تهران و مسکو، که هر دو با فشار سیاسی و اقتصادی مشابهی از جانب غرب روبرو هستند، از دوره انقلاب اسلامی ایران روابط محکمی را با یکدیگر گسترش داده‌اند. اخیرا، با تیره شدن روابط آمریکا و مسکو، این پیوند نزدیک تر شده است. اما برای تهران، روابط نزدیک با مسکو یک انتخاب نیست بلکه تنها چاره است و تا روشن شدن نهایی مساله توافق جامع بر سر برنامه هسته‌ای ایران، تاثیر مسکو به شکل خطرناکی گسترش می‌یابد.
در واقع منافع امروز ایران، مانند گذشته، بیشتر با آمریکا اشتراک دارد. این درست است که از زمان انقلاب ایران، این کشور از متحد نزدیک آمریکا به صریح‌ترین دشمن آمریکا تبدیل شد. از سوی دیگر ایران و روسیه در مسایل استراتژیک از جمله انرژی، تکنولوژی، هوافضا، دفاع و بازرگانی همکاری می‌کنند.
مسکو تجهیزات نظامی را به ایران می‌دهد که این کشور نمی‌تواند از غرب بدست آورد و همچنین در امور غیرنظامی هم یاری‌رسانی می‌کند. روسیه تنها شریک هسته‌ای ایران است و به این کشور تکنولوژی و سوخت می‌رساند. وقتی پس از انقلاب اسلامی، غرب نیروگاه بوشهر را رها کرد و رفت، روسیه وارد میدان شد. اخیرا این دو کشور برای ساخت دو نیروگاه دیگر توافق کرده‌اند.
منافع آمریکا و ایران در خاورمیانه هم‌سوست. با این حال در برخی حوزه‌ها تمایلی به همکاری ندارند. تا زمانی که تهران بر سر پرونده هسته ای با قدرت‌های جهانی درگیر است، سیاست داخلی اجازه همکاری در مورد مسایل امنیتی منطقه را نمی‌دهد. در واشنگتن، نیروهای داخلی، نظیر کنگرۀ تحت کنترل جمهوریخواهان و متحدان منطقه‌ای مثل عربستان و اسرائیل، نگرانی خود را از “توافق بد” آمریکا با ایران، به منظور کمک گرفتن از این کشور برای فائق آمدن بر مسئله داعش، ابراز کرده‌اند.
در همین حال تهران و مسکو محور همکاری خاص خود را شکل داده‌اند و برای عقب راندن داعش همکاری می‌کنند. آن‌ها همکاری در عراق را شروع کرده‌اند. همچنین در حمایت از بشار اسد در جنگ داخلی سوریه در یک موضع قرار دارند. آن‌ها در شورای دریای خزر در سال ۲۰۱۴ وعده دادند که اجازه دخالت قدرت‌های خارجی در منطقه را ندهند و توانایی ناتو برای پیاده‌کردن نیرو را محدود کنند. به دنبال آن در منطقه مانور نظامی مشترک برگزار کردند. آن‌ها برای غلبه بر تحریم‌ها سعی دارند برای جایگزینی دلار با واحد پول ملی خود در تبادلات دو جانبه برنامه‌ای را پیاده کنند.
با این حال، ایران به این خاطر که روسیه را غیر قابل اتکا فرض می کند، روابطش را با این کشور نزدیک نکرده است. در اعتراضات پس از انتخابات سال ۲۰۰۹ شعار مرگ بر آمریکا به مرگ بر روسیه کشیده شد که نشان‌دهنده دلزدگی کشور از تکنولوژی غیراستاندارد روسیه است که جان‌ها را به خطر می‌اندازد. اصرار ایران برای دستیابی به خودکفایی در تکنولوژی هسته‌ای از همین جا آب می‌خورد. ایرانی‌ها اعتقاد دارند کشورشان نه می‌تواند در بازار جهانی نیازهای خود را مرتفع کند و نه می‌تواند به روسیه متکی باشد.
انزوای ایران هیچ گزینه‌ای برای تهران جز گرایش به سمت روسیه باقی نگذاشته است. شکست در دستیابی به توافق جامع بر سر برنامه هسته‌ای ایران و ایجاد مسیری برای روابط عادی‌تر اقتصادی و سیاسی با جهان، تهران را به آغوش مسکو می‌اندازد. حتی باعث تقویت محور ایران-روسیه می‌شود. این می‌تواند باعث نگرانی مخالفان توافق در کنگره باشد که اکثرا خواهان افزایش نفوذ روسیه نیستند. با سد کردن توافق، آن‌ها باعث سرعت بخشیدن و تسهیل چیزی می‌شوند که می‌خواهند از آن ممانعت کنند.
منبع: فایننشیال تایمز - 23 نوامبر
