فیلم روز♦ سینمای ایران

نویسنده
کامبیز رحیمی

‏دیوار تازه ترین ساخته‏‎ ‎طالبی‎ محمد علی‎ ‎‏ در تهران به نمایش آمده است. نگاهی داریم به این فیلم.‏

divar_1.jpg

‎ ‎دیوار‎ ‎

کارگردان و نویسنده فیلمنامه: محمد علی طالبی. مدیر فیلمبرداری: حسین جعفریان. موسیقی: محمد رضا علیقلی. تدوین: ‏حسن حسندوست. تهیه کننده: هارون یشایایی. بازیگران: گلشیفته فراهانی، آزیتا حاجیان، محمد کاسبی، مهرداد صدیقیان.‏

پدر موتور سوار دیوار مرگ در شهربازی است. پدر به علت سقوط از دیوار جان می دهد و مدتی پسرش این وظیفه را ‏بر عهده می گیرد اما او هم مجروح شده و دختر با تمریناتی که زیر نظر دوست پدرش می بیند، این کار را بر عهده می ‏گیرد و به زودی به یک موتور سوار درجه یک تبدیل می شود. اما در ادامه به دلیل اینکه دختر است با مخالفت مقامات ‏اداره اماکن رو به رو می شود و کارش تعطیل می شود. آنها که برای امرار معاش با مشکل رو به رو شده اند دختر را ‏وا می دارد فکری دیگر کند. او این بار با ماشین به داخل دیوار می رود و روی آن می چرخد.‏

‎ ‎تنگنا‎ ‎

محمد علی طالبی تا پیش از دیوار به ساختن فیلم های کودکان مشغول بود و در این راه نیز توانست جوایز مختلفی از ‏جشنواره های معتبر خارجی دریافت کند. فیلم های او در این برهه تا اندازه ای مورد توجه قرار گرفت که حتی از سوی ‏تلویزیون های خارجی نیز پیشنهاد سرمایه گزاری روی آثارش را دریافت کرد.‏

طالبی قبل ازدیوار به طور مشخص فیلم های ماه شب چهارده و سرخی سیب کال را ساخت که چندان دیده نشدند. اما ‏پیش از آنها تو آزادی را جلوی دوربین برده بود که به معضل بزهکاری میان نوجوانان می پرداخت و نگاه اجتماعی ‏قابل توجهی ساخت. سنگینی این پروژه سبب شد مدتی از سینما دور باشد تا اینکه سال گذشته با فیلم دیوار در جشنواره ‏حضور پیدا کرد. ‏

divar_2.jpg

سال پیش زمانی که فیلم آماده شد مسئولین ارشاد از پذیرفتن فیلم ابا داشتند و حتی تا مدتی نیز نام فیلم در میان اسامی آثار ‏اعلام شده نبود تا آنکه با وساطت برخی سینماگران موجه همانند مجیدی و میرکریمی فیلم به بخش مسابقه راه یافت.‏

دیوار داستان سخت کوشی های یک دختر جوان است که یک تنه قصد دارد خانواده اش را روی پا نگاه دارد. او در این ‏راه با تعارضاتی از سوی جامعه مواجه می شود که باز هم نقش زن را در جامعه بینابین سنتی و مدرن به چالش می ‏کشد. او باید با موتور روی دیوار مرگ بچرخد که این کار بسیار خطرناک است. پدر دختر نیز بر اثر همین کار جان ‏خود را از دست داده است. اما چاره ای برای امرار معاش نیست و باید به این خطر تن دهد. اما از سوی دیگر تمام ‏ارکان اجتماعی که ریشه در جایگاه سنت دارند با او مخالفت می کنند. از برادرش داخل خانواده گرفته تا مجریان قانون ‏اجتماعی همانند اداره اماکن عمومی.‏

طالبی در روایت خود با طرح این داستان نگاهی چند سویه به جامعه امروز می افکند و برآیند آنها را به عنوان نگاهی ‏تازه در اختیار تماشاگرش قرار می دهد. دختر از چند سو دچار کشمکش هایی است که این کشمکش ها داستان را پیش ‏می برد. او از یک سو باید با سختی کار کنار بیاید . کاری که مردانه است و تاکنون هیج زنی به آن نپرداخته است و از ‏سوی دیگر باید تاوان این کار سخت را نیز با برخوردی که اطرافیانش با او دارند پرداخت کند. اما نکته اینجاست که ‏برخلاف آثار اجتماعی که عموما عادت به تلخ اندیشی دارند طالبی راهی میانه را پیش می گیرد و این دختر را راهی ‏وادی دیگر می کند. او که می بیند نمی تواند با موتور سواری جایگاهی در جامعه داشته باشد به ماشین سواری روی ‏دیوار روی می آورد که کاری تازه است و حتی تا کنون هیچ مردی نیز به آن دست نیافته است. ‏

divar_3.jpg

یکی از نقاط اهمیت فیلم جدا از نگاه اجتماعی فیلمساز تکوین تدریجی شخصیت نخست فیلم است. دختر داستان فیلم دیوار ‏گام به گام با توجه به شرایط موجود رشد پیدا می کند. او به یکباره متحول نمی شود و تصمیم هایی که می گیرد و ‏کارهایی را که انجام می دهد بر بنای روایت دراماتیک فیلم است. این دختر تا پایان داستان در می یابد که چاره کار ‏برای ادامه زندگی مقابله با شرایط نیست بکه باید به چاره ای رسید تا راه حل تازه ای پیش پای این شرایط گذاشت. ‏

جامعه ای که دختر داستان فیلم دیوار در آن زندگی می کند همچون دیوار محدودی است که روی آن کار می کند و دختر ‏تنها می تواند روی آن چرخ بزند.‏

کارگردانی طالبی به اندازه فیلمنامه نویسی اش در دیوار موفق نیست. فیلم با اینکه از نظر اجرای صحنه های دیوار ‏مرگ توانسته به موفقیت دست یابد اما در برخی صحنه ها حس و حال لازم را ندارد. با توجه که این فیلمساز اوایل دهه ‏‏60 فیلمی ورزشی به نام خط پایان را ساخته که ساختاری قابل تامل دارد انتظار می رفت پس از گذشت بیست و اندی ‏سال به اجرایی پر رمق تر دست یافته باشد.‏