از روزگار رفته...

نویسنده
بهاره خسروی

» یاد یاران/ زندگینامه

مازیار پرتو٬ فیلم‌بردار و تدوین‌گر سینمای ایران٬ دوم بهمن ماه٬ بعد از یک بیماری طولانی‌مدت٬ در امریکا درگذشت. وی در سال‌های اخیر٬ برای زندگی به آمریکا رفته و همان‌جا ساکن شده بود. اعلام شده است که پیکر پرتو در آمریکا به خاک سپرده خواهد شد.

پرتو فیلم‌بردار یا مدیر فیلم‌برداری برخی از فیلم‌ها و سریال‌های معروف ایرانی از جمله “قیصر”، “طوقی”، “روز واقعه”، “تهران روزگار نو”٬ “آدم برفی”٬ “امام علی” بود.

وی همچنین چند فیلم سینمایی را هم کارگردانی و تدوین کرده بود. گرگ بیزار (۱۳۵۲)، پخمه (۱۳۵۱) و مردان روزگار (۱۳۴۸) سه فیلمی است که او کارگردانی آن را بر عهده داشت.

در فیلم رگبار ساخته بهرام بیضایی نیز٬ از وی با عنوان مشاور یاد شده و در تیتراژ فیلم از او تشکر شده است.

پرتو پس از پایان ساخت سریال امام علی از ایران خارج شد و به آمریکا رفت. وی سال ۸۸ مجددا به ایران بازگشت و از آرزوی خود برای ساخت فیلم جدیدی پرده برداشت. مساله‌ای که البته در نهایت رخ نداد و پرتو بار دیگر به آمریکا بازگشت.

از پرتو به عنوان یکی از اساتید “فیلمبرداری روی دست” نام برده می‌شود. پس از مرگ وی٬ سایت همشهری درباره این سبک او نوشت: “آثاری که از وی با این سبک وجود دارند جزو یادمان ماندگار کلاس سینمای ایران هستند. فیلم کوتاه “ندامتگاه زنان”، هنوز به عنوان یک الگوی کلاسیک و درسی برای سبک دوربین روی دست مورد استفاده قرار می‌گیرد”.

پرتو پیش از انقلاب سال ۵۷ فیلم‌برداری یا مدیریت فیلم‌برداری ۳۳ اثر سینمایی را بر عهده داشته است. پس از انقلاب٬ نخستین فیلمی که وی فیلم‌برداری آن را بر عهده داشت٬ فیلمی با عنوان “برزخی‌ها” بود که به دلیل حضور “بازیگران طاغوتی” امکان نمایش پیدا کرد.

وی پس از انقلاب٬ مدتی خانه‌نشین شد و گفته می‌شود که برای مشغول‌کردن خود، مدتی به ساخت قاب‌عکس روی آورده بود.

 

مازیار پرتو و دیگران

محمد متوسلانی، فیلم‌ساز و از دوستان پرتو٬ که در چند فیلم نیز با وی همکار بوده٬ چنین درباره او سخن گفته است: “ایشان در مورد کارهایی که می پذیرفت احساس مسئولیت بسیار می کرد و حتی فراتر از مسئولیت اصلی خود با کار کاملا درگیر می شد. برخلاف سایر فیلمبردارها که معمولا صرفا کار خود را انجام می دهند، پرتو در مورد فیلمنامه و هماهنگی پلان‌ها و غیره هم فکر می کرد و ایده می داد. بسیاری از کارگردانهای جوان و کم تجربه در زمینه دکوپاژ، گاهی بخشی از کار خود در این بخش‌‌ها را به ایشان موکول می کردند”.

علیرضا زرین‌دست، از فیلم‌برداران صاحب نام سینمای ایران٬ نیز با اشاره به این‌که تکنیک پرتو در فیلم‌برداری با دوربین روی دست بخشی از “یادمان ماندگار کلاس سینمای ایران” است٬ گفته: “نور‌پردازی که او در فیلم‌هایش انجام می‌دهد بسیار حسی و پیچیده‌ است. به سختی می‌توان منابع نورش را در پلان‌ها یافت و اگر سایه‌ای هم در پلانهای وی به چشم بخورد، جزئی از چشم نوازی‌های تصویری است که می‌پردازد. هنر وی آنجا به اوج می‌رسد که نور‌پردازی و حرکت روی دست را تلفیق می‌کند”.

علی اکبر ثقفی، کارگردان، در یادداشتی کوتاه با اشاره به اینکه اولین بار مازیار پرتو را در فیلمرداری فیلم قیصر دیده است نوشت: “سال ۴۸ وقتی از مدرسه “تدین” به سمت بازارچه حمام نواب می‌آمدم، دیدم گروهی جمع شدند و فیلمبرداری می‌کنند، پرسیدم چه کار می‌کنید؟ گفتن “ایجا فیلمبرداریه”، تخته‌ای آنجا بود که بعد‌ها فهمدیم نامش کلاکت است و روی آن نوشته شده بود صحنه برادر قیصر،‌‌ همان صحنه معروف کشته شدن “فرمون” در ترشی‌فروشی، و گروه مشغول ضبط پلان‌های عبوری “فرمان” بود که به سمت ترشی‌فروشی حرکت می‌کرد، چون مسعود کیمیایی بچه محل ما بود، اکثر لوکیشن‌های این فیلم در محله ما بود.” او مازیار پرتو را اینگونه توصیف کرده است: “کسی سرفیلمبرداری بود که خیلی میان‌داری می‌کرد و دستور می‌داد و صحنه را اداره می‌کرد، فکر می‌کردم همه کاره فیلم او است، وقتی از کسی پرسیدم: “این چه فیلمیه؟” گفت: “قیصر” و من گفتم پس چرا روی آن تخته نوشتید برادر قیصر؟‌‌ همان مردی که من فکر می‌کردم همه کاره فیلم است وقتی دید من زیاد سئوال می‌کنم گفت: “برو بچه، اینجا وانستا”. بعد فهمدیم او مازیار پرتو بود. اولین بار پرتو را سر فیلمبرداری فیلم “قیصر” دیدم. سال‌ها گذشت و من وارد سینما شدم و البته فیلم “قیصر” من را به سینما علاقه‌مند کرد. مسعود کیمیایی تنها کارگردانی است که برای من کاریزما دارد. روزی که “فوتبالیست‌ها” را ساختم افتخار همکاری با مازیار پرتو را پیدا کردم.”