دو هفته پس از توافق هسته ای وین، در شرایطی که حسن روحانی تلویحا خواستار مذاکره با ایالات متحده بر سر اختلافات دیگر شده، یک عضو ارشد جبهه پایداری از “ماست مالی ” شدن مصوبه مجلس برای بررسی توافق هسته ای انتقاد کرده و صراحتا گفته است تندروها در مجلس مخالف این توافق هستند. همزمان یک نماینده اصولگرای دیگر خواستار ارائه لایحه ای از سوی دولت در خصوص توافق هسته ای شده است. در همین حال فرمانده بسیج، وجود اختلاف میان سپاه و دولت در خصوص توافق وین و قطعنامه شورای امنیت را رد کرده ولی مسئول تبلیغات نظام در ستاد کل نیروهای مسلح اعلام کرده برنامه های موشکی جمهوری اسلامی تعطیل نخواهد شد.
توافق هسته ای و ادامه مذاکرات با غرب همچنان مهمترین موضوع سخنرانی ها و موضع گیری های مقامات جمهوری اسلامی است. در همین راستا حسن روحانی، رئیس دولت، در نخستین روز از سفر استانی خود به کردستان، خواستار مذاکره با غربی ها برای حل و فصل باقی مشکلات میان تهران و آن ها شد. حسن روحانی در سخنرانی خود در شهر سنندج گفته است: “پیچیده‌ترین و مهمترین مسئله سیاسی جهان یعنی موضوع هسته‌ای را پای میز مذاکره حل و فصل کرده‌ایم؛ بنابراین قادریم سایر مسائل را هم در منطقه و جهان پای میز مذاکره حل و فصل کنیم.”
رئیس دولت البته دقیقا مخاطب اظهارات خود را مشخص نکرده، اما در ۱۲ سال اخیر مهم ترین مخالف برنامه هسته ای جمهوری اسلامی در میان کشورهای غربی ایالات متحده بوده است و در جریان گفتگوهای ۲ سال اخیر میان تهران و گروه ۵+۱، طرف های اصلی گفتگو وزرای خارجه جمهوری اسلامی و ایالات متحده بوده اند.
مقامات دو کشور در حال حاضر اختلاف نظرهای جدی بر سر بحران سوریه و همچنین حمایت جمهوری اسلامی از سازمان های شبه نظامی در فلسطین و لبنان دارند که تاکنون مذاکره علنی در خصوص آن انجام نداده اند.
استقبال ضمنی روحانی از گفتگو بر سر چنین مسائلی در حالی مطرح می شود که رهبر جمهوری اسلامی در جریان خطبه دوم سخنرانی خود در روز عید فطر به روشنی گفت جمهوری اسلامی در خصوص هیچ موضوع دیگری به غیر از برنامه هسته ای با واشنگتن مذاکره نخواهد کرد: “در هر صورت سیاست ما در مقابل دولت مستکبر آمریکا هیچ تغییری نخواهد کرد. همان‌طور که بارها تکرار کردیم، ما با آمریکا در مورد مسائل گوناگون جهانی و منطقه‌ای مذاکره‌ای نداریم؛ در مورد مسائل دوجانبه مذاکره‌ای نداریم.”
آیت الله خامنه ای برای علنی کردن عمق اختلاف نظر دو طرف در مورد مسائل منطقه تاکید کرده بود: “سیاستهای آمریکا در منطقه با سیاستهای جمهوری اسلامی ۱۸۰ درجه اختلاف دارد. آمریکایی‌ها حزب‌الله را و مقاومت لبنان را -که فداکارترین نیروهای دفاع ملّی در یک کشورند- متهم به تروریسم میکنند، از این بی‌انصافی بالاتر نمیشود. آن‌وقت در مقابل، دولت تروریست صهیونیستیِ کودک‌کُش را مورد حمایت خودشان قرار میدهند، با یک‌چنین سیاستی چگونه میشود معامله کرد، چگونه میشود مذاکره کرد، چگونه میشود به توافق رسید؟”
ابراز تمایل ضمنی روحانی برای ادامه گفتگو با ایالات متحده بر سر مسائل دیگر علی رغم مخالفت صریح رهبر جمهوری اسلامی در حالی مطرح می شود که هنوز بحث ها در مجلس بر سر تصویب توافق هسته ای وین پایان نیافته است و برخی از سرداران سپاه نیز حملاتی لفظی علیه ایالات متحده مطرح کرده اند.
سرنوشت مصوبه مجلس
روح الله حسینیان، نماینده تندرو جبهه پایداری دیروز در پارلمان از اینکه به مخالفان توافق اجازه ابراز مخالفت داده نمی شود به شدت انتقاد کرد. وی در تذکری شفافی به هیات رئیسه گفت: “متأسفانه مصوبه هسته‌ای مجلس با وتوی یک نفر و ترغیب یک نفر دیگر از رؤسای فراکسیون‌ها ماست‌مالی و یک قانون بی‌خاصیت تحویل مردم داده شد.”
حسینیان از جمله نیروهای امنیتی سرشناس در دوران معاونت سعید امامی در وزارت اطلاعات در کنار دیگر اعضای جبهه پایداری همچون حمید رسایی یا مهدی کوچک زاده، تمام دو سال اخیر را به مخالفت با روند مذاکرات هسته ای مشغول بوده است. وی در سخنرانی دیروز خود به صراحت گفت فراکسیون پایداری با توافق هسته ای وین مخالف است :” ما اقلیت هستیم، اجازه بدهید نمایندگان اقلیت مجلس نظر خودشان را بدهند و مردم خودشان قضاوت کنند، اصلاً مردم علیه ما شعار بدهند، ولی ما مخالفیم، دهن ما را نبندید و اجازه بدهید حرفمان را بزنیم.”
آیت الله خامنه ای در سخنرانی هفته گذشته خود خواستار طی “مسیر قانونی” توافق وین شد؛سخنی که برخی آن را به معنای تصویب برجام در مجلس و شورای عالی امنیت ملی تعبییر کردند. با این حال به لحاظ حقوقی در حال حاضر مجلس بر مبنای مصوبه تیرماه خود تنها می تواند توافق اخیر را با آنچه “خط قرمزهای نظام” نامیده می شود تطبیق دهد و صرفا اعلام کند آیا این توافق با آن خط قرمز ها سازگار است یا خیر، و قدرتی برای رد قانونی توافق وین ندارد.
درخواست از دولت برای ارائه لایحه
احمد توکلی که از چندین دوره پیش در مجلس حاضر است ظاهرا به این موضوع آگاه است و بی پرده گفته تا زمانی که توافق به صورت لایحه از سوی دولت وارد مجلس نشود، پارلمان نقش حقوقی مشخصی در قبال آن ندارد. نماینده تهران در بهارستان در یک اخطار قانون اساسی روز گذشته به هیات رئیسه گفت: “بر اساس اصل ۷۴ قانون اساسی، لوایح قانونی پس از تصویب در هیات دولت باید به مجلس ارائه شود.”
توکلی به طور تلویحی گزارش جواد ظریف ـ وزیر خارجه ـ به مجلس را فاقد وجه حقوقی توصیف و گوشزد کرد: “وزیر امور خارجه نمی تواند لایحه به مجلس ارائه دهد بنابراین، دولت باید با بررسی و تصویب توافقنامه هسته ای آن را به مجلس بفرستد تا زمینه رفع تحریم ها به طور کامل فراهم شود.”
با این حال ظاهرا دولت هیچ برنامه ای برای تنظیم چنین لایحه ای، تصویب در کابینه و ارائه آن به اصولگرایان در مجلس ندارد و هیچ یک از مقامات دولتی تاکنون صحبتی در این خصوص نکرده است.
کیهان : بررسی در مجلس و ثبت در تاریخ
کیهان و حسین شریعتمداری ظاهرا به این موضوع آگاه هستند که پس از امضای توافق هسته ای و تصویب آن در شورای امنیت سازمان ملل، عملا بررسی توافق وین، مخالفت یا موافقت اهالی بهارستان با مفاد توافق و رد یا تصویب آن تاثیری بر روند اجرایی آن نخواهد گذاشت. از همین رو وی در سرمقاله ۲۹ تیر روزنامه کیهان با تیتر “کلاهی که در ژنو برداشتند و در وین گذاشتند” نوشت: “نتیجه این بررسی با عرض پوزش فقط برای ثبت در تاریخ ارزش دارد و در تغییر متن و انطباق آن با خواسته‌ها و مواضع ایران اسلامی کمترین تاثیری نخواهد داشت چرا که با تصویب قطعنامه شورای امنیت و قبل از انجام این بررسی‌ها، متن توافق وین الزام‌آور شده و مفاد آن از سوی کشورمان پذیرفته شده تلقی میشود!”
نقدی؛ آرزوی دودستگی
همزمان سردار نقدی، فرمانده بسیج، دیروز به خبرنگاران گفت بر خلاف نظر وزیر امور خارجه ایالات متحده، اختلافی میان سپاه و دولت بر سر قطعنامه شورای امنیت در خصوص توافق وین وجود ندارد: “به کوری چشم کِری در ایران ما هر تصمیمی بگیریم همه با هم یکی خواهیم بود. آمریکایی ها آرزوی دو دستگی ملت ایران را به گور خواهند برد.”
روز جمعه نیز مسعود جزایری، مسئول تبلیغات نظام و معاون دفاعی رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، بدون انتقاد از توافق هسته ای صرفا خاطر نشان کرد تهران فعالیت های خود در زمینه برنامه های موشکی اش را ادامه خواهد داد. سردار جزایری با تاکید بر اینکه ظرفیت های بالنده دفاعی نظام اسلامی از جمله موشک های بالستیک “نقاط ممنوعه ای” است که “ملت ایران” به احدی از بیگانگان اجازه اندیشیدن به آن را نمی دهد، خاطرنشان کرد: “مجموعه توانمندی های دفاعی جمهوری اسلامی از جمله موشک های نسل جدید آماده ی مقابله و برخورد با هر متجاوزی است.”
پیشتر فرمانده سپاه نیز گفته بود قطعنامه ای که فعالیت های موشکی نظام را محدود کند از نظر این نهاد نظامی بی اعتبار است. با این حال در یک هفته اخیر هیچ یک از فرماندهان ارشد سپاه انتقادی علیه اصل توافق هسته ای وین نکرده اند.
