استر شابوت
ادامه مذاکرات گروه شش کشور با ایران همچنان در هاله ای از ابهام قرار دارد، چرا که نیات واقعی حکومت تهران درخصوص توسعه برنامه اتمی اش مشخص نیست. اقداماتی که تهران در چارچوب یک سیاست مداخله گرایانه در منطقه انجام می دهد، کمکی در رفع تردیدها نمی کند. تلاش این کشور برای دامن زدن به درگیری های فرقه ای و آتش افروزی در منطقه صرفاً در راستای منافع و رسیدن به اهداف خود است.
در چنین شرایطی، کاملاً مشهود است که یک روان گسیختگی سیاسی وارد رفتار سران حکومت جمهوری اسلامی شده. علی رغم تلاش های رییس جمهور روحانی در نشان دادن یک وجهه میانه رو از ایران، اکثریت کشورها و نهادهایی که جمهوری اسلامی با آنها همکاری می کند، از اظهارات حکومت تهران شگفت‌زده می‌شوند. به عنوان مثال درهمین راستا، تهران چند روز پیش گفت که “دولت میانه روی، همکاری مسالمت آمیز و عدم دخالت در امور دیگر کشورها را انتخاب کرده”، و درعین حال “این اقلیت کوچک با تریبون های بزرگ که شعارهای تند و زبانی افراط گرا علیه سیاست خارجی ایران دارد” را محکوم کرد. با این حال، با نگاهی اجمالی به ماجراجویی‌های کنونی ایران به راحتی درمی یابیم که روحانی در ارزیابی واقعیات دچار خطا شده و “این اقلیت کوچک با تریبون” بیشتر بیانگر ماهیت اردوگاهی است که بر سیاست بین المللی ایران اشراف دارد.
سه عرصه اصلی که ایران در آنها دخالت دارد عبارتند از: یمن، سوریه و لبنان. در مورد اول، کاملاً روشن شده که شورشیان شیعه حوثی چطور به تسلیحات دست یافته‌اند و چگونه در اقدامات ضد دولتی خود ازسوی تهران مورد حمایت قرار گرفته‌اند. درگیری های یمن باعث وقوع یک جنگ داخلی در این کشور و پیوستن عوامل دیگری به آن شد که در رأس شان عربستان سعودی قرار دارد. تاکنون آن طور که از شواهد امر پیداست، حوثی ها می توانند در میان مدت به عنوان قدرت حاکم بر یمن عرض اندام کنند.
درخصوص سوریه، از ابتدای درگیری های سبعانه دراین کشور مشخص شده که ایران بزرگ ترین حامی سیاسی، نظامی و اقتصادی رییس جمهور بشاراسد بوده و با چنگ و دندان از او دفاع کرده. بی شک در این یک مورد خاص، تلاش ایران چندان نتیجه مناسبی برایش به همراه نداشته، چرا که بشار اسد درحال حاضر تنها ۱۵ تا ۲۰ درصد از اراضی ملی سوریه را تحت کنترل خود دارد و احتمال سقوط حکومت اش به دلیل پیشروی های نیروهای داعش و دیگر گروه های مخالف به مراتب بالا رفته.
در مورد لبنان نیز می توان اذعان داشت که حزب الله عنوان “با ارزش ترین عروسک” را طی سال های اخیر به خود اختصاص داده؛ اقدامات محلی این سازمان به دلیل شکست هایش در عرصه سوریه که به عنوان مدافع اسد در آن شرکت کرده، رو به افول است. تخمین زده می شود که در حدود ۲۰۰۰ پیکارجوی حزب الله در خاک سوریه کشته شده اند و همین مسأله به شدت بر نقش این سازمان در عرصه سیاسی لبنان تأثیر گذاشته و جایگاه حزب الله را متزلزل ساخته.
بدین ترتیب می بینیم که وضعیت به وجود آمده برای رییس جمهور روحانی بین دو حالت سیاه و سفید متغیر است و حد وسط ندارد. ازیک سو، مواضع میانه روی او باعث شده تا ایران بیش از هر زمان دیگری بتواند به عقد توافق اتمی با قدرت‌های جهانی نزدیک شود و امتیازات قابل توجهی، ازجمله پایان انزوای بین المللی و تأثیرات منفی تحریم ها، به دست آورد. و ازسوی دیگر، دخالت بی وقفه او در ماجراجویی های منطقه که منجر به بروز شرایط نزدیک به شکست شده [یمن، سوریه، لبنان] نشان می دهد که ایران چندان هم در تبدیل خود به یک قدرت منطقه ای، آن طور که وانمود می کند، موفق با درایت عمل نکرده است.
منبع: اکسل سیور، ۶ ژوئن ۲۰۱۵
