیرغم محافظه کاری هایش، اعلام کرد خواستار پیگیری توافق مبادله سوخت است؛ توافقی که شبیه پیشنهاد اکتبر گذشته از سوی نهاد ناظر هسته ای سازمان ملل است.
قرار بود در آن زمان هزار و دویست کیلوگرم از اورانیوم با درجه خلوص پائین ایران که معادل 70 درصد ذخیره کشور بود از ایران خارج شود. اما اکنون این مقدار اورانیوم معادل کمتر از نیمی از ذخیره کشور است و ایران می تواند از نظر تئوری با ادامه غنی سازی تا سرحد 90 درصد به استفاده نظامی از باقیمانده ذخیره خود دست بزند. ایران می گوید برنامه هسته ای آن کشور تنها در خدمت تولید انرژی صلح آمیز هسته ای است.
سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه اعلام کرد مسکو و واشنگتن از آژانس هسته ای خواسته اند نشست فنی را برای بررسی شیوه تأمین سوخت مورد نیاز ایران در رآکتور تحقیقاتی اش تشکیل دهد. این رآکتور، ایزوتوپ های پزشکی تولید می کند.
از زمانی که سه عضو از پنج عضو گروه موسوم به وین تنها چند ساعت پیش از جلسه رأی گیری در شورای امنیت برای وضع تحریم ها علیه ایران فهرستی از “نگرانی” های خود را درباره توافق ترکیه-برزیل مطرح کردند، این اولین گام مثبتی است که یکی از اعضای این گروه برداشته است.
در همین حال، منوچهر متکی وزیر خارجه ایران گفت یک دیدار سه جانبه با حضور ترکیه- ایران و برزیل “در دستور کار” قرار دارد و توافق مبادله سوخت بخش “مجزایی” از گفتگوهای فراگیر با پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل بعلاوه آلمان می باشد.
روسیه خواستار آغاز گفتگوهای فنی شده است تا نیازی به ادامه غنی سازی اورانیوم در ایران تا سرحد 20 درصد نباشد. آقای لاوروف این موضوع را در دیدار روز سه شنبه خود از اسرائیل مطرح کرده است. وی گفت: “من بسیار امیدوارم که ایران پاسخ مثبتی داشته باشد و به پیشگیری از بدتر شدن اوضاع کمک شود.”
ترکیه: ما مدافع ایران نیستیم
ترکیه به عنوان عضو پیمان ناتو در آرزوی پیوستن به اتحادیه اروپاست، اما تصمیمات اخیر این کشور در صحنه سیاست خارجی موسوم به رویکرد “رفع تمام مشکلات” با همسایگان و از جمله ایران، روابط آنکارا با واشنگتن و پایتخت های اروپایی را تحت الشعاع قرار داده است. برخی از این کشورها می گویند ترکیه چهره عوض کرده و از غرب به شرق روی برگردانده است.
ضمناً ترکیه با اسرائیل، متحد قبلی خود، بر سر حمله آن کشور به کشتی کمک رسانی که قصد شکستن محاصره غزه را داشت، وارد کشمکش شده است. حمله اسرائیل منجر به کشته شدن هشت ترک و یک شهروند ترکیه ای- آمریکایی در ماه مه گذشته شد.
اما در عین حال، ترکیه تلاش کرده نگرانی های موجود درباره پشت کردن به غرب را برطرف کند. ترکیه خود در نگرانی های غرب سهیم است.
مقام ارشد ترکیه ای می گوید: “ما سعی کردیم در یک مورد بسیار شفاف باشیم: ما در حال دفاع از ایران نیستیم. ما نمی خواهیم ایران صاحب تسلیحات هسته ای شود، این اولین چیزی است که همیشه گفته ایم. اما رویکرد ما برای دستیابی به نتیجه با رویکرد اعضای دائم شورای امنیت متفاوت است. ما اعتقاد داریم اصلاً گزینه ای به صورت حمله هوایی، تحریم ها،…و غیره وجود ندارد.”
وی افزود: “دیپلماسی بهترین راه حل است. ممکن است نتایج فوری نداشته باشد، و ممکن است اصلاً به نتیجه ای نرسد. اما این تنها راهکار ممکن است و ما اعتقاد داریم می توانیم آن را عملی کنیم.”
منبع: کریستین ساینس مانیتور- 29 ژوئن
