ماری بت شریدن- کالم لینچ
گشایش کنفرانس هسته ای جهانی، با ایجاد صحنه نمایشی میان ایران و آمریکا همراه شد که هر یک از طرفین، در پی یارگیری بر سر مناقشه موجود درباره برنامه هسته ای جمهوری اسلامی هستند.
کنفرانس نیویورک هر پنج سال یک بار برای بازنگری در پیمان 40 ساله منع اشاعه جنگ افزار کشتار جمعی برگزار می شود. این پیمان برای توقف گسترش تسلیحات هسته ای در دنیا تنظیم شده است. البته ایران در فهرست مباحثات این کنفرانس نیست.
با این حال، دولت اوباما این کنفرانس را به چشم یک فرصت طلایی برای پیشبرد نظرات خود درباره تقویت مفاد پیمان، نظیر تنبیه کشورهای فریبکار هسته ای و نیز تدوین فهرست خدمات ارائه سوخت هسته ای نگاه می کند.
انتظار می رود ایران مانع از برداشتن چنین گام هایی شود.
یک مقام کاخ سفید که به دلیل حساسیت موضوع نخواست نامش فاش شود، گفت: “ین نشست تماماً درباره ایران است، زیرا ایران بزرگترین تهدید علیه بقای پیمان محسوب می شود.”
مقابله ایران و آمریکا با سخنرانی محمود احمدی نژاد آغاز شد و سپس با سخنرانی هیلاری کلینتون وزیر خارجه ایالات متحده در بعد ازظهر ادامه یافت.
کلینتون روز یکشنبه گفت احمدی نژاد سعی خواهد کرد توجه را از برنامه هسته ای کشورش دور کند، آن هم درحالیکه فعالیت هایی به رهبری آمریکایی در جریان است تا تحریم های اقتصادی جدیدی علیهع آن کشور برقرار شود.
ایران تولید بمب هسته ای را کتمان می کند اما آژانس بین المللی انرژی هسته ای، نهاد ناظر هسته ای سازمان ملل، سال گذشته ایران را به دلیل ساخت مخفیانه تأسیسات هسته ای و بی اعتنایی به قطعنامه سازمان ملل مبنی بر توقف غنی سازی، مورد انتقاد قرارداد.
کلینتون در گفتگو با برنامه “دیدار با مطبوعات” شبکه ان بی سی گفت: “ما به ایران اجازه نخواهیم داد تا عدم همکاری خود را به عنوان همکاری توصیف کند.”
بسیاری از تحلیلگران نشست یک ماهه نیویورک را آزمونی بزرگ برای خط مشی هسته ای اوباما تلقی می کنند. دولت اوباما در صدد تحکیم رهبری ایالات متحده بر نظارت تسلیحاتی و گردن نهادن بقیه کشورها به خواست این کشور است. اوباما اخیراً یک پیمان کاهش تسلیحاتی جدید را با روسیه امضأ کرد و نشستی درخصوص تروریسم هسته ای برگزار کرد.
لیو دان، یک مقام کنترل تسلیحاتی در دولت ریگان، گفت: “چنانچه کشورهای فاقد تسلیحات هسته ای در این نمایش شرکت نکنند، شکستی برای خط مشی اوباما خواهد بود.” امکان کاهش بیشتر تسلیحات “تا حد بسیار زیادی” کم خواهد شد. وی این سخنان را در هفته گذشته در مرکز تحقیقاتی هنری ال استیمسون ایراد می کرد.
پیمان ان پی تی با 189 عضو، مهمترین قرارداد بین المللی هسته ای محسوب می شود. در واقع نوعی چانه زنی است: پنج عضو اصلی هسته ای پیمان به حرکت به سوی خلع سلاح تن می دهند، در عین حال سایر کشورها هم در پی تولید بمب نخواهند بود و تنها حق توسعه انرژی هسته ای را خواهند داشت.
آخرین بازنگری در پیمان ان پی تی با شکست روبرو شده بود. دلیل آن هم تا حدی خودداری ایالات متحده از تن دادن به قطعنامه 1995 در حمایت از ایده خاورمیانه عاری از سلاح هسته ای بود. البته آن رویداد تاریخی، بر سر این کنفرانس نیز سایه انداخته است.
تهران با به نمایش گذاشتن چهره یک قربانی در برابر استانداردهای دوگانه هسته ای، همراهی برخی از شرکت کنندگان را به دست آورده است. ایران می گوید کشورهایی نظیر اسرائیل که دوست قدرت های هسته ای هستند، اجازه در اختیارداشتن سلاح هسته ای را پیدا می کنند اما بقیه این اجازه را ندارند. اسرائیل که عضو ان پی تی نیست هرگز اخبار مربوط به دراختیار داشتن تسلیحات هسته ای را تأیید نکرده است.
مصر که ریاست 118 عضو غیرمتعهد را برعهده دارد، خواستار آغاز گفتگوهائی در سال آینده برای تعیین یک منطقه عاری از سلاح هسته ای شده است. آمریکا رسما اعلام کرده است که این ایده غیرواقع بینانه است زیرا بسیاری از کشورهای منطقه، اسرائیل را به رسمیت نمی شناسند.
با این حال، دولت اوباما می خواهد با انجام اقدامی نظیر برگزاری نشست مقدماتی برای بحث درباره شرایط ایجاد یک منطقه عاری از تسلیحات هسته ای، به یک مصالحه دست پیدا کند.
دولت آمریکا برای پیشبرد پیشنهادات خود، از جمله تبیین شیوه های محکم تر برای بازرسی هسته ای و نیز تنبیه کشورهایی نظیر کره شمالی که ان پی تی را پس از فعالیت برای تولید بمب ترک کرده اند، به پشتیبانی مصر و کشورهای غیرمتعهد نیاز دارد.
الن او تاچر معاون کنترل تسلیحاتی وزارت خارجه آمریکا در سخنرانی هفته گذشته خود در مرکز پیشرفت آمریکا، گفت طرحی که پشتیبانی “همه کشورها، و نه معدودی از آن هارا جلب کند، به معنی موفقیت است.”
منبع: واشنگتن پست- 3 مه 2010
