دیوید ایگنیاتوس
ترس از به بن بست رسیدن مذاکرات هسته ای ایران تا حدودی کاهش یافته و شاید این مذاکرات هفته آینده در مسکو بی نتیجه نماند. مذاکره کننده ارشد ایران اعلام کرده که آماده گفتگو در مورد پیشنهاد شش کشور مبنی بر انتقال اورانیوم 20 درصد است و مذاکره در این زمینه را گام نخست توافق های هسته ای بیشتر دانسته است.
سعید جلیلی دوشنبه شب، قبل از سفر به مسکو مذاکره تلفنی یک ساعته با کاترین اشتون داشت و طی آن پذیرفت ایران دیگر خواستار برگزاری نشست مقدماتی به منظور آمادگی برای دیدار مسکو که روزهای دوشنبه و سه شنبه آینده صورت می گیرد، نیست.
یک دیپلمات اروپایی که در این مذاکرات شرکت دارد گفت: “آنها عقب نشینی کردند. آنها در حال فراهم کردن زمینه شکست مذاکرات مسکو بودند و آماده می شدند که ما را در این مورد سرزنش کنند.” وی در ادامه ادعا کرد که موافقت جدید ایران با مذاکره در مورد پیشنهاد غرب، پس از گذشت چندین هفته را می توان “یک پیروزی دیپلماتیک کوچک” برای اشتون دانست.
این دیپلمات تصریح کرد: “قاعده ای که مورد موافقت ما است، توافق ایران برای مذاکره در مورد مفاد طرح پیشنهادی مان است و در مقابل ما نیز در مورد نظرات آنها فکر می کنیم.” وی در ادامه اضافه کرد که قدرت های غربی هنوز پیشنهادی در مورد متوقف کردن تحریم های اقتصادی که 28 ژوئن و اول جولای به اجرا در می آیند، ارائه نداده اند اما اعلام کرده اند که گام های سازنده ایران با گام هایی متقابل پاسخ داده خواهد شد.
مذاکرات هسته ای ایران مملو از گمانه زنی هایی است که تحت تاثیر توقعات دو طرف باعث افزایش و کاهش امیدواری ها می شود. مذاکرات اخیر در استانبول طی ماه آوریل، موجی از خوشبینی را ایجاد کرد اما ماه گذشته پس از مذاکرات بغداد در گردابی از پیش بینی های بدبینانه غوطه ور شد.
سووالی که برخی کارشناسان مطرح می کنند این است که آیا این روش ایران است اصرار بر طولانی کردن مذاکرات داشته باشد و در کنار آن به غنی سازی اورنیوم بپردازد؟ برخی تحلیل گران دقیقاً همین روند را در مورد عملکرد ایران پیش بینی می کنند- اینکه در هر نشست طوری عمل کند که پیشرفت ها برای ادامه مذاکرات کافی باشد، بدون آنکه به نتیجه نهایی دست یافته شود.
آنچه در تضاد با تحلیل این کارشناسان بوده، مسئله زمان است؛ زمان در واقع علیه ایران است چراکه گروه 1+5 هیچ تعهدی نداده که در صورت انتقال ذخایر اورانیوم 20 درصد به خارج از کشور، تحریم های اصلی را کنار بگذارد.
با وجود آنکه اشتون طرح مکتوب خود را در بغداد به مقامات ایرانی ارائه داد، آنها هنوز هم پیشنهاد رسمی خود را در مورد مسئله هسته ای تهران ارائه می دهند. جالب است که ایرانی ها می گویند برخی از مسائل مثل سوریه و بحرین، دو کشوری که ایران منافع زیادی در آنجا دارد، در نشست بغداد مطرح نشده است.
اما پیوند احتمالی مسئله هسته ای ایران با مسائل دیپلماتیک گسترده تر، بحث برانگیز خواهد بود. آمریکا و متحدانش خواستار محدود بودن مذاکرات به مسائل هسته ای هستند؛ ایران اما آشکارا به دنبال مذاکرات دیپلماتیکی است که شامل زنجیره گسترده تری از مسائل امنیتی در منطقه می شود.
تبادلات دلگرم کننده میان اشتون و جلیلی پس از افزایش بدبینی در مورد مذاکرات طی هفته های اخیر صورت گرفت. جلیلی طی مذاکرات ناامیدکننده ماه گذشته در بغداد به اشتون و تیمش گفته بود که اگر گمان کرده اند علی باقری، معاون دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران با مذاکره در مورد جزئیات انتقال اورانیوم موافقت کرده، حتما اشتباه می کنند. گفته می شود از زمان مذاکرات بغداد تاکنون باقری همکاری کمتری در این زمینه داشته و نامه نگاری هایی با هلگا اشمید، معاون اشتون داشته است.
تحلیل گران شکاک هشدار می دهند که با توجه به تمام مسائل مطرح شده در مورد انتقال اورانیوم با 20 درصد، ایران حتی یک کلمه هم به این موضوع اشاره نکرده و این در حالی است که اشتون در مقابل، طی نامه های معاونش که چهارم و یازدهم ژوئن ارسال شد، این مسئله را دوباره تکرار کرده است. از نظر روند مذاکرات باید گفت به نظر می رسد قدرت های غربی، ایران را دنبال می کنند که هرگز نشانه خوبی در مذاکرات نبوده است.
در پس زمینه این مذاکرات هم مانند همیشه محرک هایی برای دیپلماسی وجود دارند: تحریم هایی که به اقتصاد ایران ضربه زده اند و در آینده نزدیک تشدید خواهند شد؛ از سوی دیگر حمله سایبری آمریکا و احتمال حمله نظامی اسرائیل نیز وجود دارند. مطمئنا خطرات بسیاری وجود دارند اما اگر مذاکرات به زودی پیشرفتی نداشته باشد، خطر اختلافات چشمگیر طرفین را تهدید می کند.
واشنگتن پست، 12 ژوئن
