یک هفته پیش از تایید صلاحیت نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری توسط شورای نگهبان، حسن روحانی گفت، با توجه به اینکه آمریکا، به گفته وی، “کلانتر” جهان است، مذاکرات رودررو با واشنگتن تنها راه گذر از بن‌بست هسته‌ای است.
چنین توصیفی از اهمیت آمریکا و نیاز به تغییر رویه، بی‌شک کافی بود تا روحانیونی را که در مورد صلاحیت نامزدها تصمیم می‌گیرند تحریک کند. با این وجود آنها گذاشتند روحانی وارد میدان شود و با کمال تعجب در این رقابت نیز برنده شد.
تاکید مکرر روحانی بر مذاکره مستقیم با واشنگتن و عدم واکنش شدید نسبت به حرف های او نشان می‌دهد که اگر نظام کاملا هم متقاعد نشده باشد اما این مسئله دیگر یک تابو نیست. اشاره‌ای هم در ماه مارس از جانب آیت‌الله خامنه‌ای انجام شد که حاکی از آن بود که وی مانع این رابطه نمی‌شود.
روحانی در ماه مه در سخنرانی در دانشگاه شریف گفت: «ما با آمریکا در مورد مسایل منطقه‌ای و بین‌المللی اختلاف داریم اما مسلما دوستی یا دشمنی با جهان همیشگی نیست. هر کشوری می‌تواند روابط خود با دیگران را بهبود بخشد.»
روحانی در سال‌های 2003 تا 2005 مذاکره کننده هسته‌ای ایران بود، او گفته که مطمئن است اگر آن زمان با آمریکا بطور مستقیم مذاکره کرده بود می‌توانست به یک توافق هسته‌ای برسد. هم اکنون دور جدید مذاکرات هسته‌ای بین ایران و آمریکا و قدرت‌های دیگر جهان در شرف برپایی است. مذاکرات پیشین هیچ دستیابی نداشته است.
روحانی تا پیش از ماه اوت قدرت را در دست نخواهد گرفت. واشنگتن از تمایل روحانی به روابط نزدیک استقبال کرده است اما می‌داند که تصمیمات مهم در این زمینه در جای بالاتری گرفته می‌شود. علاوه بر این، روحانی خاطر نشان کرده که همان خط قرمزهای روحانیون حاکم را دارد: او در نخستین کنفرانس خبری پس از پیروزی خود گفت هرگز از حق غنی‌سازی اورانیوم نخواهد گذشت.
به احتمال زیاد سعید جلیلی، مذاکره‌کننده کنونی که رقابت انتخاباتی را با اختلاف زیادی واگذار کرد و نفر سوم شد، به منظور جلوگیری از بروز تنش داخلی از مسئولیت هسته‌ای کنار گذاشته خواهد شد. کسانی که احتمال دارد جایگزین او شوند، علی‌اکبر ولایتی، وزیر امورخارجه سابق، محمد جواد ظریف، نماینده سابق در سازمان ملل و امیرحسین زمانی‌نیا از اعضای سابق تیم مذاکره هستند.
دنیس راس، نماینده سابق کاخ سفید در امور خاورمیانه و جنوب آسیا، روز سه‌شنبه در ستونی در نیویورک تایمز نوشت، روحانی ممکن است گشایشی ایجاد کند اما ما باید هشیار باشیم: باید گشایشی برای روشن شدن امکانات و آزمایش نتایج باشد نه اینکه وارد یک مذاکرات بی‌پایان فقط به خاطر مذاکره بشویم.
محمدعلی شعبانی متخصص امور ایران در بریتانیا می‌گوید: “مسئله عمده این است که دیدگاه‌های روحانی تفاوت چندانی با روحانیون حاکم ندارد. آنها در مورد نکات محوری مثل هم هستند. مسئله تاکتیک و چگونگی رسیدن به آنجاست.”
روحانی گفته است که او نزدیک بود با حمایت فرانسه به توافق هسته‌ای برسد که به آژانس اجازه می‌داد در عوض ممانعت از رفتن پرونده ایران به شورای امنیت، بازرسی‌های خود را به حداکثر برسانند. این توافق مورد حمایت شرکای اروپایی فرانسه قرار نگرفت و روحانی حالا معتقد است که باید مستقیما با آمریکا مذاکره می‌کردند.
وی گفت: “می‌گویند آمریکایی‌ها کلانتر هستند. پس برای ما هم راحت‌تر است که با کلانتر طرف شویم تا مقامات پایین‌تر.”
شعبانی می‌گوید: “این اشتباه است که فکر کنیم روحانی نرم است. این طور نیست. او مطمئن است که تنها راه چاره مذاکره با آمریکایی‌هاست.”
اما مشخص نیست بتواند این ایده را جا بیاندازد. خامنه‌ای در ماه مارس در را برای شروع روابط باز کرد اما به معنای حمایت از آن نبود. وی گفت: “من نسبت به این مذاکرات خوش‌بین نیستم اما با آن مخالف هم نیستم.”
منبع: واشنگتن پست - 26 ژوئن 2013
