نگاهی به فیلم “رسوایی”
جهان توهمی ده نمکی!
نویسنده وکارگردان: مسعود ده نمکی، مدیرفیلمبرداری: فرشاد گل سفیدی، مدیرتولید: مجتبی امینی، عکس: بابک برزویه، طراح صحنه ولباس: مجید میرفخرایی، صدابردار: محمود خرسند، دستیاراول کارگردان: نورالدین گودرزی، برنامه ریز: فروزان جلالی، منشی صحنه: شیدا یوسفی، مدیرروابط عمومی: الهه گودرزی، تهیه کننده: مسعود ده نمکی.
بازیگران: اکبرعبدی، النازشاکردوست، محمد رضا شریفی نیا، اسماعیل خلج، کامران تفتی، امیرنوری، عباس محبوب، مجید شهریاری، مختارسائقی، اسداله یکتا، مریم کاویانی، محبوبه بیات، آرزوافشار، فریبا ترکاشوند.
خلاصه داستان: افسانه که دختری بدنام یکی ازمحله های پایین شهراست، ناخواسته وارد خانه حاج یوسف پیش نمازو معتمد محل می شود. این اتفاق باعث بروزحوادثی می شود که افسانه تصمیم می گیرد برای حاج یوسف نقشه رسوایی طرح کند.
پرداختن به معضلات اجتماعی ونابهنجاریهایی که درجامعه امروزایران وجود دارد همیشه یکی ازدغدغه – های فیلمسازان بدنه اصلی سینما بوده است. توجه به ارتباط این معضلات با قوانین واحکام دینی ازمهمترین سوژه هایی است که طی سالیان گذشته برخی ازفیلمسازان به آن پرداخته اند. “ زیرنورماه ” رضا میرکریمی ازاین دسته آثاراست. مسعود ده نمکی ازآن دسته فیلمسازانی ست که با اولین حضورجدی خود درسینمای ایران “ اخراجی‌ها ۱” با موضع گیری های تندی ازسوی اهالی سینما قرارگرفت. اودرادامه فعالیت خود “ اخراجی‌ها ۲ و۳ ” را به کارنامه کاری خود افزود. آثاری که درراستای همان اثراولیه اش بودند. یکی ازمهمترین ویژگی های آثارده نمکی پرداختن به مسائل وورود به حوزه هایی است که کمترکسی درسینمای ایران اجازه طرح کردن چنین موضوعاتی را دارد. عبورازخط قرمزها و استفاده ازامکانات گسترده درحوزه تولید ازویژگیهای آثاروی به شمارمی آید. وی درجدیدترین اثرخود “ رسوایی ” به سراغ مضمونی کاملا متفاوت با آثارقبلی اش رفته است. اوسعی کرده است درمقام نویسنده وکارگردان روایتی متفاوت ازدرامی اجتماعی با پس زمینه های مذهبی را به تصویرکشد. ده نمکی جهان روایی اش را براساس رویارویی دختربدنام محله ای درپایین شهروروحانی محل پی ریزی می کند. تقابلی که بارها درسینمای ایران دستمایه فیلم های گوناگونی درقبل وبعد ازانقلاب قرارگرفته است. وی درمقام نویسنده برخوردی گذرا وسطحی با موقعیت فوق دارد. طراحی مکان های گوناگون وکارکرد آن درقصه، دیالوگ نویسی موجزوتأثیرگذاردرجهت شناخت درونیات کاراکترها، طراحی کشمکش های متناسب با قصه، خلق داستانهای فرعی متناسب برای شدت بخشیدن به گره اصلی داستان و… ازمهمترین المان هایی است که نویسنده درمرحله نگارش باید به آنها توجه کند. گویا تصورده نمکی ازداستان دراماتیک وعناصر سازنده آن با هرفیلمنامه نویس دیگری درسینمای ایران متقاوت است. جهانی را که اوبا مخاطب قرارداد می کند سطح بسیارنازلی ست که نه تنها سطح آگاهی مخاطب را ارتقاء می دهد بلکه اطلاعات وموقعیت - هایی را به او عرضه می دارد که مخاطب به وفوردرمناسبات اجتماعی هرروزه خود با آنها برخورد کرده است. چنین رویکردی ازسوی وی درمقام نویسنده است که مخاطب درداستان با شخصیت ها و رویدادهایی مواجه می شود که کمترمناسبتی با جهان واقعی اودارد. پناه دادن افسانه توسط حاج یوسف درخانه اش، افشا نکردن مکان مخفی شدن دخترتوسط حاج یوسف به پلیس، به تصویرکشیدن افراد حاضردربازارکه همگی درآرزوی رسیدن به دخترهستند و… ازویژگی هایی ست که ده نمکی برای پیشبرد داستان خود انتخاب کرده است. اوبا چنین چینشی ذهن مخاطب را برای فصل پایانی اثرش آماده می کند تا دیدگاه خود را درارتباط با چنین موقعیتی درجامعه بازگوکند. چنین کاستی هایی درحوزه کارگردانی هم رخنه کرده است. ده نمکی دربرخورد با فضاها ورویدادهای گوناگون وتقطیع آنها بسیار ابتدایی عمل می کند. بکاربردن روش دکوپاژکلاسیک آن هم درضعیف ترین شکل خود باعث شده است که ریتم نماها کسالت بارشود. درفصل آغازین اثردکوپاژنماها وقاب بندی ها متناسب تروهماهنگ تربا فضاها وشخصیت های قصه است اما با پیشروی داستان، ده نمکی هیچ تمهیدی برای قاب بندی ها وانتخاب زوایای متناسب با حوادث اثرش نمی اندیشد. اودرتمامی فصول فیلم تنها به القای اندیشه یکسویه خود به مخاطب می اندیشد. گویی حاج یوسف قهرمان اصلی داستان ده نمکی مسئول طرح کردن اصلی ترین اندیشه های کارگردان است. وی به طورضمنی مدعی می شود که شخصی با اعتقادات مذهبی می تواند مناسبات گفتاری ورفتاری با جوانان غیرمعتقد به دین داشته باشد. چنین تفکری درپس زمینه محتوا وفرم اثرقابل مشاهده است. چنین رویکردی ست که باعث بروزحرف وحدیث های فراوانی درمیان افراد صاحبنظرشده است. برخی ازصحنه های مواجه حاج یوسف وافسانه هیچ ارتباط درستی با مبانی وموازین دین اسلام ندارد. شبی که افسانه درخانه حاج یوسف می ماند ازجمله چنین صحنه هایی است. به نظر می رسد “ رسوایی ” بیش ازآنکه اثری اجتماعی باشد بیانیه ایی گنگ وسردرگم ازجهان توهمی مسعود ده نمکی ست که می انگارد نویسنده وفیلمسازاست. وبه هرنحوی تلاش می کند تا جایی میان طبقه متوسط و روشنفکربه دست بیاورد.
