نمایش آتن- مسکو این روزها در تماشاخانه مولوی روی صحنه رفته است. کتایون فیض مرندی کارگردان آن از مدرسین دانشگاه است و پیش از این نمایش دفترچه یادداشت نوشته ژان کلود کریر و چند اثر دیگر را اجرا کرده است. آتن- مسکو درباره مهاجرت است و داستان اجرای آن خود یک نمایش کامل محسوب می شود.
آتن- مسکو
کارگردان : کتایون فیض مرندی. نویسنده: تسو اسلاکیدیس. طراح صحنه: علیرضا بیرقی و کتایون فیض مرندی. موسیقی متن: محمد فرشته نژاد. بازیگران: الهام پاوه‌نژاد، رویا میرعلمی و الهام کردا
در این نمایش سه خواهر با همان نام‌های نمایشنامه سه خواهر چخوف وجود دارند که دو تن از آنان به یونان مهاجرت کرده‌اند. نویسنده در مقاطع مختلف و در مواجهه دو به دو این خواهر، کشف هر یک توسط دیگری و در نهایت کشف حقیقت را به چالش کشیده است. زمان نمایش اتفاقات 24 ساعت است که طی آن مسائل بسیاری مطرح می‌شود.
در دل غربت
نمایش آتن- مسکو در ظاهر به داستان مهاجرت زنان روسی به یونان می پردازد. انسان هایی که مهاجرت می کنند و برای یافتن شغلی مناسب گرفتار مصائبی می شوند که زن بودن شخصیت های این نمایشنامه آسیب پذیری آنها را در مواجهه با این پدیدده دو چندان بارز می کند.
نویسنده آتن- مسکو نمایشنامه خود را بر اساس نمایشنامه معروف سه خواهر اثر آنتوان چخوف نگاشته است. حتی نام های شخصیت ها نیز همان هایی هستند که چخوف برگزیده اولگا، ماشا و ایرنا،اما رویکرد اسلاکیدیس بسیار امروزی و قابل ارجاع به جوامع مختلف به نظر می رسد. نویسنده یونانی با توجه به مختصات و مشخصاتی که چخوف در شخصیت پردازی داستان خود به آن می پردازد شخصیت ها را از قرن نوزدهم به قرن بیستم آورده تا ما حدس بزنیم اگر چخوف امروز زنده بود و قرار بود این سه خواهر را در شرایطی امروزین ببیند احتمالا چه واکنش های دراماتیکی از خود نشان می داد.
نمایشنامه سه خواهر آنتوان چخوف اثری کاملا متکی بر شخصیت است. داستان نمایش تاثیری در روند شکل گیری این افراد ندارد بلکه آنها با منش خود داستان را می سازند و در واقع پیرنگ متن را آنها تعین می بخشند. در اثر جاودانه چخوف هریک از این سه خواهر بر مبنای ویژگی خاص طراحی می شوند. به طور مثال اولگا دارای خصلت هایی مرد سالارانه است. می خواهد بر دیگران تسلط داشته باشد. ماشا می کوشد امروزی ترو فارغ از قیدو بند های سنتی باشد و ایرنا نیز حدی میانه از دو خواهر دیگرش را در رفتار بروز می دهد. این شخصیت های چخوف نعل به نعل به دنیای امروز ما می آیند تا با مشکلات جوامع قرن بیستمی دست و پنجه نرم کنند.
کتایون فیض مرندی نیز در همین راستا و اهمیت به شخصیت ها بیشتر بار کارگردانی خود را به اجرای بازیگران معطوف می دارد. این نمایش پیش تر قرار بود با حضور بازیگرانی همچون ماهایا پطروسیان و چند بازیگر سینما و تئاتر دیگر روی صحنه برود اما این افراد اندک اندک به دلیل مشغله های مختلف از حضور در این کار بازماندند و در نهایت گروه فعلی این نمایش را روی صحنه برد. انتخاب و وسواس فیض مرندی در این کار بیش از پیش اهمیت حضور و تاکید بر نقش آفرینی را پررنگ می کند.
این اتکا و اهمیت تا جایی پیش می رود که در بسیاری از صحنه ها قربانی می شوند تا بازیگران بتوانند بیش از جنس کنش ها و واکنش های نمایشی جلوه کنند. همین مسئله اجرا را تا حد بسیاری به نمایش های مدرن نزدیک می کند. عمده تصویر سازی های نمایش نیز بر پایه جنس حضور بازیگران تصویر می شود.
همانگونه که نمایشنامه آشکارا شخصیت ها را هدف گرفته و چندان بر کنش های معمول داستانی در پیشبرد کار توجه نمی کند در این اجرا هم کارگردان اجازه می دهد تا بازیگران خود به تصویرهای مورد نظر دست یابند. آنها حرکت های عجیبی نمی کنند بلکه با توجه به قاب هایی که به مدد ترکیب آنها با صحنه ایجاد می شود در ذهن مخاطب خود تداعی معانی می کنند.
عمده قاب های تصویری که فیض مرندی در این نمایش در نظر گرفته بر پایه سایه روشن هایی با رنگ های تند است. البته این رنگ ها به نوعی تداعی گر تنهایی شخصیت ها و تک افتادگی آنهاست. آنها که از وطن خود دور شده و شرایط تازه ای را در غربت تجربه می کنند.
یکی از میزانسن هایی که بازیگر را آزاد می گذارد تا به جنس حرکات مورد نیاز نمایشنامه دست پیدا کند همین تک افتادگی هاست. بازیگران به خوبی این فرصت را در اختیار دارند تا شخصیت های خود را به نمایش بگذارند. به گفته ای دیگر بازی های آنها در یکدیگر تداخل پیدا نمی کند و در این راستا از سوی کارگردان نوعی خط کشی هندسی صورت پذیرفته است. در این میان الهام پاوه نژاد در میان سه بازیگر دیگر مسلط تر به نظر می رسد و شخصیت را با اقتدار بیشتری روی صحنه می آورد.
نمایشنامه آتن- مسکو یک شیوه آموزشی در زمینه اقتباس و بازخوانی متون قدیمی نیزمحسوب می شود. فیض مرندی قصد داشت نویسنده این نمایشنامه را که پیش تر نیز به ایران سفر کرده بود هنگام اجرای متن به ایران دعوت کند تا کارگاهی آموزشی نیز کنار اجرا شکل دهد که امکانات میسر نشد.