‎ ‎کانون‎ ‎مدافعان‎ ‎و‎ ‎نقدهای‎ ‎پس از توقیف

امید معماریان
امید معماریان

پلمپ‎ ‎شدن‎ ‎کانون‎ ‎مدافعان‎ ‎حقوق‎ ‎بشر، اتفاق‎ ‎نامیمونی‎ ‎است، هم‎ ‎برای‎ ‎جامعه‎ ‎مدنی‎ ‎و‎ ‎هم‎ ‎حکومت‎ ‎ایران. با‎ ‎این‎ ‎حال‎ ‎برخی‎ ‎واکنش‎ ‎ها‎ ‎به‎ ‎این‎ ‎رخداد‎ - ‎که‎ ‎در‎ ‎برخی‎ ‎موارد‎ ‎به‎ ‎حمله‎ ‎های‎ ‎شخصی‎ ‎و‎ ‎نقدهای‎ ‎کم‎ ‎مایه‎ ‎نیز‎ ‎آلوده‎ ‎بود‎- ‎زوایای‎ ‎دیگری‎ ‎را‎ ‎در‎ ‎این‎ ‎خصوص‎ ‎می‎ ‎گشاید‎ ‎واین‎ ‎سوال‎ ‎را‎ ‎مطرح‎ ‎می‎ ‎کند‎ ‎که‎ ‎ما‎ ‎چه‎ ‎برداشتی‎ ‎از‎ ‎جامعه‎ ‎مدنی‎ ‎مان‎ ‎داریم‎ ‎و‎ ‎تا‎ ‎چه‎ ‎حد‎ ‎نسبت‎ ‎به‎ ‎وقایعی‎ ‎که‎ ‎در‎ ‎دوربرمان‎ ‎رخ‎ ‎می‎ ‎دهد‎ ‎واقع‎ ‎بینانه‎ ‎برخورد‎ ‎می‎ ‎کنیم؟‎

‎‎ ‎

‎ ‎کانون‎ ‎مدافعان‎ ‎حقوق‎ ‎بشر‎ ‎از‎ ‎جمله‎ ‎نهادهای‎ ‎مدنی‎ ‎فعال‎ ‎درحوزه‎ ‎حقوق‎ ‎بشر‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎حوزه‎ ‎فعالیتی‎ ‎مشخص‎ ‎دارد، اعضای‎ ‎آن‎ ‎مشخص‎ ‎هستند‎ ‎و‎ ‎از‎ ‎کلی‎ ‎گویی‎ ‎و‎ ‎آرمان‎ ‎پردازی‎ ‎به‎ ‎دور‎ ‎است. برخی‎ ‎ادعا‎ ‎کرده‎ ‎اند‎ ‎که‎ ‎حوزه‎ ‎کاری‎ ‎کانون‎ ‎محدود‎ ‎بوده‎ ‎و‎ ‎از‎ ‎جمله‎ ‎اینکه‎ ‎چرا‎ ‎خانم‎ ‎عبادی‎ ‎چرا‎ ‎در‎ ‎مواردی مانند‎ ‎کشته‎ ‎شدن‎ ‎افراد‎ ‎در‎ ‎تصادفات‎ ‎رانندگی‎ ‎کشور‎ ‎که‎ ‎دهها‎ ‎هزار‎ ‎نفر‎ ‎در‎ ‎سال‎ ‎را‎ ‎در‎ ‎برمی‎ ‎گیرد‎ ‎توجهی‎ ‎نداشته‎ ‎است؟‎ ‎اندکی‎ ‎آشنایی‎ ‎با‎ ‎ادبیات‎ ‎جامعه‎ ‎مدنی‎ ‎البته‎ ‎خود‎ ‎پاسخگوی‎ ‎این‎ ‎پرسش‎ ‎است. ‏‎ ‎‎ ‎

پاسخ‎ ‎از‎ ‎این‎ ‎نقطه‎ ‎آغاز‎ ‎می‎ ‎شود‎ ‎که‎ ‎ببینیم ما‎ ‎کانون‎ ‎مدافعان‎ ‎حقوق‎ ‎بشر‎ ‎را‎ ‎کجای‎ ‎جامعه‎ ‎در‎ ‎نظر‎ ‎می‎ ‎گیریم؟‎ ‎سوال‎ ‎اصلی‎ ‎این‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎ببینیم‎ ‎کانون‎ ‎مدافعان‎ ‎حقوق‎ ‎بشر‎ ‎چه‎ ‎تعریفی‎ ‎از‎ ‎خود‎ ‎اراپه‎ ‎کرده‎ ‎است‎ ‎و‎ ‎تا‎ ‎چه‎ ‎حدی‎ ‎به‎ ‎اهدافی‎ ‎که‎ ‎دراساسنامه‎ ‎خود‎ ‎تعیین‎ ‎کرده‎ ‎وفادار‎ ‎بوده‎ ‎است؟‎ ‎هر‎ ‎نهاد‎ ‎جامعه‎ ‎مدنی‎ ‎یک‎ ‎ماموریتی‎ ‎را‎ ‎برای‎ ‎خود‎ ‎قاپل‎ ‎است‎ ‎ودرمسیر‎ ‎آن‎ ‎فعالیت‎ ‎می‎ ‎کند. بله، ‏خوب‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎در‎ ‎همه‎ ‎حوزه‎ ‎ها‎ ‎نهادهای‎ ‎مدنی‎ ‎فعالی‎ ‎داشته‎ ‎باشیم‎ ‎که‎ ‎ازحقوق‎ ‎شهروندان‎ ‎در‎ ‎حوزه‎ ‎های‎ ‎مختلف‎ ‎حمایت‎ ‎کنند. ‏چه‎ ‎در‎ ‎حوزه‎ ‎حمل‎ ‎ونقل‎ ‎شهری، چه‎ ‎در‎ ‎حوزه‎ ‎تصادفات‎ ‎جاده‎ ‎ای، چه‎ ‎در‎ ‎حوزه‎ ‎مخاطرات‎ ‎محیط‎ ‎زیستی‎ ‎ویا‎ ‎دهها‎ ‎حوزه‎ ‎ای‎ ‎که‎ ‎جای‎ ‎باز‎ ‎فعالیت‎ ‎بسیاری‎ ‎در‎ ‎کشور‎ ‎دارد. همه‎ ‎این‎ ‎موارد‎ ‎جا‎ ‎دارد‎ ‎که‎ ‎پای‎ ‎بسیاری‎ ‎از‎ ‎مختصصان، علاقه‎ ‎مندان‎ ‎و‎ ‎فعالان‎ ‎اجتماعی‎ ‎را‎ ‎به‎ ‎این‎ ‎حوزه‎ ‎ها‎ ‎بکشد‎ ‎و‎ ‎در‎ ‎انجمن‎ ‎هایی‎ ‎متمرکز‎ ‎کند‎ ‎که‎ ‎درصدد‎ ‎کاهش‎ ‎چنین‎ ‎بلایایی‎ ‎باشند. اما‎ ‎ربط‎ ‎دادن‎ ‎این‎ ‎موضوع‎ ‎به‎ ‎فعالیت‎ ‎های‎ ‎کانون‎ ‎مدافعان‎ ‎حقوق‎ ‎بشر‎ ‎و‎ ‎بعد‎ ‎نتیجه‎ ‎گرفتن‎ ‎که‎ ‎چون‎ ‎این‎ ‎کانون‎ ‎به‎ ‎موضوعاتی‎ ‎از‎ ‎این‎ ‎دست‎ ‎نمی‎ ‎پردازد‎ ‎پس‎ ‎بی‎ ‎اثر‎ ‎یا‎ ‎کم‎ ‎اثراست، کاملا‎ ‎بی‎ ‎ربط‎ ‎و‎ ‎دو‎ ‎موضوع‎ ‎کاملا‎ ‎جدا‎ ‎از‎ ‎هم‎ ‎است. یعنی‎ ‎اصلا‎ ‎مقدمه‎ ‎با‎ ‎نتیجه‎ ‎گیری‎ ‎نمی‎ ‎خورد. چرا؟‎ ‎به‎ ‎یک‎ ‎دلیل‎ ‎ساده‎ ‎وآن‎ ‎اینکه‎ ‎ماموریت‎ ‎کانون‎ ‎تعریف‎ ‎مشخصی‎ ‎دارد. چند‎ ‎روز‎ ‎پیش‎ ‎از‎ ‎خانم‎ ‎شیرین‎ ‎عبادی‎ ‎دریک‎ ‎مصاحبه‎ ‎تلفنی‎ ‎پرسیدم‎ ‎که‎ ‎این‎ ‎ماموریت‎ ‎را‎ ‎تعریف‎ ‎کند. وی‎ ‎گفت‎

‎‎ ‎

‎”‎کانون‎ ‎مدافعان‎ ‎حقوق‎ ‎بشر‎ ‎طبق‎ ‎اساسنامه‎ ‎اش‎ ‎سه‎ ‎وظیفه‎ ‎عمده‎ ‎بر‎ ‎عهده‎ ‎دارد. یک:‏‎ ‎دفاع‎ ‎رایگان‎ ‎از‎ ‎متهمین‎ ‎سیاسی‎-‎عقیدتی، ‏دوم: کمک‎ ‎به‎ ‎خانواده‎ ‎های‎ ‎زندانیان‎ ‎سیاسی‎ ‎وسوم‎: ‎گزارش‎ ‎دهی‎ ‎مستمر‎ ‎در‎ ‎خصوص‎ ‎وضعیت‎ ‎حقوق‎ ‎بشر‎ ‎درایران.‏‎” ‎‎ ‎

‏ کانون‎ ‎مدافعان‎ ‎حقوق‎ ‎بشر‎ ‎طی‎ ‎سالهای‎ ‎گذشته‎ ‎تمرکز‎ ‎فعالیت‎ ‎هایش‎ ‎روی‎ ‎همین‎ ‎سه‎ ‎حوزه‎ ‎بوده‎ ‎است. یک‎ ‎جامعه‎ ‎مشکلات‎ ‎فراوانی‎ ‎در‎ ‎حوزه‎ ‎های‎ ‎مختلف‎ ‎دارد. اما‎ ‎قرار‎ ‎نیست‎ ‎همه‎ ‎کارها‎ ‎توسط‎ ‎یک‎ ‎گروه‎ ‎کوچک‎ ‎انجام‎ ‎شود. درزبان‎ ‎انگلیسی‎ ‎مثل‎ ‎معروفی‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎می‎ ‎گوید‎: ‎کوچک‎ ‎زبیا‎ ‎است‎(Small is beautiful) ‎مثل‎ ‎دیگری‎ ‎وجود‎ ‎دارد‎ ‎در‎ ‎تکمیل‎ ‎اولی‎ ‎که‎ ‎می‎ ‎گوید‎ ‎کوچک‎ ‎وظیفه‎ ‎آور‎ ‎است. ‏‎(Small is dutiful)‎‏ یعنی‎ ‎اگر‎ ‎قرار‎ ‎بود‎ ‎که‎ ‎انجمنی‎ ‎که‎ ‎خانم‎ ‎عبادی‎ ‎و‎ ‎همکارانشان‎ ‎تاسیس‎ ‎کرده‎ ‎اند‎ ‎ماموریتش‎ ‎از‎ ‎دفاع‎ ‎از‎ ‎حقوق‎ ‎زندانیان‎ ‎سیاسی‎ ‎تا‎ ‎مساپل‎ ‎تاکسیرانی‎ ‎یا‎ ‎تصادفات‎ ‎جاده‎ ‎ای‎ ‎را‎ ‎دربرمی‎ ‎گرفت‎ - ‎واحتمالا‎ ‎برخی‎ ‎دیگر‎ ‎مساپلی‎ ‎که‎ ‎برخی‎ ‎از‎ ‎منتقدین‎ ‎به‎ ‎آن‎ ‎اشاره‎ ‎کرده‎ ‎اند‎ - ‎آن‎ ‎وقت‎ ‎می‎ ‎شد‎ ‎یک‎ ‎سازمان‎ ‎گل‎ ‎وگشادی‎ ‎که‎ ‎تردید‎ ‎دارم‎ ‎می‎ ‎توانست‎ ‎کار‎ ‎قابل‎ ‎توجهی‎ ‎در‎ ‎هیچ‎ ‎از‎ ‎این‎ ‎حوزه‎ ‎ها‎ ‎انجام‎ ‎دهد. فکر‎ ‎نمی‎ ‎کنم‎ ‎هیچ‎ ‎انسان‎ ‎صاحب‎ ‎انصافی‎ ‎انتظار‎ ‎داشته‎ ‎باشد‎ ‎یک‎ ‎نفردرهمه‎ ‎حوزه‎ ‎های‎ ‎مربوط‎ ‎به‎ ‎افراد‎ ‎جامعه‎ ‎صاحب‎ ‎تخصص‎ ‎باشد‎ ‎وظرفیت‎ ‎ان‎ ‎را‎ ‎داشته‎ ‎باشد‎ ‎که‎ ‎به‎ ‎حل‎ ‎مسائل‎ ‎همه‎ ‎این‎ ‎مشکلات‎ ‎بپردازد. ‏‎ ‎

‎ ‎

‎ ‎متاسفانه‎ ‎فعالیت‎ ‎نهادهای‎ ‎مدنی‎ ‎ازاین‎ ‎دست‎ ‎درکشور‎ ‎ما‎ ‎شکلی‎ ‎نوپا‎ ‎دارد‎ ‎و‎ ‎برداشت‎ ‎هایی‎ ‎سطحی‎ ‎از‎ ‎فعالیت‎ ‎نهادهای‎ ‎مدنی‎ ‎تخصصی هم‎ ‎کم‎ ‎نیست. حتی‎ ‎در‎ ‎میان روزنامه‎ ‎نگاران‎ ‎چیره‎ ‎دست‎ ‎و‎ ‎شهروندان‎ ‎دغذغه‎ ‎دار. کلی‎ ‎گویی‎ ‎و‎ ‎بزرگ‎ ‎دیدن‎ ‎راه‎ ‎حل‎ ‎مساپل‎ ‎در‎ ‎کشور‎ ‎ما‎ ‎سنت‎ ‎است. نمونه‎ ‎آخر‎ ‎آن‎ ‎هم‎ ‎اصلاحات‎ ‎وعده‎ ‎داده‎ ‎شده‎ ‎توسط‎ ‎آقای‎ ‎خاتمی‎ ‎بود‎ ‎که‎ ‎تازه‎ ‎بعد‎ ‎از‎ ‎هشت‎ ‎سال‎ ‎ایشان‎ ‎فرموده‎ ‎اند بیاییم‎ ‎وآن‎ ‎را‎ ‎تعریف‎ ‎کنیم. این‎ ‎ممکن‎ ‎است‎ ‎با‎ ‎دید‎ ‎آلوده‎ ‎تمامیت‎ ‎خواهی‎ ‎تاریخی‎ ‎ما‎ – ‎که‎ ‎در‎ ‎بهترین‎ ‎شکل‎ ‎ازقهرمانانمان‎ ‎می‎ ‎خواهیم‎ ‎ودر‎ ‎بدترین‎ ‎شکل‎ ‎حاکمانمان‎ ‎آن‎ ‎را‎ ‎اعمال‎ ‎می‎ ‎کنند‎- ‎همخوانی‎ ‎داشته‎ ‎باشد، اما‎ ‎با‎ ‎ادبیات‎ ‎جامعه‎ ‎مدنی‎ ‎نمی‎ ‎خواند. ‏‎ ‎‎ ‎

درحالی‎ ‎که‎ ‎ادبیات‎ ‎جامعه‎ ‎مدنی، آنچنان‎ ‎که‎ ‎هست، مبتنی‎ ‎بر‎ ‎انجام‎ ‎ماموریتی‎ ‎محدود‎ ‎در‎ ‎زمانی‎ ‎محدود‎ ‎وبا‎ ‎لحاظ‎ ‎امکانات‎ ‎و‎ ‎توانایی‎ ‎های‎ ‎موجود‎ ‎است. بی‎ ‎تردید‎ ‎می‎ ‎توان‎ ‎گفت‎ - ‎چه‎ ‎خوب‎ ‎چه‎ ‎بد‎- ‎کانون‎ ‎مدافعان‎ ‎حقوق‎ ‎بشر‎ ‎در‎ ‎انجام‎ ‎آنچه‎ ‎در‎ ‎اساسنامه‎ ‎اش‎ ‎آمده‎ ‎یکی‎ ‎از‎ ‎موفق‎ ‎ترین‎ ‎نمونه‎ ‎های‎ ‎فعالیت‎ ‎های‎ ‎جامعه‎ ‎مدنی‎ ‎در‎ ‎طی‎ ‎دهه‎ ‎گذشته‎ ‎درکشورماست. این‎ ‎البته‎ ‎به‎ ‎معنای‎ ‎کامل‎ ‎بودن‎ ‎وبی‎ ‎نقص‎ ‎بودن‎ ‎آن‎ ‎نیست. شاهد‎ ‎این‎ ‎مدعا‎ ‎کارنامه‎ ‎شفاف‎ ‎واعلام‎ ‎شده‎ ‎این‎ ‎نهادمدنی‎ ‎است. ‏‎ ‎‎ ‎

دیگر‎ ‎آنکه، تردیدی‎ ‎نیست‎ ‎فعالیت‎ ‎نهادهای‎ ‎مدنی‎ ‎کارکرد‎ ‎سیاسی‎ ‎دارد‎ ‎واین‎ ‎در‎ ‎ذات‎ ‎فعالیت‎ ‎های‎ ‎مدنی‎ ‎است. اما‎ ‎مجموعه‎ ‎عملکرد‎ ‎وکارنامه‎ ‎کانون‎ ‎نشان‎ ‎می‎ ‎دهد‎ ‎که‎ ‎این‎ ‎موضوع‎ ‎در‎ ‎وضعیتی‎ ‎ثانوی‎ ‎نسبت‎ ‎به‎ ‎فعالیت‎ ‎های‎ ‎کانون‎ ‎قرار‎ ‎می‎ ‎گیرد. ‏بنابراین‎ ‎اینکه‎ ‎برخی‎ ‎هم‎ ‎صدای‎ ‎کیهان‎ ‎می‎ ‎شوند‎ ‎و‎ ‎کانون‎ ‎را‎ ‎به‎ ‎دلیل‎ ‎کارکرد‎ ‎سیاسی‎ ‎اش‎ ‎مورد‎ ‎انتقاد‎ ‎قرار‎ ‎می‎ ‎دهند‎ ‎نیز‎ ‎باز‎ ‎می‎ ‎گردد‎ ‎به‎ ‎ناآشنایی‎ ‎به‎ ‎کارکرد‎ ‎نهادهای‎ ‎مدنی‎ ‎درجامعه. اینجا‎ ‎هم‎ ‎باز‎ ‎برمی‎ ‎گردیم‎ ‎به‎ ‎توهم‎ ‎تعریفی‎ ‎که‎ ‎در‎ ‎بخش‎ ‎هایی‎ ‎از‎ ‎جامعه‎ ‎ایرانی‎ ‎از‎ ‎جامعه‎ ‎مدنی‎ ‎وجود‎ ‎دارد. بله، این‎ ‎بدیهی‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎فعالیت‎ ‎های‎ ‎جامعه‎ ‎مدنی‎ ‎کارکرد‎ ‎سیاسی‎ ‎دارند. کسی‎ ‎منکر‎ ‎این‎ ‎موضوع‎ ‎نیست. باید‎ ‎هم‎ ‎چنین‎ ‎باشد.

نهادهای‎ ‎جامعه‎ ‎مدنی‎ ‎چشم‎ ‎وگوش‎ ‎قدرت‎ ‎هستند‎ ‎ونه‎ ‎تنها‎ ‎قدرت‎ ‎را‎ ‎دربرابر‎ ‎اعمال‎ ‎قدرت‎ ‎پاسخگو‎ ‎می‎ ‎کنند‎ ‎بلکه‎ ‎جهت‎ ‎گیری‎ ‎های‎ ‎آن‎ ‎را‎ ‎با‎ ‎توجه‎ ‎به‎ ‎خواست‎ ‎عمومی‎ ‎و‎ ‎نیز‎ ‎مقتضیات‎ ‎جامعه‎ ‎تصحیح‎ ‎می‎ ‎کنند. به‎ ‎همین‎ ‎جهت‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎درجوامعی‎ ‎که‎ ‎جامعه‎ ‎مدنی‎ ‎رقیب‎ ‎ویا‎ ‎دشمن‎ ‎دولت‎ ‎محسوب‎ ‎نمی‎ ‎شود‎- ‎برخلاف‎ ‎کشورمان‎- ‎این‎ ‎نهادها‎ ‎واز‎ ‎جمله‎ ‎رسانه‎ ‎ها، رابطه‎ ‎تنگاتنگی‎ ‎با‎ ‎تحولات‎ ‎سیاسی‎ ‎دارند‎ ‎و‎ ‎صاحبان‎ ‎قدرت‎ ‎می‎ ‎دانندکه‎ ‎نمی‎ ‎توانند‎ ‎به‎ ‎نظرات‎ ‎چنین‎ ‎نهادهایی‎ ‎بی‎ ‎توجه‎ ‎باشند‎ ‎چرا‎ ‎که‎ ‎عملا‎ ‎رای‎ ‎رای‎ ‎دهنگان‎ ‎را‎ ‎در‎ ‎انتخابات‎ ‎ازدست‎ ‎می‎ ‎دهند. ‏‎ ‎‎ ‎

بنابراین‎ ‎با‎ ‎اینکه نهادمدنی‎ ‎فعالیت‎ ‎سیاسی‎ ‎نمی‎ ‎کند‎ ‎اما‎ ‎کارکرد‎ ‎آن‎ ‎با‎ ‎توجه‎ ‎به‎ ‎تاثیراتی‎ ‎که‎ ‎برحوزه‎ ‎قدرت‎ ‎دارد، می‎ ‎تواند‎ ‎کاملا‎ ‎سیاسی‎ ‎باشد‎ ‎حتی‎ ‎در‎ ‎همان‎ ‎حوزه‎ ‎هایی‎ ‎که آنها‎ ‎را‎ ‎اجتماعی‎ ‎قلمداد‎ ‎می‎ ‎کنیم. حوزه‎ ‎حقوق‎ ‎بشراز‎ ‎این‎ ‎منظر، یکی‎ ‎از‎ ‎حساس‎ ‎ترین‎ ‎حوزه‎ ‎هاست. چون‎ ‎که‎ ‎اصطکاک‎ ‎خیلی‎ ‎نزدیکی‎ ‎با‎ ‎حوزه‎ ‎قدرت‎ ‎دارد. به‎ ‎خصوص‎ ‎با‎ ‎توجه‎ ‎به‎ ‎وضعیت‎ ‎قوه‎ ‎قضاییه‎ ‎ودستگاه‎ ‎های‎ ‎اطلاعاتی‎ ‎امنیتی‎ ‎وپلیس‎ ‎در‎ ‎ایران‎ - ‎چه‎ ‎به‎ ‎لحاظ‎ ‎اداری‎ ‎وچه‎ ‎به‎ ‎لحاظ‎ ‎سیاسی‎ - ‎که‎ ‎اساسا‎ ‎طرف‎ ‎این‎ ‎موضوع‎ ‎رفتن‎ ‎حساسیت‎ ‎زاست. چه‎ ‎برسد‎ ‎که‎ ‎کسی‎ ‎بخواهد‎ ‎دراین‎ ‎حوزه‎ ‎از‎ ‎حقوق‎ ‎کسانی‎ ‎که‎ ‎هدف‎ ‎این‎ ‎دستگاه‎ ‎ها‎ ‎قرار‎ ‎می‎ ‎گیرند‎ ‎دفاع‎ ‎کند. ‏‎

‎‎ ‎

‎ ‎اینکه‎ ‎برخی‎ ‎منتقدین‎ ‎نوشته‎ ‎اند‎ ‎این‎ ‎دوستان به‎ ‎دنبال‎ ‎اثربخشی‎ ‎سیاسی‎ ‎خاصی‎ ‎هستند “یک‎ ‎موضوع‎ ‎بدیهی‎ ‎است. چراکه‎ ‎هر‎ ‎فعالیت‎ ‎حوزه‎ ‎جامعه‎ ‎مدنی‎ ‎یک‎ ‎تاثیر‎ ‎در‎ ‎حوزه‎ ‎سیاست‎ ‎را‎ ‎مد‎ ‎نظر‎ ‎دارد. چه‎ ‎درخصوص‎ ‎تغییرقوانین، چه‎ ‎تغییرسیاست‎ ‎ها‎ ‎و‎ ‎روندها‎ ‎وچه‎ ‎حتی‎ ‎درحوزه‎ ‎تغییر‎ ‎فرهنگ‎ ‎سیاسی. این‎ ‎شامل‎ ‎همه‎ ‎نهادهای‎ ‎مدنی‎ ‎حوزه‎ ‎محیط‎ ‎زیست‎ ‎گرفته‎ ‎تا‎ ‎نهادهای‎ ‎مدنی‎ ‎حوزه‎ ‎اقتصاد‎ ‎یا‎ ‎مساپل‎ ‎شهری‎ ‎و‎ ‎یا‎ ‎حقوق‎ ‎بشر‎ ‎وغیره‎ ‎می‎ ‎شود. اما‎ ‎اینکه‎ ‎کسی‎ ‎بگوید” این‎ ‎افراد‎ ‎لذا‎ ‎نیاز‎ ‎دارند‎ ‎اخبارشان‎ ‎در‎ ‎رسانه‎ ‎های‎ ‎خارجی‎ ‎انعکاس‎ ‎داشته‎ ‎باشد، و‎ ‎تبعا ‏‎” ‎بیشتر‎ ‎در‎ ‎حوزه‎ ‎هایی‎ ‎فعالیت‎ ‎می‎ ‎کنند‎ ‎که‎ ‎از‎ ‎نگاه‎ ‎رسانه‎ ‎ها‎ ‎‏«ارزش‎ ‎خبری»‏‎ ‎دارند”! را‎ ‎اگر‎ ‎نگوییم‎ ‎حمله‎ ‎شخصی‎ ‎و‎ ‎غیرمنصفانه‎ ‎است‎ ‎می‎ ‎توانیم‎ ‎فقط‎ ‎کم‎ ‎لطفی‎ ‎بنامیم. ‏‎ ‎‎ ‎

هر‎ ‎فعالیتی‎ ‎که‎ ‎در‎ ‎حوزه‎ ‎نهادهای‎ ‎مدنی‎ ‎انجام‎ ‎می‎ ‎شود‎ ‎نیازمند‎ ‎حمایت‎ ‎مطبوعات‎ ‎ورسانه‎ ‎های‎ ‎مستقل‎ ‎است‎ ‎تا‎ ‎صدا‎ ‎اتفاقا‎ ‎چند‎ ‎برابر‎ ‎شود‎ ‎وبه‎ ‎اصحاب‎ ‎قدرت‎ ‎برسد‎ - ‎چه‎ ‎مسئولین‎ ‎شهری‎ ‎حوزه‎ ‎ترافیک‎ ‎وچه‎ ‎مسئولان‎ ‎حوزه‎ ‎انرژی‎ ‎وگازسوزسازی‎ ‎خودروها‎ ‎وچه‎ ‎بقیه‎ ‎مسپولان. این‎ ‎فی‎ ‎نفسه‎ ‎موضوع‎ ‎مذمومی‎ ‎نیست. اما‎ ‎آیا‎ ‎نه‎ ‎این‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎وضعیت‎ ‎رفتار‎ ‎با‎ ‎فعالان‎ ‎سیاسی‎ ‎و‎ ‎اجتماعی‎ ‎با‎ ‎ایران‎ ‎به‎ ‎گونه‎ ‎ای‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎فی‎ ‎نفسه‎ ‎توجهات‎ ‎را‎ ‎هم‎ ‎در‎ ‎داخل‎ ‎وخارج‎ ‎به‎ ‎خود‎ ‎جلب‎ ‎می‎ ‎کنند؟‎ ‎من‎ ‎آن‎ ‎بخشی‎ ‎از‎ ‎توجهات‎ ‎خارجی‎ ‎که‎ ‎ممکن‎ ‎است‎ ‎اهداف‎ ‎دیگری‎ ‎را‎ ‎دنبال‎ ‎کنند‎ ‎کنار‎ ‎می‎ ‎گذارم. اما‎ ‎می‎ ‎توان‎ ‎مگر‎ ‎منکر‎ ‎نقض‎ ‎موارد‎ ‎حقوق‎ ‎بشری‎ ‎شد‎ ‎که‎ ‎بسیاری‎ ‎از‎ ‎شهروندان‎ ‎ایرانی‎ ‎را‎ ‎یا‎ ‎به‎ ‎خاک‎ ‎سیاه‎ ‎می‎ ‎نشاند‎ ‎یا‎ ‎از‎ ‎زندگی‎ ‎عادی‎ ‎وروزمره‎ ‎ساقط‎ ‎می‎ ‎کند؟‎ ‎آیا‎ ‎دوستان‎ ‎واقعا‎ ‎به‎ ‎این‎ ‎جمله‎ ‎اعتقاد‎ ‎دارند‎ ‎که‎ ‎افرادی‎ ‎که‎ ‎در‎ ‎این‎ ‎کانون‎ ‎سالها‎ ‎به‎ ‎دفاع‎ ‎از‎ ‎حقوق‎ ‎زندانیان‎ ‎سیاسی‎ ‎مشغول‎ ‎بوده‎ ‎اند، ‏تنها‎ ‎به‎ ‎خاطر‎ ‎این‎ ‎چنین‎ ‎حرفه‎ ‎پرمخاطره‎ ‎ای را‎ ‎برگزیده‎ ‎اند‎ ‎که‎ ‎مثلا‎ ‎درمقایسه‎ ‎با‎ ‎دفاع‎ ‎از‎ ‎حقوق‎ ‎ایرانیانی‎ ‎که‎ ‎درجاده‎ ‎ها‎ ‎می‎ ‎میرند‎ ‎ارزش‎ ‎خبری‎ ‎بیشتری‎ ‎را‎ ‎برای‎ ‎انعکاس‎ ‎رسانه‎ ‎ها‎ ‎دارند؟ عملکرد‎ ‎جامعه‎ ‎مدنی‎ -‎برخلاف‎ ‎جامعه‎ ‎سیاسی‎ ‎که‎ ‎از‎ ‎نظام‎ ‎دیگری‎ ‎پیگیری‎ ‎می‎ ‎کند‎- ‎مبتنی‎ ‎بر‎ ‎کارنامه‎ ‎است. منتقدی‎ ‎که‎ ‎بی‎ ‎توجه‎ ‎به‎ ‎کارنامه، به‎ ‎عملکرد‎ ‎کانون‎ ‎ویا‎ ‎خانم‎ ‎عبادی‎ ‎می‎ ‎پردازد، از‎ ‎بازار‎ ‎توجه‎ ‎عقول‎ ‎سلیم‎ ‎دست‎ ‎خالی‎ ‎باز‎ ‎می‎ ‎گردد. ‏‎ ‎‎ ‎

منتقدی‎ ‎نوشته‎ ‎بود‎ ‎که‎

: ‎‎ ‎

‎” ‎این‎ ‎‏«بی‎ ‎توجهی‎ ‎به‎ ‎مردم»، نتیجه‎ ‎ای‎ ‎جز‎ ‎‏«بی‎ ‎توجهی‎ ‎مردم» به‎ ‎این‎ ‎فعالان‎ ‎نداشته‎ ‎و‎ ‎همین‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎می‎ ‎بینیم‎ ‎با‎ ‎بسته‎ ‎شدن‎ ‎دفتر‎ ‎این‎ ‎کانون، آب‎ ‎از‎ ‎آب‎ ‎تکان‎ ‎نخورده‎ ‎و‎ ‎حتی‎ ‎خیلی‎ ‎از‎ ‎ساکنین‎ ‎خیابان‎ ‎یوسف‎ ‎آباد‎ ‎هم‎ ‎متوجه‎ ‎نشده‎ ‎اند‎ ‎که‎ ‎چنان‎ ‎دفتری‎ ‎در‎ ‎همسایگی‎ ‎شان‎ ‎بوده‎ ‎و‎ ‎حالا‎ ‎بسته‎ ‎شده‎ ‎است‎

!” ‎‎ ‎

‎ ‎اما‎ ‎آیا‎ ‎افرادی‎ ‎که‎ ‎طی‎ ‎سالهای‎ ‎گذشته‎ ‎توسط‎ ‎اعضای‎ ‎این‎ ‎کانون‎ ‎در‎ ‎محاکم‎ ‎مختلف‎ ‎قضایی‎ ‎دفاع‎ ‎شده‎ ‎اند‎ ‎جزو‎ ‎مردم‎ ‎حساب‎ ‎نمیشوند؟‎ ‎آیا‎ ‎ما‎ ‎تصورمان‎ ‎از‎ ‎جامعه‎ ‎ایرانی‎ ‎باید‎ ‎همان‎ ‎جامعه‎ ‎توده‎ ‎ای‎ ‎باشد‎ ‎که‎ ‎وقتی‎ ‎مامور‎ ‎قانون‎ ‎از‎ ‎ترس‎ ‎اینکه‎ ‎ممکن‎ ‎است‎ ‎برخورد‎ ‎با‎ ‎یک‎ ‎جایی‎ ‎منجر‎ ‎به‎ ‎شورش‎ ‎شود‎ ‎نتواند‎ ‎یک‎ ‎جایی‎ ‎را‎ ‎ببندد؟ قرار‎ ‎نیست‎ ‎که‎ ‎وقتی‎ ‎یک‎ ‎انجمنی‎ ‎در‎ ‎یکی‎ ‎از‎ ‎خیابان‎ ‎شهر‎ ‎است‎ ‎همه‎ ‎مردم‎ ‎آدرسش‎ ‎را‎ ‎بلد‎ ‎باشند. من‎ ‎واقعا‎ ‎متوجه‎ ‎نشدم‎ ‎وقتی‎ ‎خواندم‎ ‎نوشته‎ ‎ای‎ ‎را‎ ‎که‎ ‎‏”شک‎ ‎نکنید‎ ‎اگر‎ ‎کانون‎ ‎مدافعان‎ ‎حقوق‎ ‎بشر، حوزه‎ ‎فعالیتش‎ ‎را‎ ‎در‎ ‎عرصه‎ ‎های‎ ‎اجتماعی‎ ‎و‎ ‎دفاع‎ ‎از‎ ‎حقوق‎ ‎آحاد‎ ‎جامعه‎ ‎گسترش‎ ‎میداد، هیچ‎ ‎قدرتی‎ ‎نمی‎ ‎توانست‎ ‎به‎ ‎این‎ ‎راحتی‎ ‎دفتر‎ ‎آن‎ ‎را‎ ‎مثل‎ ‎یک‎ ‎مغازه‎ ‎‏«پلمپ» کند‎”‎‏. مگراین‎ ‎اولین‎ ‎نهادمدنی‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎تعطیل‎ ‎می‎ ‎شود؟‎

‎‎ ‎

‎ ‎اصلا‎ ‎حتی‎ ‎اگر‎ ‎صدها‎ ‎هزار‎ ‎نفر‎ ‎مردم‎ ‎هم‎ ‎طرفدار‎ ‎این‎ ‎کانون‎ ‎بودند‎- ‎که‎ ‎به‎ ‎نظر‎ ‎من‎ ‎هستند‎- ‎آیا‎ ‎وقتی‎ ‎مامور‎ ‎قانون‎ ‎می‎ ‎آید‎ ‎می‎ ‎خواهد‎ ‎یک‎ ‎جایی‎ ‎را‎ ‎پلمپ‎ ‎کند، انتظار‎ ‎داریم‎ ‎که‎ ‎مردم‎ ‎جلوی‎ ‎انها‎ ‎بایستند؟‎ ‎این‎ ‎دیگر‎ ‎چه‎ ‎تصوری‎ ‎از‎ ‎قدرت‎ ‎جامعه‎ ‎مدنی‎ ‎است؟‎ ‎آن‎ ‎هم‎ ‎در‎ ‎جامعه‎ ‎ایرانی. اگر‎ ‎یک‎ ‎میلیون‎ ‎نفر‎ ‎هم‎ ‎جلوی‎ ‎دفتر‎ ‎کانون‎ ‎تجمع‎ ‎می‎ ‎کردند، اتفاقا‎ ‎نوع‎ ‎مدنی‎ ‎اش‎ - ‎ونوعی‎ ‎که‎ ‎آرزو ‏می‎ ‎کنم‎ ‎آنگونه‎ ‎رفتار‎ ‎کنیم‎- ‎باید‎ ‎چنین‎ ‎باشد‎ ‎که‎ ‎حتی‎ ‎یک‎ ‎مامور‎ ‎که‎ ‎حکم‎ ‎قضایی‎ ‎در‎ ‎دست‎ ‎دارد، قادر‎ ‎باشد‎ ‎آن‎ ‎دفتر‎ ‎را‎ ‎پلمپ‎ ‎کند‎ ‎وخراشی‎ ‎هم‎ ‎به‎ ‎او‎ ‎وارد‎ ‎نشود. آب‎ ‎هم‎ ‎از‎ ‎آب‎ ‎تکان‎ ‎نخورد. مشکل‎ ‎این‎ ‎نیست‎ ‎که‎ ‎آب‎ ‎از‎ ‎تکان‎ ‎بخورد‎ ‎یا‎ ‎نه، مشکل‎ ‎این‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎مقام‎ ‎قضایی‎ ‎به‎ ‎صورت‎ ‎قانونی‎ ‎عمل‎ ‎کند‎ ‎وحتی‎ ‎وقتی‎ ‎هم‎ ‎پلمپ‎ ‎می‎ ‎کند‎ ‎روال‎ ‎قانونی‎ ‎را‎ ‎طی‎ ‎کند‎ ‎ومثلا‎ ‎از‎ ‎اموال‎ ‎صورت‎ ‎برداری‎ ‎کند‎ ‎ومواردی‎ ‎از‎ ‎این‎ ‎دست‎ ‎نه‎ ‎آنکه‎ ‎به‎ ‎دلیل‎ ‎حمایت‎ ‎کم‎ ‎وزیاد‎ ‎میزان‎ ‎توفقیش‎ ‎در‎ ‎پلمپ‎ ‎کردن‎ ‎کاهش‎ ‎وافزایش‎ ‎یابد. آیا‎ ‎این‎ ‎از‎ ‎همان‎ ‎دست‎ ‎تردید‎ ‎نداشتن‎ ‎هایی‎ ‎نیست‎ ‎که‎ ‎استاد‎ ‎بزرگواراقای‎ ‎شمس‎ ‎الواعظین‎ ‎در‎ ‎خصوص‎ ‎حمایت‎ ‎مردمی‎ ‎و‎ ‎رابطه‎ ‎اش‎ ‎با‎ ‎هراس‎ ‎مقامات‎ ‎حکومتی‎ ‎از‎ ‎بستن‎ ‎روزنامه‎ ‎جامعه‎ ‎داشتند؟‎ ‎آیا‎ ‎مثل‎ ‎آب‎ ‎خوردن‎ ‎روزنامه‎ ‎جامعه‎ ‎بسته‎ ‎نشد؟‎

‎‎ ‎

‎ ‎در‎ ‎ضمن‎ ‎همان‎ ‎طور‎ ‎که‎ ‎قبلا‎ ‎نوشتم‎ ‎توصیه‎” ‎گسترش‎ ‎فعالیت‎ ‎به‎ ‎حوزه‎ ‎های‎ ‎اجتماعی” و “دفاع از‎ ‎حقوق‎ ‎آحاد‎ ‎جامعه” که‎ ‎توسط‎ ‎یکی‎ ‎از‎ ‎کسانی‎ ‎که‎ ‎عملکرد‎ ‎کانون‎ ‎را‎ ‎مورد‎ ‎حمله‎ ‎قرار‎ ‎داده‎ ‎بود‎ ‎مطرح‎ ‎شده، نشان‎ ‎می‎ ‎دهد‎ ‎که‎ ‎یک‎ ‎نهادمدنی‎ ‎که‎ ‎ظرفیت، ‏توانایی، امکانات‎ ‎مشخص‎ ‎ومحدودی‎ ‎دارد‎ ‎بایک‎ ‎وزارتخانه‎ ‎خلط‎ ‎شده‎ ‎است. حتی‎ ‎بنیادهای‎ ‎میلیون‎ ‎ومیلیاردلاری‎ ‎باسابقه‎ ‎ایرانی‎ ‎که‎ ‎از‎ ‎ظرفیت‎ ‎های‎ ‎منابع‎ ‎انسانی‎ ‎ومالی‎ ‎و‎ ‎وابستگی‎ ‎های‎ ‎نزدیک‎ ‎به‎ ‎قدرت‎ ‎هم‎ ‎برخوردارند‎ ‎در‎ ‎کشور‎ ‎ما‎ ‎چنین‎ ‎ادعاهایی‎ ‎ندارند. ما‎ ‎واقعا‎ ‎از‎ ‎یک‎ ‎نهاد‎ ‎مدنی‎ ‎چه‎ ‎انتظاری‎ ‎داریم؟‎ ‎آیا‎ ‎انتظار‎ ‎داشتیم‎ ‎وداریم‎ ‎که‎ ‎خانم‎ ‎عبادی‎ ‎و‎ ‎اعضای‎ ‎دفترشان‎ ‎به‎ ‎حل‎ ‎همه‎ ‎مساپل‎ ‎آحاد‎ ‎جامعه‎ ‎بپردازند؟‎ ‎برای‎ ‎هر‎ ‎یک‎ ‎مساپلی‎ ‎که‎ ‎روزانه‎ ‎مشاهده‎ ‎می‎ ‎کنیم، جامعه‎ ‎ایرانی‎ ‎نیازمند‎ ‎تاسیس‎ ‎صدها‎ ‎سازمان‎ ‎غیردولتی‎ ‎وحضور‎ ‎میلیون‎ ‎ها‎ ‎نفر‎ ‎ایرانی‎ ‎است. خانم‎ ‎عبادی‎ ‎همه‎ ‎جامعه‎ ‎مدنی‎ ‎نیست‎ ‎که‎ ‎همه‎ ‎مسائل‎ ‎جامعه‎ ‎را‎ ‎حل‎ ‎کنند. این‎ ‎مسئولیت‎ ‎شهروندی‎ ‎بسیاری‎ ‎از‎ ‎کسانی‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎برخلاف‎ ‎خانم‎ ‎عبادی‎ ‎وهمکارانشان‎ ‎جز‎ ‎سخن‎ ‎گفتن‎ ‎هیچگاه‎ ‎وارد‎ ‎عرصه‎ ‎عمل‎ ‎نمی‎ ‎شوند. ‏‎ ‎‎ ‎

منتقدی‎ ‎که‎ ‎تعداد‎ ‎اندک‎ ‎اعضای‎ ‎کانون‎ ‎را‎ ‎به‎ ‎سخره‎ ‎می‎ ‎گیرد‎ ‎ومی‎ ‎گوید‎ ‎چرا‎ ‎این‎ ‎تعداد‎ ‎طی‎ ‎سالهای‎ ‎گذشته‎ ‎زیاد‎ ‎نشده‎ ‎از‎ ‎یاد‎ ‎می‎ ‎برد‎ ‎که‎ ‎اساسا‎ ‎فعالیت‎ ‎در‎ ‎نهادهای‎ ‎مدنی‎ ‎که‎ ‎جز‎ ‎وقت‎ ‎وانرژی‎ ‎بردن‎ ‎و‎ ‎صرف‎ ‎عمر‎ ‎و‎ ‎بی‎ ‎بهرگی‎ ‎از‎ ‎مواهب‎ ‎مالی‎ - ‎والبته‎ ‎رضایت‎ ‎خاطر‎ ‎و‎ ‎انجام‎ ‎خیر‎- ‎چیز‎ ‎دیگری‎ ‎ندارد، ممکن‎ ‎است کار‎ ‎پرطرفداری‎ ‎نیست. به‎ ‎خصوص‎ ‎در‎ ‎حوزه‎ ‎دفاع‎ ‎از‎ ‎قربانیان‎ ‎حقوق‎ ‎بشر‎ ‎که‎ ‎هر‎ ‎کسی‎ ‎که‎ ‎با‎ ‎الفبای‎ ‎جامعه‎ ‎ایرانی‎ ‎آشنا‎ ‎باشد‎ ‎می‎ ‎داند‎ ‎با‎ ‎چه‎ ‎مساپل‎ ‎و‎ ‎خطراتی‎ ‎مواجه‎ ‎است. ‏‎ ‎‎ ‎

ثانیان‎ ‎ملاک‎ ‎از‎ ‎تعداداندک‎ ‎چیست؟‎ ‎فعالان‎ ‎حقوق‎ ‎بشر‎ ‎و‎ ‎وکلای‎ ‎این‎ ‎حوزه‎ ‎حساس‎ ‎وپرخطر‎ ‎که‎ ‎هر‎ ‎یک‎ ‎از‎ ‎چند‎ ‎روز‎ ‎تا‎ ‎چندماه‎ ‎زندان‎ ‎را‎ ‎به‎ ‎خاطر‎ ‎فعالیت‎ ‎های‎ ‎خود‎ ‎در‎ ‎کارنامه‎ ‎دارند‎ ‎و‎ ‎به‎ ‎جای‎ ‎زندگی‎ ‎پرزرق‎ ‎وبرق‎ ‎ومرفهی‎ ‎که‎ ‎هم‎ ‎صنفان‎ ‎خود‎ ‎دارند‎ ‎به‎ ‎زندگی‎ ‎خیلی‎ ‎معمولی قناعت‎ ‎کرده‎ ‎اند‎ ‎و‎ ‎همواره‎ ‎با‎ ‎خطرات‎ ‎مختلفی‎ ‎مواجه‎ ‎هستند، باید‎ ‎چقدر‎ ‎باشند‎ ‎که‎ ‎منتقد، این‎ ‎کانون‎ ‎را‎ ‎دکانی‎ ‎کم‎ ‎مشتری‎ ‎و‎ ‎بی‎ ‎رونق‎ ‎نخواند؟ آیا‎ ‎با‎ ‎همه‎ ‎مخاطراتی‎ ‎که‎ ‎اعضای‎ ‎این‎ ‎کانون‎ ‎طی‎ ‎سالهای‎ ‎گذشته‎ ‎ا‎ ‎آن‎ ‎مواجه‎ ‎بوده‎ ‎اند، ‏همین‎ ‎که‎ ‎اساسا‎ ‎این‎ ‎کانون‎ ‎واعضای‎ ‎آن‎ ‎هنوز‎ ‎برقرار‎ ‎هستند‎ ‎و‎ ‎در‎ ‎مسیر‎ ‎اهداف‎ ‎شفاف‎ ‎ومشخص‎ ‎خود‎ ‎فعالیت‎ ‎می‎ ‎کنند، خودش‎ ‎دستاوردی‎ ‎بزرگ‎ ‎به‎ ‎حساب‎ ‎نمی‎ ‎آید؟‎ ‎دوستانی‎ ‎که‎ ‎از‎ ‎دور‎ ‎هم‎ ‎دستی‎ ‎برگود‎ ‎ندارند، آیا‎ ‎تا‎ ‎کنون‎ ‎با‎ ‎وکلای‎ ‎جوانی‎ ‎صحبت‎ ‎کرده‎ ‎اند‎ ‎که‎ ‎درکنار‎ ‎وکلای‎ ‎چیره‎ ‎دست‎ ‎و‎ ‎سن‎ ‎و‎ ‎سال‎ ‎دار‎ ‎کانون، به‎ ‎دادگاه‎ ‎ها‎ ‎می‎ ‎روند‎ ‎واین‎ ‎شاخه‎ ‎از‎ ‎وکالت‎ ‎را‎ ‎به‎ ‎عنوان‎ ‎حرفه‎ ‎آینده‎ ‎خود‎ ‎انتخاب‎ ‎می‎ ‎کنند؟‎ ‎آیا‎ ‎نه‎ ‎این‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎ثابت‎ ‎قدمی، صداقت، فعالیت‎ ‎موثر، واتفاقا‎ ‎دور‎ ‎بودن‎ ‎از‎ ‎شاپبه‎ ‎های‎ ‎سیاسی‎ ‎و‎ ‎تمرکز‎ ‎روی‎ ‎اهداف‎ ‎اعلام‎ ‎شده‎ ‎وشفاف‎ ‎کانون‎ ‎واعضای‎ ‎آن‎ ‎باعث‎ ‎چنین‎ ‎رویکردی‎ ‎شده‎ ‎است؟‎ ‎‎ ‎

برخی‎ ‎وقتی‎ ‎خانم‎ ‎عبادی‎ ‎جایزه‎ ‎نوبل‎ ‎حقوق‎ ‎بشر‎ ‎را‎ ‎دریافت‎ ‎کرد‎ ‎آن‎ ‎را‎ ‎کم‎ ‎اهمیت‎ ‎خواندند‎ ‎اما‎ ‎اکنون‎ ‎انتظار‎ ‎دارند‎ ‎وی‎ ‎یک‎ ‎جنبش‎ ‎ملی‎ ‎وجهانی‎ ‎در‎ ‎این‎ ‎عرصه‎ ‎به‎ ‎راه‎ ‎می‎ ‎انداخت. ‏‎ ‎‎ ‎

این‎ ‎همه‎ ‎توقع از‎ ‎یک‎ ‎فرد‎ ‎والبته‎ ‎دورویی‎ ‎ریشه‎ ‎در‎ ‎کجا‎ ‎دارد؟ چرا‎ ‎ما‎ ‎از‎ ‎یک‎ ‎فرد‎ ‎یا‎ ‎یک‎ ‎جمع‎ ‎معدود‎ ‎چنین‎ ‎انتظاری‎ ‎داریم‎ ‎که‎ ‎درجامعه‎ ‎معجزه‎ ‎کنند‎ ‎واگر‎ ‎همه‎ ‎مشکلات‎ ‎را‎ ‎حل‎ ‎نکردندآن‎ ‎موقع‎ ‎شایسته‎ ‎لعن‎ ‎و‎ ‎نفرین‎ ‎ما‎ ‎بشوند؟‎ ‎واقعا‎ ‎برای‎ ‎همگانی‎ ‎کردن‎ ‎یک‎ ‎مساله‎ ‎اجتماعی‎ ‎چه‎ ‎امکاناتی‎ ‎در‎ ‎جامعه‎ ‎ما‎ ‎وجود‎ ‎دارد‎ ‎و‎ ‎چه‎ ‎محدویت‎ ‎هایی؟‎ ‎آن‎ ‎هم‎ ‎برای‎ ‎کسانی‎ ‎که‎ ‎در‎ ‎جامعه‎ ‎چوب‎ ‎غیرخودی‎ ‎برتنشان‎ ‎می‎ ‎خورد‎ ‎دائما. آیا‎ ‎فراموش‎ ‎کرده‎ ‎ایم‎ ‎واکنشهارا‎ ‎به‎ ‎برنده‎ ‎شدن‎ ‎جایزه‎ ‎نوبل‎ ‎توسط‎ ‎خانم‎ ‎عبادی؟‎ ‎آیا‎ ‎فراموش‎ ‎کرده‎ ‎ایم‎ ‎که‎ ‎حتی‎ ‎آقای‎ ‎خاتمی‎ ‎خودمان‎ ‎چه‎ ‎واکنشی‎ ‎نسبت‎ ‎به‎ ‎این‎ ‎جایزه‎ ‎نشان‎ ‎دادند؟چند‎ ‎نویسنده‎ ‎آن‎ ‎هنگام‎ ‎نوشتند‎ ‎که‎ ‎برنده‎ ‎شدن‎ ‎جایزه‎ ‎صلح‎ ‎نوبل‎ ‎توسط‎ ‎خانم‎ ‎عبادی‎ ‎فرصتی‎ ‎تاریخی‎ ‎است؟‎ ‎به‎ ‎علاوه‎ ‎آن‎ ‎که‎ ‎مجموعه‎ ‎فعالیت‎ ‎های‎ ‎این‎ ‎کانون‎ ‎که‎ ‎به‎ ‎صورت‎ ‎شفاف‎ ‎ودرگزارش‎ ‎های‎ ‎منظم‎ ‎فصلی‎ ‎منتشر‎ ‎میشود‎ ‎نشان‎ ‎میدهد‎ ‎که‎ ‎این‎ ‎نهادمدنی‎ ‎در‎ ‎حوزه‎ ‎اهداف‎ ‎تعیین‎ ‎شده‎ ‎خود‎ ‎و‎ ‎با‎ ‎توجه‎ ‎به‎ ‎امکاناتی‎ ‎که‎ ‎دارد‎ ‎تا‎ ‎چه‎ ‎اندازه‎ ‎توانسته‎ ‎است‎ ‎صدای‎ ‎مستقلی‎ ‎داشته‎ ‎باشد‎ ‎وبه‎ ‎عنوان‎ ‎یکی‎ ‎از‎ ‎مراجع‎ ‎معتبر‎ ‎دراین‎ ‎حوزه‎ ‎خود‎ ‎را‎ ‎نشان‎ ‎بدهد. ریشه تاسف‎ ‎کسی‎ ‎که‎ ‎می‎ ‎گوید ‏‎”‎متاسفانه‎ ‎در‎ ‎اندازه‎ ‎های‎ ‎یک‎ ‎برنده‎ ‎جایزه‎ ‎صلح‎ ‎نوبل، منشاء‎ ‎اثر‎ ‎و‎ ‎تغییر‎ ‎نبودند‎”‎، ‏نیز‎ ‎مشخص‎ ‎نیست. براساس‎ ‎چه‎ ‎آمار‎ ‎وارقام‎ ‎وچه‎ ‎نوع‎ ‎نگاهی‎ ‎این‎ ‎سخن‎ ‎را‎ ‎مطرح‎ ‎می‎ ‎کنند؟‎ ‎‎ ‎

چرا‎ ‎که‎ ‎تنها‎ ‎طی‎ ‎چند‎ ‎ساله‎ ‎گذشته‎ ‎که‎ ‎صدای‎ ‎جنگ‎ ‎وحمله‎ ‎به‎ ‎ایران‎ ‎گوش‎ ‎هر‎ ‎کسی‎ ‎را‎ ‎در‎ ‎خارج‎ ‎از‎ ‎مرزهای‎ ‎ایران‎ ‎می‎ ‎آزرد، ‏صدای‎ ‎خانم‎ ‎عبادی‎ ‎از‎ ‎جمله‎ ‎صداهای‎ ‎معدود‎ ‎وبلندی‎ ‎بود‎ ‎که‎ ‎همواره‎ ‎در‎ ‎مخالفت‎ ‎با‎ ‎جنگ‎ ‎شنیده‎ ‎می‎ ‎شد. اگر‎ ‎در‎ ‎داخل‎ ‎کشور‎ ‎خانم‎ ‎عبادی‎ ‎با‎ ‎بی‎ ‎مهری‎ ‎بی‎ ‎حد‎ ‎وحصر‎ ‎محافل‎ ‎وطنی‎ ‎روبروست، جامعه‎ ‎مدنی‎ ‎جهانی‎ ‎وجامعه‎ ‎دانشگاهی‎ ‎همواره‎ ‎بهترین‎ ‎محمل‎ ‎برای‎ ‎شنیدن‎ ‎صدای‎ ‎وی‎ ‎بوده‎ ‎است. صدایی‎ ‎که‎ ‎برای‎ ‎خیلی‎ ‎ها‎ ‎الهام‎ ‎بخش‎ ‎بوده‎ ‎است. واگر‎ ‎حتی‎ ‎با‎ ‎وجود‎ ‎مشکلاتی‎ ‎که‎ ‎درحوزه‎ ‎اطلاع‎ ‎رسانی‎ ‎در‎ ‎کشور‎ ‎وجود‎ ‎دارد‎ ‎طنین‎ ‎این‎ ‎صداها‎ ‎وفعالیت‎ ‎ها‎ ‎به‎ ‎گوش‎ ‎نرسد، دلیل‎ ‎وجود‎ ‎نداشتن‎ ‎آن‎ ‎نیست. ‏‎ ‎‎ ‎

ده‎ ‎سال‎ ‎بعد‎ ‎از‎ ‎اینکه‎ ‎دولت‎ ‎آقای‎ ‎خاتمی‎ ‎با‎ ‎شعار‎ ‎تقویت‎ ‎جامعه‎ ‎مدنی‎ ‎ایران‎ ‎روی‎ ‎کار‎ ‎آمد، علیرغم‎ ‎همه‎ ‎تلاش‎ ‎های‎ ‎دو‎ ‎دولت‎ ‎ایشان‎ ‎برای‎ ‎تقویت‎ ‎این‎ ‎نهادها‎ ‎و‎ ‎فراگیرکردن‎ ‎ادبیات‎ ‎آن‎ ‎در‎ ‎میان‎ ‎اقشار‎ ‎مختلف‎ ‎جامعه، جامعه‎ ‎ایران‎ ‎هنوز‎ ‎در‎ ‎فهم‎ ‎مفاهیم‎ ‎اولیه‎ ‎ومناسبات‎ ‎ساده نهادهای‎ ‎جامعه‎ ‎مدنی‎ ‎ورابطه‎ ‎آن‎ ‎با‎ ‎دیگرحوزه‎ ‎ها‎ ‎از‎ ‎جمله‎ ‎دولت‎ ‎دارد، دست‎ ‎وپا‎ ‎می‎ ‎زند. عدم‎ ‎تناسب‎ ‎انتظارات‎ ‎با‎ ‎واقعیات‎ ‎و‎ ‎نیز‎ ‎خلط‎ ‎باورها‎ ‎ومفاهیم‎ ‎سنتی‎ ‎با‎ ‎نهادها‎ ‎وسازکاروهای‎ ‎مدرن‎ – ‎که‎ ‎هریک‎ ‎کارکردی‎ ‎متفاوت‎ ‎دارند‎- ‎نیز‎ ‎بر‎ ‎اغتشاش‎ ‎موجود‎ ‎درسطح‎ ‎جامعه‎ ‎حتی‎ ‎درسطح‎ ‎افراد‎ ‎که‎ ‎درمشاغل‎ ‎روشنفکری‎ ‎حضور‎ ‎دارند، در‎ ‎خصوص‎ ‎مناسبات‎ ‎جامعه‎ ‎مدنی‎ ‎می‎ ‎افزاید. ناگفته‎ ‎پیداست‎ ‎که‎ ‎نگاه‎ ‎امنیتی‎ ‎دولت‎ ‎به‎ ‎فعالیت‎ ‎بخش‎ ‎هایی‎ ‎از‎ ‎جامعه‎ ‎مدنی‎ ‎و‎ ‎رابطه‎ ‎ستیزگونه‎ ‎ای‎ ‎که‎ ‎با‎ ‎ان‎ ‎دارد‎ ‎را‎ ‎نیز‎ ‎باید‎ ‎به‎ ‎مشکلات‎ ‎جامعه‎ ‎مدنی‎ ‎برای‎ ‎فراگیر‎ ‎شدن‎ ‎و‎ ‎نیز‎ ‎پیداکردن‎ ‎جای‎ ‎واقعی‎ ‎خود‎ ‎در‎ ‎جامعه‎ ‎اضافه‎ ‎کرد. برخی‎ ‎از‎ ‎انتقادات‎ ‎وارد‎ ‎شده‎ ‎بعد‎ ‎از‎ ‎تعطیلی‎ ‎کانون‎ ‎مدافهان‎ ‎حقوق‎ ‎بشر، بیش‎ ‎از‎ ‎آنکه‎ ‎نقد‎ ‎عملکرد‎ ‎کانون‎ ‎باشد، نشان‎ ‎دهنده‎ ‎این‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎چه‎ ‎دیدگاهی‎ ‎نسبت‎ ‎به‎ ‎جایگاه‎ ‎وکارکردهای‎ ‎جامعه‎ ‎مدنی‎ ‎درکشور‎ ‎ما‎ – ‎حداقل‎ ‎دربخشی‎ ‎از‎ ‎جامعه‎ ‎روشنفکری‎- ‎وجود‎ ‎دارد. ‏نگاهی‎ ‎که‎ ‎نشان‎ ‎می‎ ‎دهد‎ ‎کار‎ ‎زیادی‎ ‎برای‎ ‎فعالان‎ ‎اجتماعی‎ ‎وجود‎ ‎دارد‎ ‎تا‎ ‎براین‎ ‎کاستی‎ ‎ها‎ ‎و‎ ‎مشکلات‎ ‎فرهنگی‎ ‎فائق‎ ‎آیند‎ ‎تا‎ ‎درک‎ ‎واقع‎ ‎بینانه‎ ‎ومنصفانه‎ ‎تری‎ ‎نسبت‎ ‎به‎ ‎نیروهای‎ ‎فعال‎ ‎درجامعه‎ ‎خود‎ ‎داشته‎ ‎باشیم. ‏‎ ‎‎ ‎

کانون‎ ‎مدافعان‎ ‎حقوق‎ ‎بشر‎ ‎امروز‎ ‎بزرگتر‎ ‎از‎ ‎ان‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎بسته‎ ‎شدن‎ ‎دفترش‎ ‎آن‎ ‎را‎ ‎از‎ ‎حرکت‎ ‎بازدارد. رسم‎ ‎است‎ ‎در‎ ‎ایران‎ ‎که‎ ‎تا‎ ‎کسی‎ ‎از‎ ‎اسب‎ ‎بر‎ ‎زمین‎ ‎می‎ ‎افتد‎ ‎لگدش‎ ‎می‎ ‎زنند. با‎ ‎این‎ ‎تفاوت‎ ‎که‎ ‎بسته‎ ‎شدن‎ ‎دفتر‎ ‎کانون‎ ‎مدافعان‎ ‎حقوق‎ ‎بشر‎ ‎بیشتر‎ ‎از‎ ‎هر‎ ‎چیزنوربر‎ ‎دستگاه‎ ‎معیوب‎ ‎و‎ ‎قضایی‎ ‎و‎ ‎اداری‎ ‎کشور‎ ‎می‎ ‎اندازدکه‎ ‎اگر‎ ‎نوری‎ ‎قراراست‎ ‎تابانده‎ ‎شود‎ ‎باید‎ ‎متمرکز‎ ‎روی‎ ‎آن‎ ‎باشد. ‏این‎ ‎چیزی‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎دستگاه‎ ‎قضایی‎ ‎سخت‎ ‎به‎ ‎آن‎ ‎محتاج‎ ‎است. به‎ ‎همین‎ ‎جهت‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎اعتقاد‎ ‎دارم‎ ‎همپای‎ ‎فعالان‎ ‎جامعه‎ ‎مدنی، ‏وکسانی‎ ‎که‎ ‎حقوقشان‎ ‎دراین‎ ‎جامعه‎ ‎ضایع‎ ‎می‎ ‎شود، متضرر‎ ‎اصلی‎ ‎قوه‎ ‎قضاییه‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎چنین‎ ‎چشم‎ ‎های‎ ‎بینایی‎ ‎را‎ ‎در‎ ‎این‎ ‎وانفسا‎ ‎نادیده‎ ‎می‎ ‎گیرد‎ ‎و‎ ‎از‎ ‎دست‎ ‎می‎ ‎دهد. ‏‎ ‎‎ ‎