“مامور لباس شخصی گفت شما دارید یکی یکی می میرید. گفتم ما در حال زاده شدن هستیم”. این بخشی از سخنان منصوره بهکیش است و تصویری از آخرین جمعه سال در قبرستان خاوران؛ جایی که جنازه صدها زندانی سیاسی در دهه 60 بعد از اعدام به صورت دسته جمعی در آن دفن شده است.
با گذشت نزدیک به 30 سال حکومت حاضر به پذیرش مسئولیت این اعدام ها و به رسمیت شناختن خاوران نشده؛ سیاست جمهوری اسلامی در سالهای نخست انکار و در سالهای اخیر سکوت در قبال اعدام های دهه 60 بوده؛ اعدام هایی که خانواده ها و بازماندگان و جان به دربردگان از آن، به عنوان جنایت علیه بشریت یاد می کنند. هرچند سیاست سکوت در قبال اعدام ها در پیش گرفته شده اما خانواده های اعدام شدگان همچنان مورد آزار و اذیت از سوی نهادهای امنیتی و نظامی قرار می گیرند و از حضور آنها در مناسبت های خاص در خاوران جلوگیری می شود. منصوره بهکیش، از حامیان مادران پارک لاله که 6 عضو خانواده اش در دهه 60 اعدام و کشته شده اند در مصاحبه با “روز” می گوید که آخرین جمعه سال 93 نیز ماموران از حضور خانواده ها در خاوران جلوگیری کردند. او علت این امر را چنین توضیح می دهد: خودشان میدانند که این همه جنایت انجام داده اند، بعد از این همه سال خودشان می دانند با ما چه کرده اند که هنوز هم می خواهند مسکوت بگذارند و مخفی کنند. یعنی می خواهند تا جایی که می شود مردم بیشتری متوجه نشوند اما واقعیت این است که آن زمان رسانه نبود، آن زمان اینترنت نبود ولی حالا همه مردم هم نگوییم، اما اکثر مردم که به فضای مجازی دسترسی دارند متوجه قضایا شده اند.
خانم بهکیش می افزاید: آنها از ایستادگی و مقاومت خانواده ها می ترسند، از با هم بودن خانواده ها وحشت دارند. از اینکه خانواده ها و سایر مردم به خاوران بروند وحشت دارند،می خواهند تا جایی که می توانند این مساله را بپوشانند. در حالیکه خودشان هم می دانند، به آنها هم گفته ام،بیشتر از هرکسی کاری می کنند که صدای ما بلند شود. یعنی تمام صحبت های ما عکس العمل رفتارهایی است که آنها با ما دارند. اگر جلوی ما را نگیرند، مگر ما چکار می کنیم؟ در طی سال مرتب می رویم خاوران، گل می گذاریم ، می نشینیم و دور هم جمع می شویم، سرود می خوانیم، دیگر بالاتر از این که کار دیگری از ما برنمی آید اما همین حداقل را هم برنمی تابند. مساله این است که اینها اصلا حقوقی برای مردم قائل نیستند، می خواهند تا جایی که می توانند صدای مردم را خفه کنند تا مردم اصلا حق شان را طلب نکنند. اما ما ایستادگی می کنیم بعد از 30 سال، از همان سال 60 خانواده ها ایستاده اند و به هرشکلی می آیند خاوران. گاهی آدم دلش می لرزد که چطور مادر پیری تکه تکه سوار ماشین شده و آمده تا آنجا اما اینها از خودشان هم خجالت نمی کشند که جلوی خانواده ها را می گیرند.از ایستادگی و مقاومت و همبستگی خانواده ها و سایر دادخواهان وحشت دارند.
قبرستان خاوران از همان ماههای نخستی که خانواده های اعدام شدگان به آنجا مراجعه کردند بارها از سوی حکومت تغییر شکل یافته. گاهی با بولدوزر خاک آنجا را زیر و رو و گاهی با درخت کاری تلاش کرده اند آن را تغییر شکل بدهند. از منصوره بهکیش سوال می کنم که خاوران بعد از این همه سال و این اتفاقات الان چه شکلی است؟ توضیح می دهد: ما نمی دانیم استخوان های عزیزان ما آنجا است یا نیست. چون چندبار بولدوزر انداخته اند، بار آخر که ما خبردار شدیم سال 87 بود که آنجا را زیر و رو و بعد به اصطلاح درخت کاری کردند. داستان بازسازی خاوران را هم مدتها پی گیر بودند و به شکل های مختلف می خواستند بین خانواده ها تفرقه بیندازند که ما می خواهیم بازسازی کنیم. بعد با روش های دیگری آمدند که شاید بتوانند این کار را بکنند. حتی سال 84 که بحث بازسازی خاوران مطرح بود آمدند یک سری نامه از طرف خانواده ها به تعداد زیاد روی قبرها گذاشتند که می خواهیم خاوران بازسازی شود. مشخص بود که ادبیات خودشان است. اعتراض شد و موفق نشدند.
او می افزاید: آنجا الان به شکل بیابان است و تمام آثار را از بین برده اند، حتی وقتی خانواده ها گل می گذارند یا سنگی به شکل قبر می گذارند یا شن رنگی می ریزند و کاج می چینند و .. ماموران با لگد می زنند و پرت می کنند تا در آنجا هیچ نشانه ای از گورستان نباشد. اما خودشان هم می دانند نمی توانند انکار کنند، در سطح جهان مطرح شده و همه می دانند عزیزان ما را آنجا دفن کرده اند. حداقل اینجا را ما می دانیم اگر جاهای دیگری هم دفن کرده اند و نمیدانیم این را که می دانیم و نمی توانند انکار کنند.
منصوره بهکیش در عین حال می گوید :البته ما نمیدانیم آثار بچه ها زیر آن خاک هست یا نیست، اما از نظر ما دیگر خیلی هم تفاوتی ندارد آنجا به عنوان سمبل است،ما آنجا را می شناسیم و می رویم آنجا. مهم این است. البته می خواهیم بدانیم عزیزان ما را کجا دفن کردند، چرا به این شکل کشتند، چرا به ما پاسخ نمی دهند و .. ولی حالا وضعیت به این گونه است که ما حتی اجازه گل کاشتن و گل گذاشتن هم نداریم. می رویم گلی می کاریم، درختی می کاریم ، اما به محض اینکه نهالی در می آید می آیند می کنند و می اندازند کنار.
رفتار با خانواده های خاوران پس از روی کار آمدن حسن روحانی آیا تفاوتی با دوران محمود احمدی نژاد داشته؟ منصوره بهکیش می گوید: من هیچ تفاوتی حس نکرده ام. من خودم یک نامه اعتراضی به آقای روحانی دادم، حداقل این بود که یک چیزی گفته می شد ولی نه تنها چیزی گفته نشد بلکه جمعه آخر سال هم که رفتیم آن رفتار را کردند و جلوی ما را گرفتند. به هر حال مدام جلوی ما را می گیرند، یک زمانی تندتر عمل می کنند یک زمانی جور دیگری ولی در اصل قضیه تفاوتی نکرده. ما حداقل آزادی رفتن سرخاک رفتن عزیزان مان را هم نداریم. یک مادری که هیچ چیزی ندارد دلش می خواهد برود آنجا سرخاک بچه اش بنشیند و شعر بخواند یا دعا بخواند یا فقط بنشیند جارو کند گلی یا سبزه و درختی بکارد، آب بدهد و عزیزش را احساس کند؛ این ساده ترین حق یک خانواده است که ما نداریم و متاسفانه حکومت به رسمیت نمی شناسد و فرقی هم نمی کند احمدی نژاد بوده یا روحانی است یا خاتمی بوده یا .. متاسفانه این مشکل است و برای ماتفاوتی نکرده.
او درباره جمعه آخر سال 93 و رفتارهای ماموران با خانواده ها توضیح می دهد: جمعه آخر سال که رفتیم دختر یکی از دوستان ما که وقتی پدرش رفته زندان و اعدام شده، 6 ماهه بوده ، آمده بود.ما گفتیم حالا ما را نمی گذارید لااقل بگذارید این دختر گل بگذارد و ارامش داشته باشد اما ما را بیرون کردند و گفتند شما دارید یکی یکی می میرید و .. گفتم ما داریم زاده می شویم. متاسفانه نمی دانند که ما زاده می شویم یعنی درست است که خانواده ها سن بالایی دارند ولی هر یک نفری که می رود چندین نفر جایش می آیند حالا ممکن است الان به خاطر محدودیت هایی که ایجاد می کنند نیایند اما هستند.این مساله، مساله خیلی ها است و پاسخ می خواهند و بالاخره باید پاسخ دهند چرا کشتند؟ چگونه کشتند؟ و چرا به مااجازه ندادند و نمی دهند سرخاک عزیزان مان برویم. باید پاسخ اینها را پس بدهند، خودشان هم می دانند گریزی ندارند.
او می افزاید: من نباشم، دیگری می آید. فقط خانواده های درجه اول نیستند بستگان هستند. کسانی هستند که ممکن است کسی از آنها کشته نشده باشد اما می دانند و پاسخ می خواهند. وقتی همسایه مرا کشتند انگار مرا کشته اند فرقی ندارد. دادخواهی فقط بحث خانواده نیست، فراتر از اینهاست و از همین وحشت دارند که سایرین هم بیایند و ملحق شوند.این چیزی نیست که با مردن ما یا مادر من یا مادر دیگری یا پدر دیگری تمام شود. باید پاسخ دهند.
منصوره بهکیش در صفحه فیسبوک شخصی اش درباره برخوردهای ماموران امنیتی با خانواده ها در جمعه اخر سال در خاوران نوشته و توضیح داده است که در پاسخ به اعتراض خانواده ها در خصوص ممنوعیت و عدم اجازه حضور و گذاشتن گل در خاوران، ماموران نیروی انتظامی گفته اند:بالایی ها دستور داده اند.
