در آلوده‌ترین شهر جهان، بارش باران خبر خوبی نیست بلکه مانند یک بلای آسمانی عمل و شهروندان را راهی بیمارستان می کند. تا ظهر روز دوشنبه، ۲۸ آبان ماه و بنا بر اعلام دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز، یک هزار و ۷۹۲ شهروند اهوازی به دلیل مشکلات تنفسی به اورژانس‌ها مراجعه کرده‌اند. این تعداد در شهر امیدیه ۴۰۰ نفر و در سوسنگرد، ۴۰ نفر اعلام شده است. از این تاریخ به بعد آماری از کاهش یا افزایش این صدمات در دست نیست، چرا که استانداری خوزستان ارائه آمار بیماران ناشی از آلودگی هوا را ممنوع کرده است.
بروز مشکل برای بیش از ۱۴ هزار نفر
بارش شدید باران در استان خوزستان از یکشنبه شب آغاز شده و آن گونه که سازمان هواشناسی پیش‌بینی کرده تا پایان هفته هم ادامه خواهد داشت. بارش شدید باران علاوه بر اینکه در شهرهایی مانند خرمشهر، باعث به راه افتادن سیلاب در خیابان‌ها و بروز مشکلات جدی شده است، در اهواز هم برای چندمین بار، شهروندان بسیاری را دچار مشکلات تنفسی و تنگی نفس کرد.
در نیمه اول آبان ماه نیز بیش از ۶ هزار شهروند اهوازی با مشکلات تنفسی مواجه شده و به مراکز درمانی مراجعه کرده بودند. اکنون در آستانه ورود به سومین ماه پاییز و احتمال افزایش بارش‌ها، و تنها در اولین روز بارندگی، یک هزار و ۷۹۲ اهوازی دچار مشکل شده‌اند. به گفته محمدحسین سرمست، دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز در ظهر روز دوشنبه، ۷۳ نفر از بیماران تنفسی همچنان بستری بوده و بقیه به صورت سرپایی درمان شده اند.
ساعتی پس از این بود که رییس فوریت‌های پزشکی خوزستان، خبر داد که طبق مصوبه جلسه برگزار شده در استانداری، دیگر هیچ‌گونه آمار بیماران از مراجعه‌کنندگان به مراکز فوریت‌های پزشکی خوزستان ارائه نخواهد شد.
مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز هم روز دوشنبه اعلام کرده که “واقعا ازدحام بسیار زیادی” در اورژانس وجود دارد و تعداد بالای مراجعان کار خدمات رسانی را بسیار مشکل کرده است.
به گفته رییس مرکز بهداشت خوزستان از بارندگی نخست در این استان تا تاریخ ۲۶ آبان، ۱۴ هزار و ۵۳۳ نفر با علائم تنگی نفس به مراکز درمانی مراجعه کرده‌اند که از این تعداد ۱۳ هزار و ۶۷۹ نفرشان مربوط به شهر اهواز بوده است.
“دعا کنیم باران نیاید”
خبرگزاری ایسنا، منطقه خوزستان از “قصه باران” در این استان جنوبی نوشته است: “۸ ماه سال که اینجا آتش می بارد از آسمان، دلمان خوش است به باران آبان و آذر و دی که بزند و بشوید هر چه بر در و دیوار شهر را”. همین طور از روزهای گذشته گفته است و اینکه “قدیمی ها حتما به خاطر دارند که پدربزرگ ها و مادربزرگ های خوزستانی، اوایل پاییز که می شد، «چهار قل» می‌نوشتند و به در و دیوار خانه می زدند که باران ببارد؛ دعا می کردند و باران اول که می بارید، نماز شکر می‌خواندند. قدیم‌ترها هم کاسه‌ای، پیاله ای توی حیاط خانه می گذاشتند و آب آخرین باران را جمع می کردند و به بیمار می دادند؛ می گفتند شفا می دهد.” اما حالا “نمی‌دانیم دعا کنیم باران ببارد و یا دعایی، نمازی، وردی چیزی پیدا کنیم و به در و دیوار بزنیم که خدایا، باران نبارد!“
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور در توضیح اتفاق رخ‌داده و زیان‌بار شدن بارش‌ها می‌گوید: “به دنبال هر بارش باران، آلاینده ها در نزدیکی سطح زمین قرار می‌گیرند و مردم دچار مشکلات تنفسی می‌شوند. یکی از آلاینده‌های هوا ازن است که منشأ آن آلاینده‌های صنعتی است و ازن برای دستگاه تنفسی زیان‌بار است؛ ولی پس از این همه بررسی که انجام شد، علت واقعی این معضل مشخص نشده است.”
به گفته سید محمد علوی، “مواردی که در این شرایط به اثبات رسیده، مشخص می‌کند که علت مشکلات تنفسی مردم، عفونت‌های ویروسی، عفونت‌های باکتریال، دانه‌های گرده، حساسیت و آلرژی نیست. زمانی که آمارها نشان می‌دهد ۹۷ درصد مراجعه‌کنندگان به مراکز درمانی از شهر اهواز هستند، این بدان معناست که هوای اهواز آلوده است.”
او بررسی دلیل اصلی را “وظیفه ذاتی” سازمان حفاظت محیط زیست می‌داند، در حالی که اداره کل حفاظت محیط زیست اعلام کرده پارامترها طبیعی است.
احمدرضا لاهیجان‌زاده، مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان در تاریخ ۱۴ آبان ماه، عامل مشکلات به وجود آمده را سکون هوا و عدم جابه‌جایی توسط جریان باد اعلام کرده بود که موجب تجمع آلاینده‌های هوا شده و بارندگی نیز با انتقال آلاینده‌ها به سطح زمین مزید بر علت شده است.
او همچنین گفته بود: “در آنالیزی که روز دوم بارندگی بر روی نمونه‌های آب باران انجام دادیم، سطح یکی از پارامترها بالا نشان داده شد، این پارامتر «نیترات» بوده است که بالا بودن میزان «نیترات»، احتمال باران اسیدی را قوت می‌دهد.”
به گفته او، هر فعالیت نفتی ممکن است نیترات تولید کند. حتی آتش زدن مزارع هم می‌تواند تولید “نیترات” داشته باشد. نیترات یکی از عواملی است که اگر با رطوبت ترکیب شود تولید اسید نیتریک می‌کند، همچنین اگر “گاز SO۲ ” با باران یا رطوبت ترکیب شود، تولید اسید سولفوریک می‌کند که هر دو، آلاینده‌های هوا محسوب می‌شوند.
بیش از ۴۱ درصد از زمین‌های کشاورزی استان خوزستان زیر کشت نیشکر و سوزاندن نیشکر یکی از راه‌های متداول برداشت این محصول است. اما در جریان این روش، دود حاصل از سوزاندن مزارع نی شکر با دارا بودن قند و الکل در هوای این مناطق متمرکز شده و به دلیل سنگینی پراکنده نمی‌شود.
به این ترتیب می‌توان نتیجه گرفت که گرد و غبار رسیده از کشورهای عربستان و عراق و آلودگی محیطی ناشی از کارخانه‌ها، پالایشگاه‌ها و مزارع نیشکر باعث شده تا اهواز در صدر آلوده‌ترین شهرهای دنیا قرار بگیرد. ضمن اینکه دسترسی به آب آشامیدنی سالم هم سال‌هاست که معضلی برای ساکنان این منطقه محسوب می‌شود.
حالا با ادامه بارندگی‌ها در روزهای آینده باید دید که مسئولان کشوری به این معضل ورود خواهند کرد و چاره‌ای برای شهروندان خوزستانی اندیشیده خواهد شد یا اینکه، تدابیری مانند ممنوعیت اعلام آمار آسیب‌دیدگان در دستور کار قرار خواهد گرفت.
