در روزهایی که انتقاد‌ها به عملکرد بشار اسد شدت گرفته و شورای امنیت سازمان ملل متحد هم صدور قطعنامه علیه سوریه را در دستور کار قرار داده، آیت‌الله خامنه‌ای هنوز بر حمایت از دولت اسد اصرار دارد و “تنها جرم” آن را “حمایت از خط مقاومت منطقه” می داند. وی انتقاد جامعه بین الملل از نظام بشار اسد را معلول همین حمایت دانسته و گفته است که موضع جمهوری اسلامی حمایت از “هرگونه اصلاحات” در این کشور در برابر مخالفت با “دخالت آمریکا و کشورهای دنباله رو آن” است.
مواضع جدید رهبر جمهوری اسلامی را هر چند می‌توان به نوعی تکرار همان مواضع یک سال اخیر نظام در قبال اعتراضات سوریه دانست، اما حمایت وی از آنچه “اصلاحات مردمی” در این کشور خوانده، نشان از تغییر موضعی دارد که جمهوری اسلامی به دنبال تشدید فشارهای جهانی علیه اسد برگزیده است.
سوریه مهم‌ترین متحد جمهوری اسلامی در منطقه است؛ مقامات ارشد دو کشور به طور مرتب با یکدیگر ملاقات می‌کنند و در سطوح مختلف سیاسی، نظامی و امنیتی نیز با یکدیگر همکاری دارند.
ایران، سوریه، لبنان
یک روز پس از آنکه آیت الله خامنه‌ای در اجلاس جوانان و بیداری اسلامی، تحولات کشورهای اسلامی را “آغاز راه نجات و سعادت” دانست، سوریه را از این قاعده مستثنا کرد و در دیدار با دبیرکل جهاد اسلامی فلسطین گفت که هدف اصلی “طراحی آمریکا” در این کشور، “ضربه زدن به خط مقاومت در منطقه” است؛ آن هم به این دلیل که نظام اسد از “مقاومت فلسطین و مقاومت اسلامی لبنان” همواره حمایت کرده است.
به گزارش خبرگزاری فارس، رهبر جمهوری اسلامی، روز سه شنبه، ۱۱ بهمن ماه، دردیدار با رمضان عبدالله و هیات همراه او در تشریح این موضع خود گفت: “اگر دولت سوریه، به آمریکایی‌ها قول دهد که حمایت خود را از مقاومت اسلامی فلسطین و لبنان قطع خواهد کرد، همه مسائل تمام خواهد شد و تنها جرم سوریه حمایت از مقاومت است.”
مقامات جمهوری اسلامی در یک سال گذشته از تحولات اخیر کشورهای عربی، از جمله تونس، مصر، یمن، لیبی و اخیرا بحرین، به نوعی حمایت کرده و آن‌ها را “موج مقاومت و بیداری اسلامی در منطقه” خوانده اما نسبت به اعتراضات سوریه برخورد متفاوتی داشته و آن را به دخالت خارجی ها نسبت داده‌اند.
گذشته از اتحاد استراتژیک دولت‌های دمشق و تهران در بسیاری زمینه‌ها، برخی از ناظران سوری، مخالفت جمهوری اسلامی در برابر اعتراضات جاری سوریه را همجواری این کشور با لبنان و فلسطین و اهمیت ژئوپولتیک آن برای ایران نیز می‌دانند.
پیش‌تر، برادوست آزیزی، روزنامه نگار سوری در مصاحبه با روز گفته بود: “سوریه برای ایران دروازه اصلی ورود به کشورهای عربی و به ویژه لبنان محسوب می‌شود. ایران به صورت سنتی همیشه از طریق سوریه با حزب الله لبنان، دیگر هم پیمان خود در منطقه، مرتبط بوده است.”
همزمان با اظهارات اخیر آیت‌الله خامنه‌ای، سرلشکر یحیی صفوی، دستیار و مشاور عالی فرمانده کل قوا هم در مصاحبه‌ای با خبرگزاری فارس، فشار غرب علیه سوریه را در همین راستا تحلیل کرده است. به گفته این فرمانده سپاه، کشورهای غربی می‌خواهند “تا از این طریق مانع شکل‌گیری محور استراتژیک ایران، عراق، سوریه و لبنان به مصر و دیگر کشورهای منطقه شوند.”
چندی پیش محمود احمدی‌نژاد نیز در مصاحبه با روزنامه واشنگتن پست، از کشورهای لبنان، ترکیه و سوریه به عنوان کشورهای “مهم” منطقه برای جمهوری اسلامی یاد و در این میان بر سوریه به عنوان کشوری که “در صف مقدم مقاومت است” تاکید کرده بود.
اظهارات ضد و نقیض
از آغاز اعتراضات مردمی سوریه، مقامات جمهوری اسلامی اظهارات ضد و نقیضی در قبال تحولات این کشور داشته‌اند. تازه‌ترین اظهارات آیت الله خامنه‌ای اما نشان می‌دهد در بر همان پاشنه “دخالت آمریکا و غرب” می‌چرخد؛ چراکه می‌گوید فشارهای آمریکا و برخی از کشورهای غربی بر سوریه، انتقام شکست‌هایی است که به گفته او اخیر در منطقه ازجمله مصر و تونس خورده‌اند.
عالیترین مقام جمهوری اسلامی در دیدار با دبیرکل جهاد اسلامی فلسطین گفته است: “موضع جمهوری اسلامی ایران در قبال سوریه، حمایت از هرگونه اصلاحات به نفع مردم این کشور و مخالفت با دخالت آمریکا و کشورهای دنباله رو آن، در مسائل داخلی سوریه است.”
وی پیش از این نیز دولت آمریکا را متهم کرده بود که با “شبیه سازی” قیام‌های مردمی برخی از کشورهای عربی و شمال آفریقا در سوریه، می‌خواهد دولت دمشق را دچار مشکل کند.
با این حال به دنبال بالاگرفتن اعتراضات داخلی و خارجی، این موضع دچار تغییراتی شده که آخرین نمونه آن در سخنان چندی پیش منوچهر متکی، وزیر خارجه سابق نمود یافته است. به گزارش خبرگزاری ایسنا، متکی در دانشکده حقوق دانشگاه تهران گفته بود تاثیر و تاثرات خیزش‌های مردمی در حوزه عربی، از شمال آفریقا تا خاورمیانه عربی را در بر گرفته و طبیعی است که سوریه نیز به نوعی متاثر از این تحولات باشد.
منوچهر متکی در عین تاکید بر “دخالت‌های خارجی، اعم از دخالت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای” در اعتراضات سوریه افزوده بود: “در دوماه اخیر یک رغبت ویژه‌ای را از بلوک غرب و عوامل منطقه‌ای آن برای سقوط رژیم سوریه می‌بینیم. البته هر رژیمی ممکن است توسط مردم خود ساقط شود و رژیم دیگری بر سر کار بیاید، اما آنچه که حساسیت‌برانگیز است، این است که از بیرون چه کسانی به دنبال ساقط کردن رژیم هستند و اهداف این موضوع نیز باید شناسایی شود.”
محمود احمدی‌نژاد هم در مصاحبه با شبکه تلویزیون سی ان ان، با تاکید مجدد بر “دخالت خارجی‌ها” به مقامات سوریه پیشنهاد داده بود “به جای دستگیری مخالفان با آن‌ها وارد مذاکره شوند.”
سیاست جمهوری اسلامی در قبال سوریه، انتقادهایی از سوی برخی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی را نیز برانگیخت. احمد آوایی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس، در مصاحبه با “خبرآنلاین”، نزدیک به رئیس مجلس شورای اسلامی، گفت: “واقعیت این است که حمایت مطلق ما از سوریه کار درستی نبود. چراکه مردمی که در این کشور علیه حکومت تظاهرات می‌کردند مردم متدینی بودند و حرکت‌های اعتراضی خود‌جوش بود.”
پرونده سوریه در شورای امنیت
همزمان با تازه‌ترین موضع گیری رهبر جمهوری اسلامی در مورد سوریه، شورای امنیت سازمان ملل متحد، امروز سه شنبه ۱۱ بهمن، صدور قطعنامه‌ای علیه این کشور را در دستور کار خود قرارداده است.
گاتیلوف، معاون وزیر خارجه روسیه، پیشاپیش هشدار داده است که صدور چنین قطعنامه‌ای ممکن است سوریه را گرفتار جنگ داخلی کند.
