به نظر می رسد رئیس جمهور روسیه برای بحث دربارۀ منتفی شدن استقرار سپر دفاع موشکی در اروپا در ازای کمک به بازداشتن ایران از توسعه تسلیحات دوربرد آمادگی داشته باشد. این پیشنهاد با خواسته های استراتژیک کرملین، کاملاً هماهنگی دارد.
چنین توافقی به منتفی شدن پیشنهاد استقرار سیستم دفاع موشکی می انجامد که در دولت بوش ارائه شده بود و روسیه همواره آنرا در حال نشانه رفتن به توانمندی استراتژیک خود تصور می کرد. در عین حال، این برای آنچه کرملین به عنوان تهدید فزاینده ناشی از جاه طلبی های هسته ای ایران به شمار می آورد، یک ضربه محسوب می شد.
هرچند دیمیتری مدودف رئیس جمهور روسیه از تعهد روسیه نسبت به پیشنهادی که سه هفته پیش در نامه اوباما ارائه شده سخنی نگفت، اما در اولین ابراز نظر علنی پس از فاش شدن وجود چنین نامه ای، ظاهراً عکس العمل مثبتی از خود نشان داد.
وی در هنگام دیدار از اسپانیا در یک کنفرانس مطبوعاتی گفت: “شرکای آمریکائی ما آماده گفتگو دربارۀ این مشکل هستند، و این خودش یک امر مثبت است. چند ماه پیش ما علائم متفاوتی دریافت می کردیم: اینکه تصمیم گرفته شده است؛ این دیگر قابل بحث نیست. ما هرچیزی که تصمیم بگیریم، انجام خواهیم داد… امیدوارم حالا شرایط فرق کرده باشد.“
مدودف گفت مسکو در نگرانی های آمریکا نسبت به ایران و خطر اشاعه جنگ افزار سهیم است. با این حال وی تکذیب کرد که نامه اوباما حاوی یک پیشنهاد مستقیم در باره منتفی شدن سیستم دفاع موشکی آمریکا در قبال فشار روسیه به ایران بوده است.
او گفت: “هیچکس مایل نیست این مسائل با معامله همراه شوند، خصوصاً دربارۀ مسألۀ ایران. ما همین حالا هم همکاری نزدیکی با شرکای آمریکائی خود دربارۀ موضوع ایران داریم.“
منتفی شدن طرح استقرار 10 پایانه موشکی آمریکا در لهستان و نیز یک سیستم ردیاب در جمهوری چک با استقبال گرم روسیه روبرو خواهد شد. مسکو همواره تهدید کرده بود در صورت استقرار این سیستم ها، موشک های خود را به سوی اهداف اروپائی نشانه خواهد گرفت.
آمریکا اعلام کرده است سیستم یاد شده برای پاسخ به تهدیدات ایران در صورت توسعه موشک های دوبرد درنظر گرفته شده است. روسیه اصرار دارد این سیستم، زرداخانه موشک های استراتژیک روسیه را به چالش گرفته و به اخلال در موازنۀ قدرت های صاحب نیروی هسته ای منجر خواهد شد.
دستیابی به نوعی راه حل در این زمینه می تواند به ترمیم روابط آمریکا و روسیه منجر شود. روابط دو کشور پس از جنگ ماه اوت روسیه با گرجستان به پائین ترین حد خود تنزل یافته است.
با این حال، هرگونه توافق با کرملین برای اعمال فشار بر ایران نیز، خود منشأ بروز برخی مشکلات خواهد بود.
این مسأله می تواند به بروز شکاف عظیم میان تهران و روسیه منجر شود، درحالیکه تهران بازار کلیدی برای تسلیحات و دانش فنی روسیه محسوب می شود. در عین حال، تفاهم حاصل میان روسیه و آمریکا بر سر ایران، به تضعیف تلاش های کرملین در نمایش خود به عنوان رقیب آمریکا منجر خواهد شد. به همین دلیل است که روسیه درگذشته سعی می کرد روابط نزدیکتری با برخی کشورها نظیر ونزوئلا، نیکاراگوئه و ممالک اردوگاه ضد غرب برقرار کند.
ضمناً روسیه صاحب تجارت گسترده ای با ایران است و مایل نیست این وضعیت به مخاطره بیفتند. البته به دلیل نقش برجسته مسکو در تأمین جنگ افزار نظامی برای ایران، روسیه در مقایسه با سایر کشورها از امتیاز واداشتن ایران به انجام برخی امور برخوردار است.
به گفته کارشناسان، اختلاف دیدگاه آمریکا و روسیه در قبال ایران تنها تاکتیکی نیست. از دید روسیه، ایران به عنوان عامل تضمین کننده ثبات در خاورمیانه رفتار می کند، درحالیکه آمریکا و متحدانش این کشور را منشأ بی ثباتی و نیز پشتیبان تروریسم می خوانند.
با این حال، آلکساندر کنوالوف رئیس مؤسسه تحقیقات استراتژیک مسکو می گوید احتمالاً دیدگاه کرملین درحال تغییر است. وی گفت روسیه به طور فزاینده ای از رشد برنامه غنی سازی اورانیوم ایران و پرتاب اخیر ماهواره ایران که از توانمندی داخلی و دانش فنی موشکی آن کشور حکایت می کند، نگران است.
ممکن است مسکو تصمیم گرفته باشد برای بازداشتن ایران از دستیابی به زرادخانه هسته ای، موضع خود را به واشنگتن نزدیکتر کند. وی گفت: “مواجه شدن با دورنمای یک کشور هسته ای در آنسوی مرزها، می تواند به سخت تر شدن موضع مسکو بیانجامد.“
آنتون خالپکف، کارشناس مسائل ایران از مرکز پی- آی- آر در مسکو با این دیدگاه مخالف است. او می گوید حداکثر کاری که ممکن است روسیه بکند، میانجی گری برای برگزاری گفتگوهای دوطرفه میان آمریکا و ایران باشد.
وی گفت مسکو به قیمت به مخاطره افتادن پروژه هائی نظیر نیروگاه هسته ای بوشهر، حاضر به اعمال فشار بر ایران نخواهد شد. “پروژۀ بوشهر برای اعتبار روسیه حائز اهمیت است و روسیه تا نهائی کردن آن به کار خود ادامه می دهد.“
منبع: واشنگتن تایمز- 4 مارس
