پریسا حاتمی
با آنکه خبر جعلی ملاقات اصلاح طلبان با جان کری، سناتور آمریکایی، در حاشیه اجلاس داووس به صراحت و به طور مکرر از سوی افراد حاضر در این اجلاس تکذیب شده است، رسانه‌های محافظه‌کار باز هم به این موضوع دامن می‌زنند. دروغ‌پردازی رسانه‌های محافظه‌کار، این بار دامن رئیس مجلس و امام جمعه تهران را هم گرفت و حداد عادل و احمد خاتمی نیز به تکرار و همرهی با این ادعای کذب پرداختند. با این حال متن خبر این رسانه‌ها نشان می‌دهد که جعل این خبر تا چه حد ناشیانه و بی‌پایه و اساس صورت گرفته است.
این در حالی است که شرکت‌کنندگان ایرانی این اجلاس، تنها جلسه مشترک جان کری و ایرانیان حاضر در اجلاس را یک پانل عمومی با حضور صدها نفر دانسته‌اند که محمد خاتمی و جان کری نیز در کنار چند تن از رهبران دیگر کشورها در آن حضور داشتند و حتی خاتمی و کری هیچ بحث مستقیمی نیز با یکدیگر نداشتند.
خاتمی و همراهان او در اجلاس داووس، پیش از این هم به خاطر شرکت در این اجلاس مورد انتقاد روزنامه‌های اصولگرا قرار گرفته بودند. اما در این حال، فردای روزی که یک روزنامه اصولگرا در یادداشتی به حضور خاتمی در این اجلاس اعتراض کرد، همان روزنامه سخنان خاتمی در انتقاد از یکجانبه‌گرایی آمریکا در منطقه و سیاست‌های خصمانه این کشور در قبال ایران را به تیتر خود تبدیل کرد.
نقطه آغاز جعل، باز هم صدا و سیما
همانند بسیاری از مواردی که خبری در فضای انحصاری و یکسویه رسانه‌ای کشور جعل می‌شود و سپس بر روی آن جریان‌سازی سیاسی صورت می‌گیرد و دستمایه تخریب قرار داده می‌شود، این بار هم یک سایت خبری متعلق به صدا و سیما آغازگر روند جعل خبر بود. سایت خبری موسوم به “باشگاه خبرنگاران جوان” که به انتشار اخبار نادرست علیه اصلاح طلبان شهره است، روز 26 شهریور در خبری نوشت: “جان کری در گفتگو با نشریه سوئدی (گرینگو) گفت: در حاشیه مجمع جهانی اقتصاد در داوس 4 ساعت با نمایندگان اصلاح طلبان که به عنوان پژوهشگر در اجلاس شرکت داشتند گفتگوی طولانی داشتم.”
این خبر افزوده است: “جان کری، سناتور دموکرات آمریکایی در گفتگو با نشریه سوئدی (گرینگو) گفت: در این اجلاس ایرانیهای حاضر(نماینده اصلاح طلبان) تاکید داشتند که دولت آمریکا آنطور که باید قدر اصلاح طلبان را ندانستند و در برابر تضعیف آنها در داخل ایران موضع محکمی نگرفتند.”
این خبر بلافاصله پس از انتشار به شکل زنجیره‌ای در سایت‌های وابسته به جریان اصولگرا تکرار شد و سپس در روزنامه‌های این جریان نیز منتشر شد و در چند بخش خبری رادیو و تلویزیون جمهوری اسلامی نیز خوانده شد. زنجیره خبرسازی‌های اصولگرایان به حدی گسترش یافت که در کنفرانس خبری حداد عادل، رئیس مجلس هفتم نیز این خبر جعلی از سوی خبرنگار خبرگزاری فارس به شکل یک سوال از وی پرسیده شد و او هم در عین تردید در صحت خبر، پاسخ داد: “بعضا مواردی دیده شده که در صحت اظهارات تردید کردند. مسلم است که ملت ایران پناه آوردن به امریکایی‌ها را محکوم می‌کند و همه گروه‌های سیاسی می‌دانند در ایران این نوع تشبث‌ها و تقاضاهای پشتیبانی از بیگانه خصوصا امریکا به منزله ناکامی قطعی یک جریان سیاسی در داخل کشور است… اصلاح‌طلبان و اصولگرایان از این خبرها خوشحال نمی‌شوند و هر گروهی که از بیگانه برای تایید خود در کشور درخواستی داشته باشد اصل این درخواست حاصل ناکامی آن گروه از پشتیبانی ملت است.”
اما این اظهارنظر برای جوسازی مورد نیاز رسانه‌ای علیه اصلاح طلبان کافی نبود و از این رو سید احمد خاتمی نیز روز جمعه در نمازجمعه تهران به تکرار خبر کذب رسانه‌های اصولگرا پرداخت و سپس گفت: “نفس این دیدار ذلت آفرین است و دلدادن به بیگانه زشت است از سوی هر کس که باشد… نفس این گونه ارتباط و دلدادگی به بیگانگان خروج از دایره خودی‌ها و ورود به دایره بیگانگان است و همه باید آن را محکوم کنند حتی جریان‌هایی که‌این افراد منسوب به آنها هستند نیز باید این گونه اقدامات را محکوم کنند.”
تهمت به دو دانشجوی برگزیده
دروغ‌پردازی اولیه سایت‌های زنجیره‌ای اصولگرا که ادعا کرده بودند اصلاح طلبان با جان کری دیدار کرده و از عدم حمایت آمریکا گله کرده‌اند، پس از آنکه با تکذیب صریح معاون وزیر امور خارجه دولت اصلاحات روبرو شد و قرائن دیگر نیز کذب بودن ان را نشان می‌داد، در نهایت به این ادعا تنزل یافت که دو جوان نخبه ایرانی که به عنوان پژوهشگر جوان در این اجلاس حضور داشته‌اند، به “ملاقات و درددل با جان کری” متهم شوند.
این بود که روز گذشته (شنبه) سایت خبری “برنا” که دو هفته پیش در روز جوان توسط محمود احمدی نژاد افتتاح شد و با بودجه دولت اداره می‌شود، نوشت: “محمد رضا ج و بهاره آ، دو عضو اصلاح طلب و فعال بنیاد باران حدود چهار ساعت با جان کری نامزد دموکرات ریاست جمهوری آمریکا دیدار و درد دل کردند.”
اما این سایت خبری البته هیچ اشاره‌ای نکرد به اینکه این دو پژوهشگر جوان، یعنی آقای محمدرضا جلایی پور و خانم بهاره آروین، هر دو در سالهای گذشته، برگزیده رتبه اول در کنکورهای کارشناسی و کارشناسی ارشد در ایران بوده‌اند و حضور آنها در اجلاس داووس نیز کاملا جدا از جنبه‌های سیاسی بوده و آنها نیز در مباحث سیاسی اجلاس شرکت نداشته‌اند.
با این حال تلاش خبرنگار روز برای تماس با بهاره آروین، دانشجوی برگزیده دانشگاه تهران، به علت آنکه وی دقیقا دیروز (شنبه) باید از پایان‌نامه کارشناسی ارشد خود دفاع می‌کرد، ممکن نشد.
دو جعل در یک خبر
اما به‌رغم فضاسازی سنگین رسانه‌ای برای صحیح جلوه دادن این خبر، توضیحات شرکت‌کنندگان و افراد مطلع نشان می‌دهد که سایت وابسته به صدا و سیما و به دنبال آن سایت‌های زنجیره‌ای اصولگرا، تا چه حد ناشیانه به جعل این خبر پرداخته‌اند.
در این خصوص یک منبع آگاه به خبرنگار “روز” گفت: “در خبر سایت وابسته به رسانه ملی، یک جعل لفظی و یک جعل معنوی صورت گرفته و باعث شده که گفته‌های صحیح جان کری، طبق میل نویسندگان خبر تغییر کند و به یک تهمت و دروغ شاخدار علیه اصلاح طلبان تبدیل شود. جعل لفظی این است که جان کری به گفت‌وگوی طولانی خود با نماینده اصلاح طلبان اشاره کرده، که در خبر به “نمایندگان” اصلاح طلبان تبدیل شده است. در حالی که منظور کری واضح است؛ او به جلسه بحثی که با جناب آقای خاتمی و چند تن دیگر و در حضور هزار نفر داشته، اشاره کرده است. در حالی که در خبر جعلی مورد اشاره شما، سعی شده اینطور نشان داده شود که جان کری یک جلسه مخفی با اصلاح طلبان داشته است!”
این مقام آگاه می‌افزاید: “جعل معنوی این خبر هم آنجاست که خبر دیدار خاتمی با جان کری در کنار این نقل قول از او که ایرانیهای حاضر گفتند آمریکا قدر اصلاح طلبان را ندانست، قرار می‌گیرد و اینطور وانمود می‌شود که این اصلاح طلبان بوده‌اند که چنین گفته‌ای را به کری گفته و سپس از او گلایه کرده‌اند که چرا آمریکا از ما حمایت نکرد! حال آنکه مشخص است انتقاد اصلاح طلبان و محافظه‌کاران از سیاست‌های منطقه‌ای آمریکا، کدامیک صادقانه است و کدام جریان بود که باب مذاکره با آمریکا را، البته با خفت و خواری و از سر ناچاری، باز کرد. ضمنا این جعل معنوی آنجا تکمیل می‌شود که در خبر مورد اشاره، در یک جعل آشکار عبارت “نماینده اصلاح طلبان” به خبر اضافه می‌شود تا وانمود کند که کسانی که تحلیل مذکور را به کری گفته‌اند، اصلاح طلبان بوده‌اند.”
توضیحات شرکت‌کنندگان
علاوه بر این منبع آگاه، شرکت‌کنندگان در این اجلاس نیز توضیحات دیگری در رسانه‌ها ارائه کردند که همگی در تکذیب ادعای سایت‌های اصولگرا بود. صادق خرازی، سفیر سابق ایران در فرانسه که در این سفر محمد خاتمی را همراهی می‌کرد، در پاسخ به سوال خبرگزاری فارس در این خصوص گفت: “هیچ اصلاح طلبی با کری دیدار نداشته است و این کذب محض است. خبر برگزاری این اجلاس و حواشی آن در دنیا پیچیده و هیچ مذاکره‌ای در کار نبوده است، تنها یک پنل بود که در آن خاتمی، عبدالله گل، عمر موسی، جان کری و احمد نظیف شرکت داشتند و جلوی بیش از دو هزار نفر هم برگزار شد.”
این خبرگزاری اصولگرا که نتوانسته بود سخنان مورد نظر خود را از زبان صادق خرازی بیرون بکشد، در پایان خبر مذکور ناتوانی خود را از ادامه زنجیره جعل، تلویحا نشان داده و سخنان عادی تلفنی مصاحبه شونده را به شکل کاملا بی‌ربطی به مصاحبه الصاق کرده است: “سفیر سابق ایران در فرانسه در ادامه هدف کری از این سخنان را بهره برداری داخلی عنوان کرد و در پاسخ به این سؤال که به نظر شما سخنان کری چه مصرفی در جامعه آمریکا می تواند داشته باشد گفت: من نمی دانم و اکنون هم آمادگی مصاحبه ندارم.”
محمدرضا جلائی‌‌پور، دیگر فرد شرکت کننده در این اجلاس نیز در توضیح کوتاهی به سایت خبری نوروز، هرگونه دیدار و مذاکره با جان کری در داوس را “کذب محض” خوانده و از انتشار چنین خبر بی‌پایه‌ای در نشریات کشور اظهار تعجب کرد. وی توضیح داده است: “در اجلاس داوس حتی چند دقیقه دیدار هم با کری صورت نگرفت، چه رسد به چند ساعت! تنها در یکی از پانل‌ها که سید محمد خاتمی، عمرو موسی، عبدالله گل و احمد نظیف حضور داشتند، جان کری هم شرکت داشت. در همین یک پانل که در برابر صدها نفر برگزار شد نیز خاتمی و کری گفتگوی مستقیم نداشتند و هر یک جداگانه سخنان خود را طرح کردند. در بخش پرسش و پاسخ عمومی انتهای این پانل نیز به هیچ عنوان گفته نشد که دولت آمریکا در برابر تضعیف اصلاح‌طلبان در داخل ایران موضع محکمی نگرفته است، بلکه حتی در یکی از پرسشها سیاست‌های آمریکا در قبال ایران و تحریم اقتصادی ایران به شدت مورد انتقاد قرار گرفت و جان کری نیز در پاسخ در برابر همه حضار سیاست‌های دولت آمریکا را به تندی مورد انتقاد قرار داد و آمریکا را منفورترین کشور جهان خواند و به نقد تحریم اقتصادی ایران و مواجهه براندازانه با دولت ایران پرداخت. پاسخ کری به حدی تند بود که به تیتر یک تعدادی از رسانه‌های معتبر جهان و روزنامه‌های ایران تبدیل شد.”
وی در ادامه شرح داده است: “در پانل دیگری نیز که از ایران دکتر عادلی، بهاره آروین و بنده حضور داشتیم نیز هیچ آمریکایی سخنرانی نداشت و موضوع مباحث مطرح‌شده در پانل هم فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی بود تا سیاسی. دفاع از مواضع ایران در این نشست به میزانی بود که یکی از حضار به اعتراض به ما گفت که گویی این نشست را جمهوری اسلامی طراحی کرده‌است… مایه تأسف است که خطیب جمعه تهران که باید مروج تقوی باشد نیز سخنانش را بر مدعای سراسر کذب جان کری و پاره‌ای از روزنامه‌های غیر حرفه‌ای وطنی مبتنی می‌کند.”