در حالی که رهبر جمهوری اسلامی دیروز در دیدار با فرماندهان نیروی انتظامی کلامی از مذاکرات اخیر اتمی نگفت، نخست وزیر اسرائیل با انتقاد از دیپلماسی گروه 1+5 در قبال برنامه اتمی جمهوری اسلامی آن را “هدیه” ای به تهران دانست. همزمان در شرایطی که مقامات آمریکایی، بریتانیایی و آلمانی محتاطانه از گفتگوهای اخیر اتمی استقبال کرده اند، معاون سیاسی سپاه از “اقتدار” مذاکره کنندگان سخن گفته، معاون دبیرشورای امنیت ملی خواستار پایان تحریم ها شده وکیهان از پایان دوران انکار غنی سازی جمهوری اسلامی نوشته است.
“تصور اولیه من این است که به ایران یک هدیه داده اید.” این واکنش نخست وزیر اسرائیل به مذاکرات گروه 1+5 با جمهوری اسلامی است. به نوشته روزنامه اسرائیلی هاآرتص بنیامین نتانیاهو روز یکشنبه پس از ملاقات با جوزف لیبرمن – سناتور سرشناس آمریکایی- نارضایتی خود از تصمیم غرب برای برگزاری دور دوم مذاکرات اتمی در سوم خردادرا پنهان نکرد. وی گفت :“به این کشور پنج هفته فرصت داده اید تا بدون هر گونه محدودیتی به غنی سازی اورانیوم ادامه دهد.”
لبخند مذاکره کنندگان
دور نخست این مذاکرات ظهر و عصر شنبه در استانبول برگزار شد. ناظران از لبخند طرفین گفتگو پس از اتمام بحث بر سر بحران اتمی تهران خبر داده اند. نه دیپلمات های جمهوری اسلامی و نه کمیسر سیاست خارجی اتحادیه اروپا سخنی پیرامون بحث های مطرح شده در مذاکرات استانبول مطرح نکرده اند. با این حال ناظران می گویند اگر مذاکرات زمستان 89 مبنا قرار گیرد، گفتگوهای دو روز پیش یک پیشرفت به شمار می آید. در گفتگوهای دو سال پیش کاترین اشتون پس از بیرون آمدن از جلسه مذاکرات به خبرنگاران گفته بود “کاملا ناامید” شده است.
اسرائیل: تمام غنی سازی متوقف شود
نتانیاهو دیروز در ادامه به خبرنگاران گفت :“لازم است ایران فورا تمام غنی سازی اورانیوم خود را متوقف کند.” این در حالی است که در روزهای اخیر گزارش هایی تایید نشده حکایت از توافق جمهوری اسلامی با غرب برای کاهش خلوص غنی سازی از 20 درصد به 3.5 درصد دارد. در مقابل غرب نیز غنی سازی 3.5 درصد تحت نظارت کامل بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی را مجاز اعلام خواهد کرد؛امری که دیروز در سرمقاله روزنامه دست راستی کیهان نیز به چشم می خورد. مهدی محمدی در یادداشتی تحت عنوان تغییر مواضع 1+5 راهبرد یا تاکتیک ؟! چنین توافقی را پایان عملی دوره ای دانسته است که حق غنی سازی جمهوری اسلامی “انکار” می شد. سرمقاله نویس کیهان می پندارد “۱+5 هر چه در چنته داشته رو کرده و اکنون نگران است که اگر بار دیگر ایران کوتاه نیاید - که نخواهد آمد- آن وقت باید چه برگی را رو کند. بحران گزینه اکنون درون این گروه بسیار جدی است پس منطقا باید از قرار گرفتن در وضعیتی که مجبور به رویارویی مجدد با ایران باشند اجتناب کنند.”
با همه این ها ناظران می گویند ایالات متحده سخاوتمندانه ترین پیشنهاد خود را به جمهوری اسلامی داده و اگر تهران آن را نپذیرد معذوریتی از “رویارویی مجدد” با حاکمیت نخواهد داشت. باراک اوباما پیش از مذاکرات صراحتا هشدار داده بود این آخرین فرصت برای “دیپلماسی” است.
گرچه رهبر اسرائیل فرصت 5 هفته ای غرب به جمهوری اسلامی تا زمان آغاز مذاکرات جدید در بغداد را نادرست دانسته و گفته: “ما نمی توانیم به بزرگترین شاغل ترور در جهان اجازه دهیم که سلاح های اتمی را توسعه دهد.”
به اعتقاد وی باید تمام مواد غنی شده از ایران خارج شود و جمهوری اسلامی سایت اتمی خود در کوهستان های اطراف قم را نیز تعطیل کند. هفته پیش فریدون عباسی رئیس سازمان انرژی اتمی با این استدلال که جمهوری اسلامی در حد نیاز رآکتور تهران اورانیوم 20 درصد تولید می کند، پرسیده بود: “زمانی که همه فعالیت‌های ما زیر نظر آژانس است، چرا باید فردو را تعطیل کنیم.”
بی اعتنایی خامنه ای به مذاکرات
سعید جلیلی،رئیس تیم مذاکره کنندگان جمهوری اسلامی شامگاه شنبه در یک نشست خبری در پاسخ به سئوالی مبنی بر اینکه آیا در مذاکرات امروز در خصوص غنی سازی 20 درصد صحبت شده است بدون تایید و یا انکار آن گفت: “مذاکرات راجع به بحث‌های کلی و همکاری‌ها و شکل همکاری‌ها در آینده بود و به آن معنا وارد بحث‌های محتوایی نشدیم.”
گرچه آیت الله علی خامنه ای ظهر دیروز در دیدار فرماندهان نیروی انتظامی ترجیح داد کلمه ای در خصوص مذاکرات مذکور نگوید اما دیدار استانبول واکنش هایی در داخل داشته است.
برای نمونه معاون سیاسی سپاه پاسداران معتقد است تیم مذاکره کننده هسته ای با دست پر و قدرت هرچه تمام تر وارد مذاکره شده. علی اشرف نوری گفته است که “قدرت” به “برکت مشارکت گسترده مردم در انتخابات مجلس نهم” به دست آمده است. از سرداران سپاه به عنوان یکی از منتقدان اصلی هرگونه کاهش غنی سازی اورانیوم یاد می شود. با این حال دیروز معاون سیاسی سپاه ترجیح داد پیرامون احتمال کاهش درجه غنی سازی در سایت های اتمی سکوت کند.
علی باقری،معاون سعید جلیلی- نیز شنبه شب در مصاحبه ای با شبکه ماهواره ای العالم – متعلق به جمهوری اسلامی – از غرب خواست “برای موفقیت مذاکرات و انتقال به مرحله مذاکرات سازنده، از تحریم های خود ضد ایران عقب نشینی کند.”
معاون دبیر شورای عالی امنیت ملی از آن رو خواستار پایان تحریم ها پس از پایان تنها یک دور از مذاکرات شده است که می پندارد: “طرف مقابل نیز باید جدیت خود را اثبات نماید.”
جمهوری اسلامی از زمان روی کار آمدن محمود احمدی نژاد تاکنون 4 بار از سوی شورای امنیت با قطعنامه های تحریم مواجه شده است. تحریم های بین المللی از پاییز امسال همزمان با گزارش جدیدی از آژانس اتمی که بر سویه های نظامی برنامه اتمی تهران تاکید می کرد اوج گرفت؛ ابتدا ایالات متحده بانک مرکزی و نفت ایران را تحریم کرد و متعاقبا 27 کشور عضو اتحادیه اروپا نیز اعلام کردند خرید نفت از را از ابتدای تابستان متوقف خواهند کرد.
واکنش آمریکا، بریتانیا و آلمان
مقامات غربی هم در چهل و هشت ساعت گذشته خشنودی خود از مذاکرات اخیر را پنهان نکرده اند.
برجسته ترین دولتمرد آمریکایی که تاکنون در این ارتباط ابراز نظر کرده معاون مشاور امنیت ملی ایالات متحده است. بن رادز که رئیس جمهور ایالات متحده را در سفری به کلمبیا همراهی می کند نظر کاخ سفید در ارتباط با گفتگوهای 1+5 با تهران را چنین تشریح کرده:” آمریکا معتقد است فضا برای گفتگو درباره راه هایی که ایران بتواند با آن به تعهدات بین المللی اش عمل کند وجود دارد.”
رادز معتقد است گفتگو ها در ترکیه یک “گام نخست مثبت” بوده است. او همچنین از “فضای سازنده” موجود در استانبول سخن گفته و افزوده است: “ایرانی ها به میز مذاکره آمدند و درباره موضوع هسته ای کشورشان گفتگو کردند.”
همزمان خبرگزاری کار ـ ایلنا ـ نیز اظهارات ویلیام هیگ، وزیر امورخارجه بریتانیا، را پوشش داده است. کسی که گرچه گفت‌وگوهای اخیر ایران و گروه 1+5 را گام مثبتی در راستای حل و فصل مسالمت‌آمیز مسئله هسته‌ای جمهوری دانسته اما از یاد نبرده تا گوشزد کند: “همچنان راه درازی در پیش است.”
گیدو وستروله همتای آلمانی وی نیز در واکنش به مذاکرات جمهوری اسلامی و اعضای شورای امنیت بعلاوه آلمان از وجود داشتن “شانس” دستیابی به راهی سیاسی برای حل بحران اتمی تهران سخن گفته اما افزوده است: “روند مذاکرات نشان می‌دهد که در چه مسیر دشواری قدم گذاشته‌ایم اما این راهی است که باید پیموده شود.”
