نوید احمدی
سر انجام جبهه مشارکت هم از سکوت چندین ماهه اش دست کشید و به مناسبت هفتمین سالگرد ترور سعید حجاریان در اسفند سال 78، همایشی تحت عنوان “صلح برای صلح” برگزار کرد.
دیروز عصر دوباره زیر زمین جبهه مشارکت که اکنون تبدیل به سالن سخنرانی شده، دوباره پذیرای عده بسیار زیادی شد که ترور سعید حجاریان آنان راگردهم آورده بود. علاوه بر این، بسیاری از شخصیت های سیاسی نیز در این نشست حضور داشتند. خشاریار دیهیمی، محمد رضا خاتمی، عیسی سحرخیز، علیرضا رجایی و بسیاری دیگر.
این مراسم که در واقع نوعی پاسداشت از سعید حجاریان”جانباز اصلاحات” بود از سوی شاخه دانشجویی جبهه مشارکت برگزار شد.
دکترغلام‌عباس توسلی استاد دانشگاه تهران در آغاز این همایش طی سخنانی گفت: “ نقطه مقابل خشونت و جنگ، جامعه مدنی است. وقتی افراد به خشونت متوسل می‌شوند که گمان می‌کنند این کار صحیح است. متاسفانه امروز به نام دین آدم‌کشی صورت می‌گیرد”.
دکترتوسلی افزود: “ مشی خشونت می‌تواند به نام مذهب، ایدئولوژی، دولت، فرد و جامعه باشد. با نگاه به تاریخ میبینیم به محض اینکه احزاب سیاسی شکل میگیرند و روزنامهها آزاد می شوند و نهادهای مدنی به وجود میآید، بحثهای خشونتآمیز انقلابی از بین میرود. اگر جامعهای میخواهد دچار جنگ و خشونت نشود، باید به تقویت این نهادها بپردازد”.
این استاد دانشگاه اضافه کرد: “کسانی بین حرکت مرحوم دکتر مصدق در نفت و مسأله هستهای مقایسه انجام میدهنداما با مختصر مطالعه ای میبینیم که دکتر مصدق از طریق روشهای قانونی و نه فرا قانونی حرکت کرد. هدف هر چند به ظاهر یکی است، اما روشها با یکدیگر فرق میکند”.
این عضو نهضت آزادی ایران در پایان با انتقاد از حاکم شدن فضای نظامی بر کشور به تجلیل از حجاریان پرداخت و گفت: “ حجاریان اصل آشتی و صلح را آموخت، واز علمداران جدی جامعه مدنی در ایران شد”.
در این همایش محمد رضا خاتمی، دبیرکل سابق جبهه مشارکت نیز به سخنرانی پرداخت و گفت: “ جامعه باید برای از بین بردن خشونت تلاش کند، چرا که اساسا نمی‌توان دولتی را یافت که در آن خشونت وجود نداشته باشد. اما تلاش جامعه می تواند در کاستن آن موثرباشد. خشونت رنجی است که به انسان وارد می‌شود بدون آنکه آن فرد خواهان آن باشد”.
خاتمی اضافه کرد: “ خشونتی که اعمال ان از سوی کسانی باشد که در قدرت هستند به هیچ عنوان قابل توجیه نیست. این خشونت تنها برای منفعت قدرت ایجاد می شود. به عقیده من صاحبان قدرتمدار که در نهایت تاب و تحمل خود را از دست می‌دهند، حتی نمی‌خواهند از قانون سوءاستفاده کنند بلکه یکسره به ترور دست می‌زنند، مانند حادثه‌ای که برای آقای حجاریان بوجود آمد”.
وی درپایان گفت: “ شاید بتوان گفت ترور حجاریان، زشت‌ترین حادثه در دوران اصلاحات بود اما از نگاه دیگری نیز می توان به بررسی آن پرداخت. شاید بسیاری از ما در آن زمان به چیزی جز اعدام تروریست راضی نمی‌شدیم اما با عدم استقبال از این مساله به نوعی مجازات اعدام قبح خوانده شد”.
در ادامه علیرضا رجایی نیز با گرامیداشت خاطره مختاری، پوینده، فروهرها و شریف گفت: “ من باید تاکید کنم موضوع پرمناقشه‌ای که در سالهای اخیر مطرح شد، روشنفکری دینی است که پیوسته واجد سمبل‌های سیاسی بوده است”.
وی افزود: “به نظر میرسد با توجه به تحولات دهه هفتاد و بخصوص پس از دوم خرداد 76، مضمون مبارزاتی نواندیشی دینی از نو اعاده شده است”.
رجایی در پایان سخنان کوتاه خود با تجلیل از حجاریان گفت: “ به نظر من حجاریان سمبل این نوع روشنفکری دینی و سمبل پرداختن هزینه از سوی این جریان فکری است”.
زمینه خشونت
در ادامه حسن یوسفی اشکوری به سخنرانی پرداخت و گفت: “ما امروز زمینه هایی از بازتولید خشونت و سرکوب در جامعه داریم، در حالیکه آنچه امروز بیش از هر چیزی لازم و ضروری به نظر می رسد دموکراسی، آزادی و حقوق بشر است که یکی از شرایط آن مدارا و تساهل است”.
اشکوری اضافه کرد: “اگر دموکراسی و حقوق بشر و ارزش‌های دینی و اخلاقی و تمدن می‌خواهیم، این چیزها بدون مدارا بوجود نمی‌آید؛ فرهنگ‌سازی کاری درازمدت است و پیش‌شرط آن مداراست”.
یوسفی اشکوری در پایان تاکید کرد: “امروزکسانی که تحت عنوان روشنفکر در جامعه هستند باید در این مورد نظریه پردازی کنند نه موعظه و دیگر اینکه سعی شود تا این نشست‌ها را در شهرستان‌ها نیز شکل بگیرد”.
صالح نیکبخت، وکیل دادگستری نیز که در این همایش حضور داشت، ضمن سخنانی گفت: “ چه کسی به سعید عسگر اجازه داد تا حجاریان را ترور کند؟ به نظر می رسد آنچه باعث می‌شود امثال دکتر حجاریان‌ها قربانی شوند و کسانی چون سعید عسگرها در جامعه ما دیده شوند، عدم رعایت قانون است”.
نیکبخت افزود: “در جامعه کنونی ما صلح برقرار نخواهد شد مگر آنکه تربیت و آموزش حقوق مدنی در کشور ریشه دار شود”.
وی در پایان گفت: “چه کسی قانون را نقض می کند؟ هر کس قانون را نقض کند، به دلیل آن است که حقوق مدنی را فرا نگرفته است. کسانی که قانون را زیرپا می‌گذارند، باید به سزای اعمال خود برسند. برقراری عدالت کیفری و مجازات به نوعی آموزش دادن قانون در جامعه است”.
خشایار دیهیمی نیز در این نشست طی سخنانی در مورد حافظه تاریخی ملت ها سخن گفت: “ اگر ملتی حافظه تاریخی خود را از دست بدهد، در معرض انحطاط اخلاقی قرار می‌گیرد”.
دیهیمی افزود: “به نظر می رسد وقایعی که ما را به وضعیت امروز رسانده بهگونهای است که بیم جنگ همهجانبه با جهان غرب را داریم. به یاد میآوریم سیاستی را که بعد از دوم خرداد آغاز شد از قتل‌های زنجیره‌ای تا کوی دانشگاه تا ترور سعید حجاریان، نظارت استصوابی مجلس هفتم، انتخابات ریاستجمهوری نهم و یکدست کردن حاکمیت همه در همین راستا بود”.
وی در ادامه نسبت به ادامه چنین روندی هشدار داد و گفت: “ تعطیل کردن سیاست در داخل ما را در عرصه بینالمللی با موقعیت مخاطرهآمیزی مواجه کرده است. وقتی در داخل سیاست تعطیل می‌شود، مملکت به ورطه هلاک میافتد. در واقع پس از دوم خرداد سیاستی که رویه گفت و گو با جهان را در پیش گرفته بود با خطر مواجه شد”.
در ادامه این همایش محمودی، استاد دانشگاه پیرامون مفهوم جنگ و صلح سخنرانی کرد.
جنگ استثناء است
محمودی در این مورد گفت: “ جنگ تهاجمی بطور کلی مردود است. جنگ، پدیده ای استثنایی است جنگ مشروع وعادلانه، جنگ دفاعی است. جنگ دفاعی یک استثناء است که کلیه تلاش‌های صلح‌آمیز دیپلماتیک به دلایل موجه به ناکامی‌ها می‌انجامد. بنابراین به عنوان آخرین راه‌حل محسوب می‌شود. پرسش این است که چه کاستی‌ها، غفلت‌ها و ناکارآمدی‌ها می‌تواند کشوری را با خطر تهاجم نظامی مواجه کند”.
وی افزود: “جنگ تهاجمی مظهر ویرانگری، بربریت و فاشیسم است و هیچ مکتب اخلاقی و نظریه سیاسی صلح‌آمیز آن را توصیه نکرده است”.
محمودی در پایان گفت: “ در جنگ دفاعی دست زدن به اقداماتی که موجب سلب اعتماد متقابل میان طرفین درگیری در آینده شود، ممنوع است زیرا جنگ هرچند یک مرحله حساس و ناگزیر است اما عمر آن دیر یا زود به سر میرسد و دو کشور باید به روابط صلح‌آمیز دست یابند”.
“حمیدرضا جلایی‌پور” عضو شورای مرکزی جبهه مشارکت نیز در این همایش طی سخنانی گفت: “ وقتی آقای حجاریان ترور شد بسیاری در مقابل این اقدام سکوت کردند. اگر کسانی را که سکوت کردند در کنار شخصی که آقای حجاریان را ترور کرد، بگذاریم و حوادث قبل از این حادثه را نیز در نظر بگیریم از جمله تخریب خوابگاههای دانشجویان، قتل‌های زنجیره‌ای و غیره، به نکته‌ای مهمی دست پیدا می کنیم و آن اینکه در کشوری که هفتاد میلیون نفر جمعیت دارد و بیشتر آنها هم باسواد هستند موضوعی که مهم به نظر میرسد آموزش و تربیت مدنی است “.
وی افزود: “در کشور ما بحران آموزش و تربیت مدنی وجود دارد. یعنی میلیونها آدم در کشور آگاه شدهاند اما آب را از سرچشمه درست نمیکنند. ما آدمهایی شدهایم که انتظاراتمان رشد فزایندهای دارد اما خودمان، فرزندانمان و کسانی که در معرض صدا و سیما هستند، تربیت مدنیشان ضعیف است”.
جلایی پور افزود: “قسمتی از جامعه ما مدنی است اما بخش دیگر آن مدنی نبوده و مدنی عمل نمیکند. برخی از کسانی که در مقابل ترور حجاریان سکوت کردند، در بخش میانی جامعه قرار دارند که از پایگاه، قدرت و نفوذ خوبی هم برخوردارند و حتی امکانات هم دارند”.
زنان ایران
“زنان ایران شگفتانگیزترین زنان هستند، شکنجه می‌شوند، کتک میخورند، بسیاری از مشکلات را تحمل می‌کنند اما در این شرایط باز میمانند و به راه خود ادامه می‌دهند اما شاید این مقاومت روزی بشکند”.
آذر منصوری، معاون سیاسی دبیر کل جبهه مشارکت در ادامه همایش ضمن اشاره به مطلب بالا افزود: “دولت نهم نهتنها چیزی از مشکلات زنان کم نکرده است بلکه در این دوره مشکلات زنان شتاب بیشتری گرفته است”.
وی ادامه داد: “ همانطور که دولت نهم در اکثر مسائل داخلی و خارجی به جای حل مساله، صورتمساله را حذف میکند و به طور امنیتی برخورد میکند، مساله زنان را نیز به راحتی به یک مساله امنیتی تبدیل میکند”.
وی در پایان گفت: “ رکود اقتصادی بیش از هر چیز زنان را تحت فشار قرار میدهد. نبود امنیت نیز بیشترین آسیب را متوجه زنان میکند، این در حالی است که در سایه صلح، امنیت و آرامش میتوان تبعیضهای موجود علیه زنان را خاتمه داد”.
سیدصادق حقیقت، محقق و استاد دانشگاه نیز در این همایش گفت: “در کشور ما به دلیل مشوش بودن ادبیات صلح، هم سیاست تنشزدایی دولت سازندگی قابل پیشبینی است، هم سیاست اعتمادسازی دولت اصلاحات و هم سیاست خارجی دولت نهم”.
این محقق با بلا موضوع دانستن جهاد ابتدایی گفت: “آیتالله خویی که اصلا به ولایت فقها معتقد نیست، به جهاد ابتدایی معتقد است بنابراین مشخص است که صدر و ذیل حرفهای ایشان متناقض است. در زمان پیامبر(ص) کشورها یا دینی بودند و یا ضد دینی، به همین دلیل یک جنگ تمامعیار بین اینها برگزار بود اما الان اکثر کشورها سکولار هستند، نه ضد دینی و به همین سبب جهاد ابتدایی موضوعیت ندارد”.
همچنین در این همایش سعید حجاریان و عیسی سحرخیز هر یک به ارایه مقالات خود به ترتیب تحت عناوین” صلح مسلح” و” جنگطلبی روی دیگر سکه خشونتورزی” پرداختند که بطور جداگانه آورده شده است.