وحید ثابتیان
نشست شرم الشیخ مصربرای بررسی راه های برقراری ثبات درعراق با شرکت کشورهای همسایه عراق، کشورهای گروه 8 و سازمان ملل امروز درحالی آغازمی شود که هنوز امکان گفتگوی مقامات ایرانی وآمریکایی درجریان نشست، درپرده ای ازابهام است. طی روزهای گذشته علائم مختلفی ازسوی دو طرف درخصوص اینکه اگر چنین شرایطی پیش بیاید، طرفین از گفت وگو خودداری نخواهند کرد، منتشر شده است.
اما روزگذشته مقامات آمریکایی به آسوشیتدپرس گفتند که دورنمای دیداربا مقامات ایرانی، نسبت به دیداربا مقامات سوری تیره تر به نظر می رسد. این خبرگزاری نوشته است که منوچهر متکی نسبت به همتای سوری خود، برای دیداربا رایس مردد است و به نظر می رسد تهران هنوز برای چنین دیداری تصمیم نگرفته است. متکی روزگذشته به تلویزیون دولتی ایران گفت که هیچ عجله ای درخصوص رابطه ایران وامریکا وجود ندارد: “ما درحال مروراظهارات مقامات آمریکایی درروزهای گذشته هستیم… ما اقتضائات، علائق و هزینه و فایده های هرنوع عمل سیاسی را ازجنبه های مختلف درنظر می گیریم.”
این خبرگزاری سپس به نقل قول اظهارات احمدی نژاد درروزچهارشنبه پرداخت که درآن ازگفت وگوی صادقانه با آمریکا سخن گفته بود. اگرچه همزمان احمدی نژاد تاکید کرده بود که آمریکا اشتباه می کند اگر فکرکند با فشار ایران برنامه هسته ای را رها می کند.
روزگذشته جورج بوش نیز که درشهرفلوریدابه سر می برد اجلاس شرم الشیخ را آزمونی برای ایران وسوریه نامید که در آن می توانند نشان دهند چقدرمایل به ایفای نقشی سازنده درعراق هستند. بوش گفته است: “کنفرانس همسایگان عراق در شرمالشیخ مصر آزمونی مهمی برای بررسی علاقه واقعی ایران و سوریه به ایفای نقش سازنده در عراق است. همه از عواقب شکست در عراق آگاه هستند، بنابریان باید نتایج موفقیت در این کشور را تحسین کنیم، زیرا ما پیش از این شاهد چنین حوادثی بودهایم. اکنون زمان آزمون است، این فرصتها نیازمند فعالیت بسیار، شجاعت و ایمان به توانایی آزادی برای دستیابی به صلحی است که خواستار آن هستیم.”
اگرچه درست پیش ازآغازاین نشست، دیپلمات های دوکشور مواضعی را درخصوص مسائل مبتلابه بیان کرده اند که بر تندی رابطه دوکشور افزوده است. ازجمله اظهارات علی اصغرسلطانیه نماینده دایم ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در نشست مقدماتی کمیته بازنگری معاهده منع گسترش هسته‌ای است که درآن وی با اشاره به اینکه سلاح‌های کشتار جمعی به خصوص تسلیحات هسته‌یی جایی در سیاست دفاعی ایران ندارد به صورت تلویحی ازاینکه ایران ممکن است دراثرفشارزیاد ازپیمان NPT خارج شود سخن گفته و افزوده است: “جمهوری اسلامی ایران آماده است درباره مکانیسم‌هایی که می‌تواند عدم انحراف فعالیت‌های صلح‌آمیز ایران را در آینده تضمین کند، با اعضای علاقمند صحبت کند. شورای امنیت سازمان ملل هیچگونه پایه و اساس قانونی برای مساله هسته ای ایران ندارد و هر گونه اقدام بعدی آن تنها اوضاع را پیچیده‌تر می‌کند. شورای امنیت حل این مساله را با نتایج معکوس روبرو خواهد کرد و تلاش برای ازسرگیری مذاکرات و حل مسالمت آمیز این مساله را به خطر خواهد انداخت.”
نماینده ایران درآژانس بین المللی انرژی اتمی اضافه کرده است که ایران حاضراست مسائل باقی مانده خود را با آژانس حل کند به شرط آنکه پرونده هسته ای به صورت کامل به آژانس بین المللی انرژی اتمی برگردانده شود وشورای امنیت دخالتی درپرونده نداشته باشد: “جمهوری اسلامی ایران یک کشور مسوول و متعهد است و همچنان به پیروی از وظایف خود در ان. پی. تی ادامه خواهد داد، اما در برابر تهدیدات دست روی دست نخواهد گذاشت و از حق مسلم خود برای استفاده از انرژی صلح‌آمیز هسته‌یی نیز دست بر نخواهد داشت.”
ازسوی دیگر کیهان، روزنامه محافظه کارتهران که اجلاس شرم الشیخ را بدبینی نگاه می کند وطی روزهای گذشته ازمقامات ایرانی خواسته بود که ازاین فرصت برای تادیب ایالات متحده استفاده کنند باردیگر درگزارشی که روزگذشته به چاپ رسید، ازاینکه این اجلاس برای محدود کردن نقش ایران است سخن گفت. به نوشته سرمقاله نویس این روزنامه مشخص است که آمریکایی ها اجلاس مصر و مشابه های دیگر آن را به مثابه یک راه حل برای کنترل ایران نگاه می کنند: “ایران البته نباید فرصت ارائه نظر در اجلاس امنیتی شرم الشیخ را رها می کرد ولی در همان حال تردید ندارد که اجلاس شرم الشیخ یک برنامه آمریکایی برای محدود کردن نقش منطقه ای ایران است و به همین جهت دولتمردان ما باید به اجلاس مصر فقط به چشم یک تریبون و امکانی برای خنثی کردن طرح های آمریکایی - عربی بنگرند و در همان حال قدرت خود را در استمرار حرکت عزت مدارانه و مردم گرایانه و در تعامل مستقیم با دولت ها و ملت های منطقه جستجو نمایند.”
رسانه های غربی اما دراین میان باحرارت احتمال دیدارمقامات ایرانی وآمریکای را پوشش داده اند. به نوشته گاردین، ایران باردیگر دراین کنفرانس ازآمریکا خواهد خواست که سربازان خود را ازعراق خارج کند وبگذارد مشکلات این کشور را همسایگان آن حل کنند: “اگرچه هیچ برنامه‌ای برای مذاکره دوطرفه میان منوچهر متکی، وزیر امورخارجه آمریکا و همتای آمریکایی‌اش، طراحی نشده است اما هر دو طرف به طور ضمنی تمایل خود را برای گفتگو درباره فعالیت‌های تروریستی و مسائل مرزی، در حاشیه اجلاس امنیتی عراق، اعلام کرده‌اند. اما به نظر می‌رسد که پیام ایران چه در این کنفرانس مطرح شود و چه به طور محرمانه ابلاغ شود، حاکی از تسلیم‌ناپذیری ایران در برابر خواسته‌های آمریکا باشد.”
روزنامه واشنگتن پست روز گذشته با اشاره به اینکه با عدم پیروی ایران از قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل مبنی برتعلیق اورانیوم وهمچنین آزمایش اتمی کره شمالی درسال 2006، عملامعاهده منع تکثیرسلاح های اتمی پیچیده شده است، اظهارات سلطانیه را موجب نگرانی کشورهای غربی دانست. چرا که این اظهارات بیانگراین نکته بوده است که اگر ایران تحت فشارقراربگیرد ازNPT خارج خواهد شد. نماینده آلمان در این نشست بر همین مبنا ادعا گرد که موضع‌گیری‌های ایران می‌تواند مانع دستیابی به هدف‌های کمیته بازنگری شود.