لوت کارین
محمود زئیری، رییس مرکز مطالعات ایران در دانشگاه دورهام انگلستان، در مصاحبه ای با روزنامه لیبراسیون به بحث پیرامون اختلافات بین تهران و لندن می پردازد.
افکار عمومی مردم ایران نسبت به انگلستان چگونه است؟
هر بار که اتفاقی در خاک ایران می افتد، انگلیسی ها مسؤول آن شناخته می شوند. در آن زمان، مردم می گفتند: “کار انگلیسی هاست”، تا جایی که این عبارت در نزد مردم بسیار معروف شده بود. در اواسط ماه فوریه یک خودروی بمب گذاری شده به هدف اتوبوس سپاه پاسداران در جنوب شرقی کشور منفجر شد. شایعاتی در این زمینه به گوش می رسید مبنی بر اینکه انگلستان در این عملیات دست داشته است.
در نظر بسیاری از ناظران امر، انگلیسی ها گروه های اقلیت ایرانی را از نظر مالی تحت حمایت خود دارند، به این امید که روزی حکومت را سرنگون کنند. این حس سوءظن در داخل کشور، به ویژه از زمانی که نیروهای ائتلاف در خاک عراق پیاده شده اند، همچنان درحال افزایش است. زیرا ایران از این نگران است که شاهد یک مداخله نظامی در خاک خود باشد.
این سوءظن از کجا ریشه گرفته است؟
این مسأله به اوایل قرن گذشته برمی گردد. ایران به دلیل قرار داشتن در میانه راه هندوستان،یک منطقه استراتژیک برای بریتانیا به حساب می آمد. بعدها در سال های 1920، مسأله نفت نیز بدان افزوده شد و انگلیسی ها در امور مختلف این کشور وارد شدند. در جریان جنگ جهانی دوم، زمانی که رضاخان کم کم به آلمان نازی نزدیک می شد، انگلیس و روسیه به ایران حمله کردند تا شاه را مجبور کنند که به نفع پسرش از سلطنت کناره گیری کند. در سال 1953، این مصدق بود که هزینه مداخله انگلیسی ها را پرداخت. وی به عنوان شخصیتی مردم پسند به شکلی دموکراتیک انتخاب شده بود و قصد داشت منابع نفتی ایران را بدون توجه به منافع انگلیسی ها ملی کند.
دلایل ایران برای بازداشت ملوانان بریتانیایی چه بود؟
یکی از بارزترین دلایل آن فرستادن پیامی روشن به انگلستان بود: “ما قدرت انجام این کار را داریم.” دلیل دیگر نشانه گرفتن ایالات متحده به عنوان متحد نزدیک انگلستان بود. چند ماه پیش، برخی از عوامل سپاه پاسداران توسط نیروهای امریکایی در شمال عراق دستگیر شدند. ایران دستگیری ملوانان بریتانیایی را به شکلی انجام داد تا حس جدال طلبی خود را به امریکایی ها نشان دهد و به آنها بگوید: “ما نیز می توانیم افرادی را دستگیر کنیم.”
در نهایت، هدف ایران از انجام این حرکت، قدرت نمایی کردن در برابر جامعه بین الملل که علیه برنامه غنی سازی اورانیوم اعمال فشار می کند بوده است.
فکر می کنید این بحران چه پیامدهایی دربر خواهد داشت؟
ایران با دستگیر کردن ملوانان، پیام خود را به مقامات بریتانیا فرستاد و آنها نیز آن را دریافت کردند. ازطرف دیگر، فکر می کنم تجهیزات ملوانان را نگهدارند، همان طور که تجهیزات سربازان دستگیر شده در سال 2004 را نگهداشتند. ولی این مسأله بر روابط بین ایران و انگلستان تأثیر خواهد گذاشت. امروز روابط بین این دو ملت گسسته شده و این تنش تا چند ماه آینده نیز همچنان باقی خواهد ماند.
مترجم: علی جواهری