نیم نگاه♦ سینمای ایران

نویسنده
یوسف محمدی

به زودی فیلم سینمایی “شبانه روز” به کارگردانی امید بنکدار و کیوان علیمحمدی با استوری بوردهای بزرگمهر حسین ‏پور، کارتونیست و طراح کمیک استریپ مطرح ایرانی ساخته خواهد شد. نگاهی داریم به ضرورت این پدیده در ‏سینمای ایران.‏

‎ ‎فیلمنامه مصور: نیاز سینما ایران‎ ‎

bozorgmhr.jpg

سیزدهم اردیبهشت سال جاری، سایت پرشین کارتون گزارش داد که قرار است به زودی فیلم سینمایی “شبانه روز” به ‏کارگردانی امید بنکدار و کیوان علیمحمدی با استوری بوردهای بزرگمهر حسین پور، کارتونیست و طراح کمیک ‏استریپ مطرح ایرانی ساخته شود. بنابراین گزارش، تمام لوکیشن ها و فضاهای مربوط به فیلم پیش از فیلمبرداری ‏توسط حسین پور طراحی شده، سپس فیلمبرداری خواهند شد.‏

این دومین بار در سینمای ایران است که استوری بورد به طور جدی برای یک فیلم زنده سینمایی طراحی می شود، ‏پیشتر “مانا نیستانی”مشابه این کار را برای فیلم “چه کسی امیر را کشت” ساخته “مهدی کرم پور” انجام داده بود.‏

طراحی استوری بورد یکی از مراحل مهم پیش تولید در فرایند فیلمسازی حرفه ای خصوصاً در سینمای هالیوود است ‏که به گروه سازنده، امکان تجسم صحنه های فیلم و طراحی و برآورد دقیق تجهیزات مورد نیاز و جزئیات مربوط به ‏صحنه را می دهد. در این سیستم، گروه کارگردانی هنگام برداشت نماها، بر اساس تصاویر از پیش طراحی شده دقیقاً ‏می دانند که چه باید انجام بدهند و از چه باید فیلم بگیرند. “استوری بورد” یا همان “فیلمنامه مصور” علاوه بر نمایش ‏زوایای دوربین و نحوه قاب بندی نماها مسیر را برای حرکت سایر گروههای تولید از قبیل طراحی صحنه و لباس ‏روشن می کند. سالها پیش، آلفرد هیچکاک، استاد بزرگ و صاحب سبک که تأثیر غریبی بر سینماگران نسل های بعد ‏از خود برجا گذاشت، برای کارگردانی آثار خود از استوری بورد استفاده می کرد که فصل معروف قتل “جنت لی” ‏زیر دوش در فیلم “روانی” از جمله نتایج درخشان این استفاده بود. از دهه هشتاد به بعد این روند، به امری رایج در ‏صنعت سینمای هالیوود تبدیل شد، خصوصاً در آثار سینمایی پر تحرک و پرخرج دو دهه اخیر که دکوپاژی مبتنی بر ‏نماهای متعدد و زوایای فیلمبرداری متنوع، می طلبیدند، طراحی نماها ضرورتی گریزناپذیر می نمود.‏

storyboard.jpg

چرا تا کنون سینمای ایران از این امکان استفاده نکرده و طراحی استوری بورد به تخصصی لازم در کنار سایر ‏شاخصه های تولید آثار سینمایی تبدیل نشده است؟ ظاهراً پاسخ را باید در ساختار نه چندان حرفه ای، نامنظم و نامنسجم ‏سینمای ایران و ضوابط دست و پاگیر حاکم بر روند تولید آثار سینمایی جست. طراحی استوری بورد در فرایند تولید، ‏جایی مابین نگارش نسخه نهایی فیلمنامه و آغاز سایر امور پیش تولید چون طراحی صحنه و لباس قرار دارد این در ‏حالی است که بسیاری از فیلمنامه ها تا آخرین لحظات پیش از تولید مورد حک و اصلاح مجدد قرار می گیرند، طبیعی ‏است که هرگونه اقدام برای تبدیل فیلمنامه پیش از تأیید به استوری بورد، ممکن است با حذف و اصلاحات یا تغییرات ‏کلی و جزئی احتمالی و حتی عدم تصویب، به تلاشی بی ثمر تبدیل شود. بسیاری از مواقع، گروه سازنده فیلم، برای از ‏دست ندادن فصل، رساندن فیلم به جشنواره، یا دلایل این چنینی بلافاصله پس از تصویب فیلمنامه توسط دستگاه ‏نظارتی، شروع به تولید فیلم می کنند، گاهی هم نسخه تصویب شده تنها بهانه آغاز تولید است و فیلمنامه تا آخرین ‏مراحل فیلمبرداری توسط تهیه کننده و کارگردان دستخوش تغییر می شود. این در حالی است که طراحی استوری بورد ‏در یک سیستم تولید مشخص، با ثبات و با زمانبندی منظم معنا پیدا می کند. مشکل بزرگ دیگر سینمای ایران، نگاشته ‏شدن فیلمنامه هایی فاقد پتانسیل تصویری لازم است که ماده خام لازم را جهت طراحی نماهای شکیل و بدیع در اختیار ‏طراح استوری بورد نمی گذارند. مسلماً وظیفه طراح استوری بورد تزریق بار تصویری به فیلمنامه هایی با ‏ساختارمشابه نمایش های رادیویی نیست و نگاه بصری باید از آغاز نگارش فیلمنامه، در اثر جاری شود.‏

مشکلاتی از این دست مانع از آن شد تا اولین تجربه طراحی استوری بورد سینمای ایران در فیلم “چه کسی امیر را ‏کشت؟” به نتیجه ای چندان مطلوب و ماندنی بینجامد. آیا گروه سازنده “شبانه روز” توانسته اند بر این مشکلات فائق ‏آیند و زمینه مناسب را برای هنرنمایی بزرگمهر حسین پور فراهم آورند؟ باید تا نوروز 88 که زمان اکران فیلم ‏وهمزمان، انتشار کتاب استوری بوردهای آن توسط نشر ثالث است به انتظار نتیجه کار نشست. ‏