به زودی فیلم سینمایی “شبانه روز” به کارگردانی امید بنکدار و کیوان علیمحمدی با استوری بوردهای بزرگمهر حسین پور، کارتونیست و طراح کمیک استریپ مطرح ایرانی ساخته خواهد شد. نگاهی داریم به ضرورت این پدیده در سینمای ایران.
فیلمنامه مصور: نیاز سینما ایران
سیزدهم اردیبهشت سال جاری، سایت پرشین کارتون گزارش داد که قرار است به زودی فیلم سینمایی “شبانه روز” به کارگردانی امید بنکدار و کیوان علیمحمدی با استوری بوردهای بزرگمهر حسین پور، کارتونیست و طراح کمیک استریپ مطرح ایرانی ساخته شود. بنابراین گزارش، تمام لوکیشن ها و فضاهای مربوط به فیلم پیش از فیلمبرداری توسط حسین پور طراحی شده، سپس فیلمبرداری خواهند شد.
این دومین بار در سینمای ایران است که استوری بورد به طور جدی برای یک فیلم زنده سینمایی طراحی می شود، پیشتر “مانا نیستانی”مشابه این کار را برای فیلم “چه کسی امیر را کشت” ساخته “مهدی کرم پور” انجام داده بود.
طراحی استوری بورد یکی از مراحل مهم پیش تولید در فرایند فیلمسازی حرفه ای خصوصاً در سینمای هالیوود است که به گروه سازنده، امکان تجسم صحنه های فیلم و طراحی و برآورد دقیق تجهیزات مورد نیاز و جزئیات مربوط به صحنه را می دهد. در این سیستم، گروه کارگردانی هنگام برداشت نماها، بر اساس تصاویر از پیش طراحی شده دقیقاً می دانند که چه باید انجام بدهند و از چه باید فیلم بگیرند. “استوری بورد” یا همان “فیلمنامه مصور” علاوه بر نمایش زوایای دوربین و نحوه قاب بندی نماها مسیر را برای حرکت سایر گروههای تولید از قبیل طراحی صحنه و لباس روشن می کند. سالها پیش، آلفرد هیچکاک، استاد بزرگ و صاحب سبک که تأثیر غریبی بر سینماگران نسل های بعد از خود برجا گذاشت، برای کارگردانی آثار خود از استوری بورد استفاده می کرد که فصل معروف قتل “جنت لی” زیر دوش در فیلم “روانی” از جمله نتایج درخشان این استفاده بود. از دهه هشتاد به بعد این روند، به امری رایج در صنعت سینمای هالیوود تبدیل شد، خصوصاً در آثار سینمایی پر تحرک و پرخرج دو دهه اخیر که دکوپاژی مبتنی بر نماهای متعدد و زوایای فیلمبرداری متنوع، می طلبیدند، طراحی نماها ضرورتی گریزناپذیر می نمود.
چرا تا کنون سینمای ایران از این امکان استفاده نکرده و طراحی استوری بورد به تخصصی لازم در کنار سایر شاخصه های تولید آثار سینمایی تبدیل نشده است؟ ظاهراً پاسخ را باید در ساختار نه چندان حرفه ای، نامنظم و نامنسجم سینمای ایران و ضوابط دست و پاگیر حاکم بر روند تولید آثار سینمایی جست. طراحی استوری بورد در فرایند تولید، جایی مابین نگارش نسخه نهایی فیلمنامه و آغاز سایر امور پیش تولید چون طراحی صحنه و لباس قرار دارد این در حالی است که بسیاری از فیلمنامه ها تا آخرین لحظات پیش از تولید مورد حک و اصلاح مجدد قرار می گیرند، طبیعی است که هرگونه اقدام برای تبدیل فیلمنامه پیش از تأیید به استوری بورد، ممکن است با حذف و اصلاحات یا تغییرات کلی و جزئی احتمالی و حتی عدم تصویب، به تلاشی بی ثمر تبدیل شود. بسیاری از مواقع، گروه سازنده فیلم، برای از دست ندادن فصل، رساندن فیلم به جشنواره، یا دلایل این چنینی بلافاصله پس از تصویب فیلمنامه توسط دستگاه نظارتی، شروع به تولید فیلم می کنند، گاهی هم نسخه تصویب شده تنها بهانه آغاز تولید است و فیلمنامه تا آخرین مراحل فیلمبرداری توسط تهیه کننده و کارگردان دستخوش تغییر می شود. این در حالی است که طراحی استوری بورد در یک سیستم تولید مشخص، با ثبات و با زمانبندی منظم معنا پیدا می کند. مشکل بزرگ دیگر سینمای ایران، نگاشته شدن فیلمنامه هایی فاقد پتانسیل تصویری لازم است که ماده خام لازم را جهت طراحی نماهای شکیل و بدیع در اختیار طراح استوری بورد نمی گذارند. مسلماً وظیفه طراح استوری بورد تزریق بار تصویری به فیلمنامه هایی با ساختارمشابه نمایش های رادیویی نیست و نگاه بصری باید از آغاز نگارش فیلمنامه، در اثر جاری شود.
مشکلاتی از این دست مانع از آن شد تا اولین تجربه طراحی استوری بورد سینمای ایران در فیلم “چه کسی امیر را کشت؟” به نتیجه ای چندان مطلوب و ماندنی بینجامد. آیا گروه سازنده “شبانه روز” توانسته اند بر این مشکلات فائق آیند و زمینه مناسب را برای هنرنمایی بزرگمهر حسین پور فراهم آورند؟ باید تا نوروز 88 که زمان اکران فیلم وهمزمان، انتشار کتاب استوری بوردهای آن توسط نشر ثالث است به انتظار نتیجه کار نشست.