رقابت صدر و آیت الله ها

نویسنده

reghabat.jpg

‏ ند پارکر – رحیم سلمان ‏

روحانیون و سیاستمداران درباره نام هایی که از لیست ترور به بیرون درز کرده اند، به آهستگی صحبت می کنند. ‏نیروهای محافظ با سلاح های خودکار در بیرون مجتمع های مذهبی موضع گرفته اند و سلاح های کمری بر ‏روی میزها آماده اند. نمی توان به هیچ کس اعتماد کرد. همه جناح ها از نزدیک شدن دوران سیاه به نجف – شهر ‏مذهبی شیعیان عراق- در هراس هستند. ‏

شیخ علی نجفی، فرزند و امین آیت الله العظمی بشیر نجفی- یکی از چهار روحانی ارشد شیعه در عراق، که به ‏راهنمایی اغلب هم کیشان و سیاستمداران مشغول است می گوید: “شرایط مرموزی است.” این چهار نفر هم مانند ‏سایر بزرگان کشور، خود را در میانه رویارویی دولت تحت رهبری شیعیان عراق با روحانی جوان پرآوازه به نام ‏مقتدی الصدر، که خود نواده یک آیت الله العظمی است، گرفتار می بینند. ‏

شرایط خوف انگیز بی اعتمادی و بدگمانی موجود، به خارج از کوچه های این شهر مذهبی و قدیمی باز می گردد. ‏ممکن است کلید آرامش عراق نزد نجف باشد: اگر پای این شهر به خشونت ها کشیده شود، تقریباً بدون هیچ شکی، ‏دامن تمام نواحی جنوب شیعه نشین را خواهد گرفت. نیروهای آمریکایی نیز آرایش گسنرده تری به خود خواهند ‏گرفت اما شانس فروکش سوء ظن ها کم شده است. احتمالاً جناح های شیعه درگیر در ماجرا، برای پا درمیانی و ‏پایان بخشیدن به بحران، گوشه چشمی به ایران خواهند داشت. در اینحال، شانس پیشرفت سیاسی در عراق فعلاً ‏متوقف خواهد شد.‏

وقتی صدر شنبه شب تهدید کرد در صورت متوقف نشدن عملیات نظامی دولت علیه پیروان وی در بغداد و بندر ‏جنوبی بصره به جنگ متوسل خواهد شد، دامنه ترس از یک رویارویی وسیعتر میان شیعیان بیش از پیش گسترده ‏شد. ‏

نجف شهری است که هر کس آنرا کنترل کند، مانند بصره که پر از ذخایر نفت است، نقش اساسی در دورنمای ‏آینده عراق بازی خواهد کرد. اینجا شهری است که بزرگان سیاسی کشور، برای مشورت با آیت الله العظمی ها ‏مراجعه می کنند. اینجا جایی است که صدر به عنوان فرد مقبول عامه، برای اولین بار مراکز محافظه کار مذهبی ‏را به چالش کشید. ‏

صلاح عبیدی، سخنگوی رسمی صدر، گفت: “نجف مانند آشپزخانه ای است که تصمیمات اساسی در آن طبخ می ‏شوند.“‏

عبیدی در یک اتاق خشک و خالی در رستوران یک هتل تعطیل شده به کار مشغول است. محافظان او در لابی ‏هتل، جایی که بر دیوارش تصویر خیره صدر با محاسن بزرگ که به خیابان های نجف نگاه می کند نقش بسته ‏است. عبیدی اعتراف می کند که این اواخر شرایط سختی را می گذراند. ‏

او گفت: “ما از این می ترسیم که شرایط از الان تا ماه اکتبر، برای طرفداران صدر مساعد و پایدار نباشد. نجف ‏خیلی مهم است.“‏

منافع این شهر برای صدر و رقیبان او سرشار است: درآمدهای آنچنانی از زیارت کننده هایی که دسته دسته به ‏اینجا می آیند، و امکانات تبلیغ و نفوذ در میان مردم را فراهم می آورد. ‏

ولی نصر، یک کارشناس اسلام شیعی از دانشگاه تافتس، می گوید: “مقتدی به نوعی به شیعیانی که در نجف ‏هستند، غبطه می خورد. صدر از نظر سیاسی محبوب است و آیت الله ها از نظر مذهبی. رقابت تنگاتنگی میان این ‏دو وجود دارد. هر دوی آنها صاحب قدرت و محبوبیت هستند، و این چیزی است که شرایط را سخت و خشونت ‏بار می کند.“‏

مذهبیون کهنه کار نجف از مدت ها پیش، صدر را به چشم یک فرد عامی که می تواند توده های شیعیان را به ‏حرکت بیاندازد و جمعیت محلی را به خشونت وادارد، نگاه کرده اند. هیچ کس در این شهر از یاد نبرده که وقتی ‏صدام حسین در آوریل 2003 از حکومت ساقط شد، فرزند یک آیت الله العضمی پرآوازه و خاص، از حبس ‏خانگی به خونخواهی پدر از دنیا رفته اش برخواست. در آن ماه، عبدالمجید خویی، فرزند یکی دیگر از آیت الله ‏العظمی ها، توسط عده ای در خارج از خانه صدر به قتل رسید. ‏

سپس در تابستان سال 2004، صدر به عنوان حرکتی از شورش خود دربرابر آمریکایی ها، در بارگاه امام علی ‏پناه گرفت. نبردی هم که میان آنها درگرفت، به ویرانی گورستان شهر و مناطق مجاور انجامید. در همان دوران ‏بود که روحانی برجسته کشور، آیت الله العظمی سیستانی، برای نجات صدر پادرمیانی نمود و پیشنهاد خروج امن ‏سپاه مهدی را از بارگاه امام علی داد تا راهی برای پایان بخشیدن به رویارویی یک ماهه آنها با نیروهای ‏آمریکایی باشد. البته این بار، این آیت الله العظمی از پناه دادن به روحانی سرکش خودداری کرد. ‏

آیت الله العظمی نجفی هم به فاصله سه روز از وقایع بصره، فتوایی صادر نمود و دولت عراق را تنها نیروی ‏کشور دانست که حق در اختیار د اشتن سلاح را دارد.‏

پسرش، شیخ علی نجفی، هم جای تردیدی باقی نگذاشت که روحانیون از ارتش عراق حمایت می کنند. او گفت: ‏‏”ما کاری که دولت کرده را اقدامی مثبت می بینیم. مردم مایلند که فقط دولت از تنش ها بکاهد و قانون را به اجرا ‏درآورد، و نه هیچ گروه دیگری.” ‏

وضعیت شبیه نوعی قمار است. یک روحانی بانفوذ که اطلاعات زیادی از آیت الله العظمی ها و جنبش صدردارد، ‏شرایط را با این عبارات مایوس کننده توصیف می کند: دولت ضعیف است، درحالیکه دستیاران صدر هم در خفا ‏دریافته اند که کنترل برخی اعضای خود را که در حال دریافت کمک از ایران هستند، از دست داده اند. ‏

او گفت: “گروه هایی در دل ارتش مهدی وجود دارند که به آدم ربایی، قتل و غارت مشغول هستند. آنها فرمانبردار ‏مقتدی نیستند. آنها آشکارا در جهت منافع ایرانی ها رفتار می کنند.“‏

منبع: بوستون گلوب – 21 آوریل 2008‏