پس از سفر مادران آمریکایی به ایران و ملاقات آنها با فرزندان زندانی شان، روز گذشته وزیر اطلاعات دولت مستقر طی اظهاراتی در حاشیه نشست هیات دولت، صدور اجازه سفر مادران آمریکایی و فراهم کردن امکان ملاقات آنها با فرزندانشان را یک “اقدام بشر دوستانه” خواند اما خبر داد که دولت در صورت مهیا شدن شرایط، حاضر به مبادله این افراد است.
حیدر مصلحی با تاکید بر اتهام جاسوسی این اتباع آمریکایی گفت: “در رابطه با این 3 آمریکایی که جاسوس بودن آنها موردی مشخص و مسلم است و اینکه تبادلی صورت بگیرد بحثی در این راستا وجود ندارد و البته ما بیشتر به دنبال اقدامات بشر دوستانهای که خودمان انجام دادهایم، هستیم و همیشه جمهوری اسلامی ایران در این بحثها پیش قدم بوده است.”
وزیر اطلاعات دولت مستقر در عین آنکه بحث تبادل بازداشت شدگان را رد کرد، اما این را نیز گفت که: “انتظارمان این است آمریکاییها که ادعای بشر دوستانه دارند از این اقدامات بشر دوستانه ما انجام بدهند تا بحث به این برسد که تبادلی صورت بگیرد یا خیر.”
مادران سه تبعه آمریکایی بازداشتی، هفته گذشته و یک روز پس از ورود به ایران موفق شدند با فرزندان خود در هتل استقلال تهران دیدار کنند. در این دیدارکه در حضور سفیر سوییس آغاز شد و تا چند ساعت طول کشید، این سه مادربا سارا شورد، شین باور و جاش فتال، سه شهروند آمریکایی که 9 ماه پیش در مرز ایران و عراق بازداشت شده اند، ملاقات کردند. تصاویر این دیدار نیز ابتدا توسط شبکه های برون مرزی صدا و سیما (العالم و پرس تی وی) و سپس توسط چند رسانه آمریکایی (ای بی سی، سی بی اس و ان بی سی) بصورت گسترده ای انعکاس پیدا کرد.
پس از این ملاقات مادران آمریکایی در پی دو روز اقامت درتهران، از طریق دوبی عازم کشور خود شدند؛ در حالیکهسیندی هیکی مادر شین باور به خبرنگاران می گفت: “ما خواستار آزادی آنها شده ایم ولی نمی دانیم چه رخ خواهد داد”.
چرا دست خالی
هرچند مادران آمریکایی بدون فرزندان خود ایران را ترک کردند اما اتفاقات دوهفته اخیر، حتی پیش از اظهارات وزیر اطلاعات دولت مستقر، نشان از فعال شدن توافقات پشت پرده و سیاست گروگان گیری و آزاد سازی دارد.
آزادی مجید کاکاوند تبعه ایرانی بازداشت شده در فرانسه، آزادی کلوتیلد ریس تبعه فرانسوی بازداشت شده در حوادث پس از انتخابات در ایران و بازگشتش به فرانسه، سپس آزادی علی وکیلی راد مجرم ایرانی و از قاتلین شاهپور بختیار در فرانسه و بازگشت اش به ایران، نشانگر این بود که گردانندگان امنیتی و سیاست خارجی کشور در حال معاوضه بازداشت شدگان خارجی با اتباع ایرانی بازداشت شده در سایر کشورها هستند.
روز جمعه و درست پس از دیدار مادران آمریکایی با فرزندانشان، با آزادی دو تبعه ایرانی(احمد برازنده و علی عبدالمالکی) بازداشت شده توسط نیروهای آمریکایی در عراق، خطوط این سیاست روشن تر شد.
اما سئوال مطرح بین ناظران سیاسی این بود که چرا مادران آمریکایی بدون فرزندان خود ایران را ترک کردند؟ پرسشی که پیش از سفر مادران آمریکایی، سایت اصولگرای “عصرایران” طی یادداشتی به آن پاسخ گفته و در عین حال پیش بینی کرده بود که سه آمریکایی بازداشت شده در ایران به زودی آزاد شوند.
این رسانه اینترنتی پیش از این اظهارات روز گذشته وزیر اطلاعات، نوشته بود: “البته نکتهای که میتواند این پیشبینیها را تضعیف کند این است که هنوز تعدادی از ایرانیان نیز در آمریکا زندانی اند و واشنگتن تاکنون اقدامی برای آزادی آنها نکرده است.”
پیش از وزیر اطلاعات، عباس جعفری دولت آبادی، دادستان تهران نیز با طرح اتهام جاسوسی علیه این سه نفر، به خبرگزاری دولتی ایرنا گفته بود: “اتهام سه آمریکایی بازداشت شده جاسوسی است، البته تحقیقات درمورد این سه نفر ادامه دارد و در فرصت نه چندان دوری درباره آنها اظهار نظر خواهد شد”.
ایراد اتهام جاسوسی به سه تبعه آمریکایی درحالی از سوی وزیراطلاعات و دادستان تهران اعلام شده که به گزارش خبرگزاری های خارجی این سه شهروند آمریکایی نهم مرداد ماه سال گذشته، هنگام کوهنوردی در کردستان عراق، به طور اشتباهی وارد خاک ایران و توسط مرزبانان ایرانی بازداشت شدند.
این در حالیست که پیش از این برخی منابع غیر رسمی داخلی حتی از انجام یک سناریو برای بازداشت این سه نفر خبر داده بودند.این سایت های اینترنتی اعلام کرده بودند که این سه تبعه آمریکایی با فریب مترجم و راهنمای خود وارد خاک ایران و پس از آن توسط نیروهای امنیتی که در انتظار آنها بودند، بازداشت شده اند.
این شایعه وقتی قوت گرفت که علاء الدین بروجردی، در گفت و گو با شبکه تلویزیونی عرب زبان “العالم” وابسته به صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، به طور تلویحی بازداشت این اتباع آمریکایی را به بازداشت چند تن از ماموران جمهوری اسلامی در عراق توسط آمریکا ربط داد و گفت: “من تصور نمیکنم آمریکاییها انتظار داشته باشند موضوع این سه نفر به زودی حل و فصل شود.”
هرچند مقامات دولت تا پیش از اظهارات دیروز وزیر اطلاعات از عنوان “مبادله” برای بازداشت اتباع آمریکایی استفاده نکرده اند اما پیش از این محمود احمدی نژاد در جریان سفر سال گذشته خود به نیویورک، در مصاحبه ای با شبکۀ تلویزیونی ان بی سی اعلام کرده بود که: “آزادی سه کوهنورد آمریکایی ممکن است به موضوع رهایی چند شهروند ایرانی که توسط نیروهای آمریکا در عراق بازداشت شده اند، پیوند بخورد”.
پس از آن تعدادی از ماموران ایرانی بازداشت شده در عراق توسط نیروهای آمریکایی آزاد شدند و انتظار می رفت مقدمات آزادی سه تبعه زندانی آمریکایی توسط ایران هم فراهم شود، اما در 15 مهرماه، منوچهر متکی وزیر خارجه دولت احمدی نژاد اعلام کرد که دولت ایران اسنادی در اختیار دارد که نشان میدهد آمریکا در ناپدیدشدن یک تبعه ایرانی در عربستان “دخالت” داشته است؛ با طرح این موضوع مجددا تعین تکلیف اتباع آمریکایی به تعویق افتاد.
منوچهر متکی در این باره گفته بود: “این اسناد نشان میدهد آمریکاییها مسئول بازداشت و دستگیری شهرام امیری (کسی که از او به عنوان یکی از متخصصان تاسیسات هسته ای یاد می شود) هستند.”
اما براساس گزارش خبرگزاری های خارجی شهرام امیری خود از کشور گریخته و به آمریکا پناهنده شده است؛ در این باره حتی شبکه “ای.بی.سی” خروج امیری و انتقال او به آمریکا را یک “پیروزی بزرگ” نامیده بود. همچنین روزنامه ساندی تلگراف روز یکشنبه 13 دسامبرسال گذشته نوشت که: “یک دانشمند ایرانی که شش ماه قبل در عربستان سعودی ناپدید شد، بعضی از اسرار برنامه اتمی کشورش را پیش از سفر بازرسان آژانس اتمی سازمان ملل در اختیار آنها قرار داده است”.
البته این موضوع پیش از رسانه های خارجی در رسانه های داخلی نیز منعکس شده بود چرا که خبرگزاری ایسنا در زمان انتشار خبر ناپدید شدن این محقق و کارشناس هسته ای با اشاره به “برخی شایعات” نوشته بود: “گفته می شود شهرام امیری که اوایل تابستان و در خلال سفر زیارتی به عربستان مفقود شده کارمند سازمان انرژی اتمی ایران بوده و به قصد پناهندگی از کشور خارج شده است.”
گزینه شهرام امیری برای تبادل اما همه درخواست های دولت مستقر از کشورهای غربی، به ویژه آمریکا نیست، چرا که همزمان با اعلام اخبارغیررسمی مبنی بر همکاری علیرضا عسگری، معاون پیشین وزیر دفاع ایران با برخی نهادهای امنیتی کشورهای غربی، سایت های اینترنتی نزدیک به دولت و حامیان احمدی نژاد ضمن تشویق دستگاه امنیتی کشور به خاطر بازداشت اتباع آمریکایی، خواهان تعیین تکلیف و بازگردانده شدن عسگری به کشور شده بودند.
علیرضا عسگری در سال 2007 در ترکیه ناپدید شد. منابع خبری دولتی مدعی اند که وی توسط نیروهای امنیتی آمریکا و اسراییل ربوده شده و هم اکنون در اختیار آنهاست اما “دانی یاتم” یکی از روسای پیشین موساد (سازمان اطلاعاتی امنیتی اسراییل) در مارس 2007 پس از ناپدید شدن علیرضا عسگری، معاون سابق وزیر دفاع جمهوری اسلامی، در ترکیه گفته بود: “عسگری به احتمال زیاد به غرب پناهنده شده است”.
