هنر روز، در بخش کتاب می کوشد کتاب ها و نشریاتی را که در حوزه اندیشه و هنر مباحث نظری را منعکس می کنند یا در مسائل اجتماعی و سیاسی مباحثی درخور دارند، به خوانندگان خود معرفی کند. ارجحیت با کتاب های روز خواهد بود، ولی این امر به معنای غفلت از آثارمنتشر شده در گذشته دور یا نزدیک نیست. کتاب های منتشره از پدیدآورندگان ایرانی به زبان های دیگر یا ترجمه شده به این زیان ها هم در کتاب روزجای ویژه ای خواهند داشت. ناشران و پدید آورندگان آثار می توانند برای معرفی یک نسخه کتاب به نشانی زیر بفرستند.
P.O.Box 94000 creteil cedex
France10014
واره: درآمدی به مردم شناسی و جامعه شناسی تعاون
نویسنده: مرتضی فرهادی
552 ص، تهران: شرکت سهامی انتشار، 1386، چاپ دوم
واره، نوعی سازمان غیر رسمی تعاونی سنتی در ایران است. این سازمان سنتی، غالبا زنانه و بسیار کهن، با محور اصلی «همیاری» و از نوع «همگرا» است. در گروه ها یا سازمان های همیار همگرا، گروه یا سازمان به دنبال یک کاسه کردن امکانات و توانایی های تک تک اعضاء، نیروی کار، مصالح و مواد یا امکانات ابزاری و امکانات و توانایی های عاطفی و روانی خود است. کتاب «واره: در آمدی به مردم شناسی و جامعه شناسی تعاون»، گسترده ترین و پرکارترین پژوهش و تحقیق میدانی در زمینه معرفی و بررسی یکی از قدیمی ترین شکل های همکاری و تعاون (یعنی «واره») در بین زنان ایرانی است. برای این منظور نویسنده در حدود چهل سال در نقاط مختلف ایران برای پی بردن به ریشه های همکاری و همیاری در بین زنان به طور خاص و ایرانیان به طور عام، جستجو کرده است. او در پژوهش حاضر سعی کرده است تا آن بخشی از سنت ایرانیان را که نه هم چون مانعی بر سر راه تجدد، بلکه هم چون نیروی محرکه ای در جهت توسعه جامعه ایران عمل می کند، تبیین کند و وجوه گوناگون آن را به خواننده نشان دهد.
فرهنگ و آداب زورخانه
گردآوری و تنظیم: مجید حسینی
48 ص، تهران: انتشارات کتاب مسافر، 1386، چاپ اول
زورخانه مکانی است که ورزشکاران در آن ورزش ها و آیین های پهلوانی را انجام می دهند. «ادوارد براون»، زورخانه را از مؤسسات قبل از اسلام در ایران می داند. زورخانه در طول تاریخ نه تنها مکان ورزشی کردن بوده، بلکه مدرسه و مکتب فتوت و جوانمردی نیز به شمار می رفته است. کتاب «فرهنگ و آداب زورخانه»، گزارشی است مختصر و مفید درباره آداب و رسوم و اصطلاحات زورخانه و ورزش زورخانه ای.
حسن اسماعیل زاده: نقاش مکتب قهوه خانه ای
تهیه و نگارش مقدمه: کاظم چلیپا
ترجمه: مهدی افشار
152 ص، تهران: موسسه فرهنگی پژوهشی چاپ و نشر نظر، 1385، چاپ اول
نقاشی قهوه خانه ای که در مدت سه قرن، زینت بخش دیوارهای قهوه خانه ها، پاتوق ها و حسینیه های ایران بوده، با بهره گیری از ساده ترین امکانات، راهی را در هنر ایران گشوده است که مهم ترین خصیصه آن، مردمی بودن است. به طور کلی در نقاشی قهوه خانه ای از دو منبع کلی الهام گرفته شده است: 1- داستان های شاهنامه فردوسی، 2- وقایع تاریخ اسلام. مجموعه حاضر که به شکل نفیسی بر روی کاغذ اعلاء چاپ شده، شامل آثاری از یکی از برجسته ترین نقاشان قهوه خانه ای معاصر ایران، یعنی استاد «حسن اسماعیل زاده» است. این مجموعه نشان دهنده جلوه های زیبا و مردمی این سبک نقاشی و ظرافت های نهفته در آن است. ترسیم موضوع قهوه خانه برای اولین بار در نقاشی های قهوه خانه ای و توجه به صحنه های روزمره زندگی مردم و آداب و رسوم آنها، از ویژگی های کار استاد «حسن اسماعیل زاده» است.
فرهنگ تلمیحات: اشارات اساطیری، داستانی، تاریخی و مذهبی در ادبیات فارسی
نویسنده: سیروس شمیسا
735 ص، تهران: نشر میترا، 1385، چاپ اول
کلمه «تلمیح» به معنی دیدن، نظر کردن، آشکار ساختن و اشاره کردن است. در اصطلاح ادبی، «تلمیح»، اشاره به قصه، شعر یا مثل رایجی است؛ به شرطی که تمام داستان یا شعر یا مثل را در برنگیرد. در این کتاب تلمیحات رایج در ادبیات فارسی در زمینه های اسطوره، داستان، تاریخ و مذهب گردآوری شده است. با استفاده از «فرهنگ تلمیحات»، علاقمندان می توانند به توضیحات مختصر و مفیدی درباره قصص و روایات اسلامی و ایرانی که در بخش بزرگی از ادبیات فارسی، به ویژه شعر، منعکس شده است، دسترسی یابند.
از خاموشی تا انقلاب
نویسنده: ابوالقاسم امینی آملی
384ص، آمل: نشر ورسه، 1386، چاپ اول
این کتاب، گوشه هایی از زندگی و خاطرات انسانی است که در خانواده ای دهقانی در دامنه البرز به دنیا آمد. او سال های بسیار از زندگیش را صرف مبارزه با بیعدالتی و ظلم و استبداد کرد و در این راه به زندان افتاد و تبعید شد. «از خاموشی تا انقلاب»، زندگینامه و خاطرات «ابوالقاسم امینی آملی» است. او که در سال 1303 خورشیدی متولد شد، در این کتاب که به سبک اتوبیوگرافی نوشته شده است، از وقایع مختلف تاریخ معاصر ایران و به ویژه جنبش های دهقانی در شمال ایران معاصر سخن می گوید.
روشنفکران ایران: روایت های یاس و امید
نویسنده: علی میرسپاسی
ترجمه: عباس مخبر
336 ص، تهران: نشر توسعه، 1386، چاپ اول
بحث اساسی این کتاب، مطالعه انتقادی ایده ها و نظریه های ضد روشنگری اروپایی است که برخی از اندیشمندان ایرانی نیز از آن الهام گرفته اند. در حقیقت در این پژوهش، نقد تفکر «روشنفکران ضد روشنگری»، با تاکید بر آراء «مارتین هایدگر» و پیروان ایرانی تبار او انجام شده است. از این رو، چالش نویسنده، نه بررسی آراء همه روشنفکران اثر گذار ایرانی، بلکه عمدتا بر کالبد شناسی مفهومی از «خصومت دیرینه سال پیروان ایرانی تبار هایدگر» با مدرنیته دموکراتیک و برخورد خصمانه آن ها با فلسفه روشنگری استوار شده است. از ویژگی های این کتاب، آموزشی بودن آن است. نویسنده به هنگام نگارش و تنظیم متن نهایی، سعی بسیار کرده است تا مطالب پیچیده نظری و جامعه شناختی، به شکل و شیوه ای بازگو شود تا هم برای اهل فن و هم برای علاقمندانی که فاقد آگاهی ها تخصصی هستند، قابل استفاده باشد. عناوین مباحث اصلی کتاب عبارتنداز: «پدیده فردید»، بحران خیال پردازی بومی گرا»، «مدرنیته در فراسوی بومی گرایی و کل گرایی»، «هایدگر و ایران: سویه تاریک هستی و تعلیق»، «کثرت گرایی مفهومی و دین در اندیشه جان دیویی» و «هند و آمریکا: نهرو، گاندی و مارتین لوترکینگ».
میراث مولوی: شعر و عرفان در اسلام
نویسندگان: ویلیام چیتیک، آنه ماری شیمل، کریستف بورگل، امین بنانی
ترجمه: مریم مشرف
448 ص، تهران: انتشارات سخن، 1386، چاپ اول
این کتاب، مجموعه مقالاتی در زمینه میراث معنوی و ادبی «مولانا جلال الدین رومی» معروف به «مولوی» است. این مقالات به مناسبت اهدای جایزه علمی «جورجیو لوی دلا ویدا» به خانم «آنه ماری شیمل»، مولوی شناس برجسته آلمانی، در سال 1987، برای ارائه در همایشی که به همین مناسبت از جانب «مرکز مطالعات شرق نزدیک»، وابسته به دانشگاه کالیفرنیا (لوس آنجلس) برگزار شد، نوشته شده است. عناوین مقالات و نویسندگان آنها عبارتنداز: «مولوی: دیروز، امروز و فردا/آنه ماری شیمل»، «مولوی شاعر/امین بنانی»، «پاره ای ملاحظات درباره جلوه های صورت در غزل مولوی/کریستوف بورگل»، «مولوی و وحدت وجود/ویلیام چیتیک»، «مولوی و مسئله خیر محض بودن حق تعالی/حمید دباشی»، «فرهنگ عامه در مثنوی و مثنوی در فرهنگ عامه/مارگارت آ. میلز» و «قلعه ذات الصور: رومی و غالب/ویکتوریا هولبروک».