تلاش برای اجرای مخفیانه احکام سنگسار ‏

امید معماریان
امید معماریان

» گفت‎ ‎وگو‎ ‎با‎ ‎دبیرکمیسیون‎ ‎حقوق‎ ‎بشر‎ ‎کانون‎ ‎وکلا

info ‎

po_memarian_01.jpg

محمدمصطفایی، دبیر‎ ‎کمیسیون‎ ‎حقوق‎ ‎بشر‎ ‎کانون‎ ‎وکلای‎ ‎دادگستری،‎ ‎در‎ ‎گفت‎ ‎وگو‎ ‎با‎ ‎روز‎ ‎به‎ ‎موانع‎ ‎اجرای‎ ‎بخشنامه‎ ‎رییس‎ ‎قوه‎ ‎قضاییه‎ ‎در ممانعت از اعدام‎ ‎و سنگسار پرداخته‎ ‎که‎ ‎توسط‎ ‎برخی‎ ‎قضات‎ ‎نادیده‎ ‎گرفته‎ ‎می شود. مصطفایی‎ ‎همچنین‎ ‎توضیحاتیرا ‏‎ ‎در‎ ‎خصوص‎ ‎ناهماهنگی های موجود در‎ ‎بخش‎ ‎های‎ ‎مختلف‎ ‎قوه‎ ‎قضاییه‎ ‎اراپه‎ ‎کرده‎ ‎است. این‎ ‎گفت‎ ‎وگو‎ ‎را‎ ‎می‎ ‎خوانید.‏ ‎ ‎

‎ ‎با‎ ‎توجه‎ ‎به‎ ‎اینکه‎ ‎قبلا‎ ‎اعلام‎ ‎شده‎ ‎بود‎ ‎سنگساری‎ ‎صورت‎ ‎نخواهد‎ ‎گرفت،‎ ‎سنگسار‎ ‎اخیر‎ ‎در‎ ‎مشهد‎ ‎تحت‎ ‎چه‎ ‎شرایطی‎ ‎صورت‎ ‎گرفته‎ ‎است؟‎ ‎‎ ‎
مجازات‎ ‎سنگسار‎ ‎به‎ ‎خودی‎ ‎خود‎ ‎مجازاتی‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎قابل‎ ‎پذیرش‎ ‎برای‎ ‎افراد‎ ‎جامعه ما‏‎ ‎نیست. از‎ ‎طرفی‎ ‎چون‎ ‎این‎ ‎مجازات‎ ‎از‎ ‎جمله‎ ‎مجازات‎ ‎های‎ ‎خشن‎ ‎فیزیکی‎ ‎است،‎ ‎مجامع‎ ‎بین‎ ‎المللی‎ ‎از‎ ‎جمله‎ ‎نهادهای‎ ‎حقوق‎ ‎بشری‎ ‎اجرای‎ ‎آن را‎ ‎محکوم‎ ‎می‎ ‎کنند.‏‎ ‎به‎ ‎دلیل‎ ‎فشارهایی‎ ‎که‎ ‎در‎ ‎داخل‎ ‎و‎ ‎خارج‎ ‎از‎ ‎کشور‎ ‎روی‎ ‎موضوع‎ ‎سنگسار‎ ‎وجود داشته،‎ ‎رییس‎ ‎قوه‎ ‎قضاییه بخشنامه‎ ‎ای‎ ‎صادر‎ ‎کردند‎ ‎و‎ ‎در‎ ‎آن‎ ‎اعلام‎ ‎شد‎ ‎که‎ ‎دیگر‎ ‎مجازات‎ ‎سنگسار‎ ‎اعمال‎ ‎نشود. ولی‎ ‎قانون‎ ‎هیچ‎ ‎تغییری‎ ‎نکرد. یعنی‎ ‎قانون‎ ‎به‎ ‎قوت‎ ‎خودش‎ ‎باقی‎ ‎است. ما‎ ‎در‎ ‎ماده‎ ۸۲ ‎به‎ ‎بعد‎ ‎قانون‎ ‎مجازات‎ ‎اسلامی‎ ‎بحث‎ ‎زنا‎ ‎را‎ ‎داریم‎ ‎که‎ ‎برای‎ ‎زنای‎ ‎محصن‎ ‎و‎ ‎محصنه،‎ ‎یعنی‎ ‎اگر‎ ‎مردی‎ ‎زن‎ ‎داشته‎ ‎باشد‎ ‎و‎ ‎مرتکب‎ ‎زنا‎ ‎شود‎ ‎یا‎ ‎زنی‎ ‎شوهر‎ ‎داشته‎ ‎باشد‎ ‎و‎ ‎مرتکب‎ ‎زنا‎ ‎شود، ‏‎ ‎اگر‎ ‎مجرمیت‎ ‎شخص‎ ‎اثبات‎ ‎شود‎ ‎و‎ ‎مشخص‎ ‎گردد‎ ‎که‎ ‎آن‎ ‎شخص‎ ‎مرتکب‎ ‎زنای‎ ‎محصنه‎ ‎شده‎ - ‎که‎ ‎اکثراین‎ ‎پرونده‎ ‎ها‎ ‎هم‎ ‎بر‎ ‎اساس‎ ‎‏”علم‎ ‎قاضی”‏‎ ‎مورد‎ ‎بررسی‎ ‎قرار‎ ‎می‎ ‎گیرند - دادگاه‏‎ ‎مجازات‎ ‎سنگسار‎ ‎را‎ ‎در‎ ‎نظر‎ ‎می‎ ‎گیرد. بعد‎ ‎از‎ ‎اینکه‎ ‎حکم‎ ‎تایید‎ ‎می‎ ‎شود‎ ‎پرونده‎ ‎به‎ ‎واحد اجرای‎ ‎احکام‎ ‎ارسال‎ ‎می‎ ‎شود. در مرحله اجرای‎ ‎احکام،‎ ‎چون‎ ‎حکم‎ ‎بر‎ ‎اساس‎ ‎قانون‎ ‎ناعادلانه‎ ‎ای‎ ‎که‎ ‎ما‎ ‎داریم‎ ‎صادر‎ ‎شده‎ ‎است،‎ ‎قاضی خودش‎ ‎را‎ ‎مکلف‎ ‎می‎ ‎داند‎ ‎که‎ ‎حکم‎ ‎را‎ ‎اجرا‎ ‎کند. البته، چون‎ ‎رییس‎ ‎قوه‎ ‎قضاییه‎ ‎بخشنامه ای را برای عدم اجرای این احکام‎ ‎صادر‎ ‎کرده ‏اند، ‏‎ ‎دستگاه‎ ‎اجرایی‎ ‎قوه‎ ‎قضاییه‎ ‎باید‎ ‎به‎ ‎تبع‎ ‎آن‎ ‎بخشنامه‎ ‎که توسط‎ ‎بالاترین‎ ‎مقام‎ ‎دستگاه‎ ‎قضایی‎ ‎بخشنامه‎ ‎را‎ ‎صادر‎ ‎شده،‎ ‎این‎ ‎گونه‎ ‎احکام‎ ‎را‎ ‎معلق‎ ‎می‎ ‎گذاشته‎ ‎واجرا‎ ‎نمی‎ ‎کرده است. ‏‎ ‎

‎ ‎‎ ‎چرا‎ ‎با‎ ‎این‎ ‎وجود‎ ‎برخی‎ ‎از‎ ‎احکام‎ ‎سنگسار‎ ‎اجرا‎ ‎می‎ ‎شود؟‎ ‎
‎ ‎
‎ ‎ازوقتی‎ ‎که‎ ‎برخی‎ ‎از‎ ‎مراجع‎ ‎اجرایی‎ ‎دستگاه‎ ‎قضایی‎ ‎‏(از‎ ‎جمله‎ ‎در ماجرای حکمی‎ ‎که‎ ‎در‎ ‎مورد‎ ‎آقای‎ ‎جعفر‎ ‎کیانی‎ ‎در‎ ‎تاکستان‎ ‎اجرا‎ ‎شد)‏‎ ‎آن‎ ‎بخشنامهرا زیر پا گذاشتند، مساله‏‎ ‎رنگ‎ ‎ولعاب‎ ‎تازه‎ ‎ای‎ ‎به‎ ‎خودش‎ ‎گرفت. گویی برخی‎ ‎قصدشان‎ ‎این‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎خدشه‎ ‎ای‎ ‎به‎ ‎دستگاه‎ ‎قضایی‎ ‎کشور‎ ‎ما‎ ‎وارد‎ ‎کنند. والا‎ ‎می‎ ‎توانند‎ ‎حکم‎ ‎را‎ ‎اجرا‎ ‎نکنند. یعنی انگار‎ ‎به‎ ‎گونه‎ ‎ای‎ ‎می‎ ‎خواهند‎ ‎در‎ ‎روند‎ ‎دادرسی‎ ‎ما‎ ‎اختلال‎ ‎ایجاد‎ ‎کنند‎ ‎که‎ ‎چهره‎ ‎نظام‎ ‎در‎ ‎کشورهای‎ ‎دیگر‎ ‎ودر‎ ‎مجامع‎ ‎بین‎ ‎الملی‎ ‎مخدوش‎ ‎شود. ‏‎ ‎
‎ ‎
‎ ‎الان‎ ‎چند‎ ‎نفر‎ ‎در‎ ‎انتظار‎ ‎سنگسار‎ ‎هستند؟‎ ‎یعنی‎ ‎حکمی‎ ‎دارند‎ ‎که‎ ‎می‎ ‎تواند‎ ‎هر‎ ‎لحظه‎ ‎اجرا‎ ‎شود؟‎ ‎
‎ ‎
ما‎ ‎آمار‎ ‎رسمی‎ ‎مبنی‎ ‎براینکه‎ ‎چند‎ ‎نفر‎ ‎محکوم‎ ‎به‎ ‎سنگسار‎ ‎شدند‎ ‎و‎ ‎پرونده‎ ‎چند‎ ‎نفر‎ ‎در‎ ‎اجرای‎ ‎احکام‎ ‎است‎ ‎نداریم. تنها‎ ‎آماری‎ ‎که‎ ‎وجود‎ ‎دارد‎ ‎از‎ ‎طریق‎ ‎وکلایی‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎با‎ ‎هم‎ ‎در‎ ‎ارتباط‎ ‎هستیم. ده‎ ‎نفر‎ ‎وکالت‎ ‎ده‎ ‎متهم‎ ‎را‎ ‎به‎ ‎عهده‎ ‎داریم. ‏‎ ‎اما‎ ‎آنچه‎ ‎خطر‎ ‎را‎ ‎برجسته تر می کند‎ ‎آمارهای‎ ‎غیر‎ ‎رسمی‎ ‎است. مثلا در‎ ‎مورد‎ ‎پرونده‎ ‎هایی‎ ‎که‎ ‎در‎ ‎مشهد‎ ‎تشکیل‎ ‎شد‎ ‎هیچ‎ ‎اطلاعی‎ ‎نتوانستیم‎ ‎کسب‎ ‎کنیم،‎ ‎به‎ ‎دلیل‎ ‎آن که‎ ‎این‎ ‎پرونده‎ ‎ها‎ ‎محاکماتشان‎ ‎به‎ ‎صورت‎ ‎غیر‎ ‎علنی‎ ‎صورت‎ ‎گرفته بود، و‏‎ ‎غیرعلنی‎ ‎بودنشان‎ ‎باعث‎ ‎می‎ ‎شد‎ ‎که‎ ‎درمطبوعات‎ ‎هم‎ ‎منعکس‎ ‎نشوند. در چنین مواردی، و‎ ‎قتی‎ ‎که‎ ‎حکم‎ ‎به‎ ‎اجرا‎ ‎در‎ ‎می‎ ‎آید‎ ‎دیگران‎ ‎متوجه‎ ‎می‎ ‎شوند‎ ‎که‎ ‎چه اتفاقی افتاده‎ ‎است.‏‎ ‎بدتر‎ ‎از‎ ‎همه‎ ‎اینکه‎ ‎مرجع‎ ‎اجرای‎ ‎احکام‎ ‎کاملا‎ ‎به‎ ‎صورت‎ ‎مخفیانه‎ ‎این‎ ‎حکم‎ ‎را‎ ‎اجرا‎ ‎می‎ ‎کنند.‏‎ ‎‎ ‎

‎ ‎دلیل‎ ‎مخفی‎ ‎اجرا‎ ‎کردن‎ ‎چیست؟‎ ‎
‎ ‎
‎ ‎دلیلش‎ ‎این‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎می‎ ‎خواهند‎ ‎جلوی‎ ‎اجرای‎ ‎حکم‎ ‎گرفته‎ ‎نشود. اگر‎ ‎ما‎ ‎بدانیم‎ ‎در‎ ‎جایی‎ ‎پرونده‎ ‎سنگساری‎ ‎وجود‎ ‎دارد‎ ‎و‎ ‎متهم‎ ‎در‎ ‎معرض‎ ‎خطر‎ ‎است‎ ‎مطمئنا‎ ‎وکالتش‎ ‎را‎ ‎می‎ ‎پذیریم‎ ‎و می کوشیم ‏‎ ‎از‎ ‎طرق‎ ‎مختلف‎ ‎جلوی‎ ‎اجرای‎ ‎حکم‎ ‎را‎ ‎بگیریم. یکی‎ ‎از‎ ‎طرق‎ ‎گرفتن‎ ‎جلوی‎ ‎حکم‎ ‎این‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎ما‎ ‎درخواست‎ ‎کنیم‎ ‎که‎ ‎رییس‎ ‎قوه‎ ‎قضاییه‎ ‎مراتب‎ ‎عفو‎ ‎را‎ ‎به‎ ‎رهبری‎ ‎اعلام‎ ‎کنند‎ ‎که‎ ‎چه‎ ‎بسا‎ ‎این‎ ‎کار‎ ‎را‎ ‎بارها‎ ‎انجام‎ ‎داده‎ ‎اند. می‎ ‎شود‎ ‎خیلی‎ ‎کارها‎ ‎انجام‎ ‎داد‎ ‎اگر‎ ‎ما‎ ‎مطلع‎ ‎بشویم‎ ‎کسی‎ ‎در‎ ‎معرض‎ ‎سنگسار‎ ‎قرار‎ ‎دارد. اما‎ ‎در‎ ‎بسیاری‎ ‎از‎ ‎موارد‎ ‎ما‎ ‎متوجه‎ ‎نمی‎ ‎شویم‎ ‎که‎ ‎حکمی‎ ‎به‎ ‎اجرای‎ ‎احکام‎ ‎رفته‎ ‎یا‎ ‎قطعی‎ ‎شده‎ ‎است. ‏‎ ‎‎ ‎

‎ ‎تحلیل‎ ‎شما‎ ‎از‎ ‎تناقض‎ ‎بین‎ ‎عملکرد بخش‎ ‎های‎ ‎مختلف‎ ‎قوه‎ ‎قضاییه‎ ‎چیست؟‎ ‎
‎ ‎
به‎ ‎نظرم‎ ‎می‎ ‎رسد،‎ ‎حداقل‎ ‎در‎ ‎چند‎ ‎موردی‎ ‎که‎ ‎آقای‎ ‎شاهرودی‎ ‎نشان‎ ‎داده‎ ‎اند،‎ ‎ایشان‎ ‎دید‎ ‎مثبتی‎ ‎به‎ ‎مساپل‎ ‎حقوق‎ ‎بشری‎ ‎دارند‎ ‎که‎ ‎در‎ ‎موضوع‎ ‎سنگسار‎ ‎و‎ ‎بخشنامه‎ ‎هایی‎ ‎که‎ ‎صادر‎ ‎می‎ ‎کنند مشخص است. مجموع‏‎ ‎کارهایی‎ ‎که‎ ‎در‎ ‎زمینه‎ ‎حقوق‎ ‎بشری‎ ‎کرده‎ ‎اند‎ ‎نشان‎ ‎می‎ ‎دهد‎ ‎که‎ ‎ایشان‎ ‎دوست‎ ‎ندارند‎ ‎که‎ ‎دستگاه‎ ‎قضایی‎ ‎چهره‎ ‎مخدوشی‎ ‎در‎ ‎سطح‎ ‎بین‎ ‎المللی‎ ‎داشته‎ ‎باشد. ولی‎ ‎متاسفانه‎ ‎مراجع‎ ‎اجرایی‎ ‎و‎ ‎یا‎ ‎بخشی‎ ‎از‎ ‎قضات‎ ‎ما‎ ‎به‎ ‎خواست‎ ‎و‎ ‎اراده‎ ‎رییس‎ ‎قوه‎ ‎قضاییه ترتیب‎ ‎اثر‎ ‎نمی‎ ‎دهند. این‎ ‎اشخاص‎ ‎چهره‎ ‎قوه‎ ‎قضاییه‎ ‎را‎ ‎مخدوش‎ ‎می‎ ‎کنند. ‏‎ ‎‎ ‎

‎ ‎شما‎ ‎به‎ ‎عنوان‎ ‎یکی‎ ‎از‎ ‎وکلایی‎ ‎که‎ ‎در‎ ‎زمینه‎ ‎احکام‎ ‎ومتهمان‎ ‎سنگسار‎ ‎فعال‎ ‎هستید‎ ‎چه‎ ‎برنامه‎ ‎هایی‎ ‎برای‎ ‎پرونده‎ ‎های‎ ‎موجود‎ ‎دارید؟‎ ‎
‎ ‎
ماجزو ‏‎ ‎برنامه‎ ‎هایی‎ ‎که‎ ‎داریم‎ ‎یکی‎ ‎این‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎در‎ ‎وهله‎ ‎اول‎ ‎جلوی‎ ‎اجرای‎ ‎این‎ ‎احکام‎ ‎را‎ ‎به‎ ‎هر‎ ‎شکلی‎ ‎که‎ ‎شده‎ ‎بگیریم. ‏‎ ‎بنابراین‎ ‎وکالت‎ ‎این‎ ‎افراد‎ ‎را‎ ‎می‎ ‎پذیریم. ‏‎ ‎در‎ ‎وهله‎ ‎بعد‎ ‎سعی‎ ‎می‎ ‎کنیم‎ ‎که‎ ‎اعتراض‎ ‎خودمان‎ ‎را‎ ‎به‎ ‎مراجع‎ ‎قضایی‎ ‎اعلام‎ ‎کنیم‎ ‎و‎ ‎ازطریق‎ ‎نامه‎ ‎نگاری‎ ‎می کوشیم جلوی‎ ‎اجرای‎ ‎احکام‎ ‎گرفته‎ ‎شود. و از‎ ‎طرف‎ ‎دیگر‎ ‎سعی‎ ‎می‎ ‎کنیم‎ ‎با‎ ‎نمایندگان‎ ‎مجلس‎ ‎ارتباط‎ ‎برقرارکنیم‎ ‎تا‎ ‎مجازات‎ ‎سنگسار‎ ‎در‎ ‎آینده‎ ‎از‎ ‎قوانین‎ ‎کشورمان‎ ‎برداشته‎ ‎شود. ‏