سیدنی پولاک، یکی از آخرین بازمانده های نسل کارگردان های بزرگ، سازنده فیلم های مشهوری چون به اسب ها شلیک می کنند، مگرنه؟، سه روز کندور، یاکوزا، آن طور که بودیم، سوارکار برقی، توتسی و از درون آفریقا دوشنبه شب گذشته (26 مه، 6 خرداد) درگذشت. به همین مناسبت نگاهی گذرا به زندگی وکارنامه وی انداخته ایم….
سیدنی پولاک
یکی از آخرین بازمانده ها
کارگردان فیلم های مشهوری چون به اسب ها شلیک می کنند، مگرنه؟ توتسی و از درون آفریقا دوشنبه شب گذشته(26 مه، 6 خرداد) در خانه خود درحالی که همسر و فرزندانش بر بالینش بودند درگذشت.
سیدنی پولاک که اخیرا مستندی از او به نام طرح های فرانک گری درایران به نمایش درآمده بود، از ده ماه پیش که پزشکان اعلام کردند به سرطان پیشرفته مبتلا شده، تا روزهای آخر به کار خود ادامه داد.
جورج کلونی که با پولاک در فیلم مایکل کلایتون هم بازی بود، در بیانیه ای به مناسبت مرگ وی نوشت: “سیدنی جهان را کمی بهتر، سینما را کمی بهتر و حتی شام را کمی بهتر ساخته بود.“
سیدنی پولاک در اول ژوئن 1934 در خانواده یهودی مهاجری که از روسیه به آمریکا رفته بودند متولد شد، او با وجود جدایی والدینش از یکدیگر توانست سرانجام به یک مدرسه بازیگری در نیویورک زیر نظر استنفورد میزنر راه یابد. پولاک یا آن گونه که آمریکایی ها نامش را تلفظ می کنند “پالک” خیلی زود به تلویزیون راه یافت و در آنجا علاوه بر بازیگری سمت های مختلفی را از دستیار کارگردانی تا تهیه کنندگی اجرایی برعهده گرفت.
آغاز کار پولاک در تلویزیون به عنوان کارگردان در دهه 1960 با دو سریال مشهور فراری و آلفرد هیچکاک تقدیم می کند، اعتبار بسیاری برای وی به ارمغان آورد. پولاک فیلم ریسمان باریک (1965) وارد سینما شد که داستانش در باره یک کارآموز روانشناسی بالینی با بازی سیدنی پواتیه است که در شب کشیک خود در مرکز فوریت های روانپزشکی با تلفن زنی (آنا بنکرافت) که می گوید مقدار زیادی قرص خواب آور به قصد خودکشی خورده است، روبرو می شود. فیلم نامزد دو جایزه اسکار شد و علاوه بر موفقیت در گیشه، نقدهای تحسین آمیزی نیز از سوی منتقدان دریافت کرد. ریسمان باریک نویدبخش ظهور کارگردان مولف دیگری در دهه کارگردان های مولف سینمای آمریکا شد.
موفقیت این فیلم سبب شد تا وی در همان سال فیلم دیگری با عنوان این ملک مصادره شده[در ایران با نام این ملک متروک شده شناخته می شود] را با حضور بازیگران مشهوری چون ناتالی وود، رابرت رادفورد، کتی رید، چارلز برانسون و ماری بدهام کارگردانی کند.
فیلمنامه فیلم را فرانسیس فورد کاپولا، فرد کو و ادیت سامر براساس نمایشنامه مشهوری از تنسی ویلیامز در باره دوران بحران و رکود اقتصادی آمریکا و کشورهای غربی در دهه های دوم و سوم قرن بیستم -معروف به دوران رکود بزرگ اقتصادی-نوشته بودند. این فیلم نیز با تحسین بسیاری روبرو شد و ناتالی وود برای بازی در آن نامزد اسکار شد.
در سال 1969 پولاک یکی از فیلم های کلاسیک هالیوود در این دهه را ساخت: به اسب ها شلیک می کنند، مگرنه؟ که بازهم در باره دوره رکود اقتصادی در آمریکاست.
داستان فیلم که از کتابی به همین نام نوشته هوراس مک کوی اقتباس شده در باره یک محکوم به اعدام است که آرزو داشت کارگردان سینما شود و در آخرین لحظات زندگی وقایع زندگی خود را به خاطر می آورد.
فیلم پس از آنکه با نقدهای مثبت بسیاری روبرو شد، در 9 رشته از جمله بهترین کارگردانی نامزد اسکار شد که برای بهترین بازیگری نقش دوم مرد به این جایزه دست یافت.منتقدان فیلم نیویورک نیز جایزه بهترین بازیگر زن را به جین فوندا برای بازی در همین فیلم اهدا کردند و جایزه منتقدان فیلم آمریکا برای بهترین فیلم در سال 1969 به این فیلم تعلق گرفت.
پولاک موفقیت خود را با آن طور که بودیم با بازی باربارا استریسند و رابرت ردفورد در سال 1972 تکرار کرد، داستان عاشقانه پرتنشی که براساس فلاش بک شکل گرفته است: کتی موروسکی یک کمونیست ضدجنگ که عاشق هابل گاردنر افسر نیروی دریایی می شود.
ترانه های فیلم علاوه برخود فیلم به سرعت به شهرت و محبوبیت رسید و فیلم جایزه اسکار برای بهترین موسیقی و بهترین ترانه را از آن خود ساخت، باربارا استریسند نیز نامزد اسکار بهترین بازیگری زن شد.
پس از آن سیدنی پولاک با فیلم سه روز کندور وارد صحنه سیاست روز آمریکا پس از رسوایی واترگیت و شکست در جنگ ویتنام شد، داستانی در باره یک مامور سازمان CIA که گروهی در صدد شکار وی هستند.
فیلم بعدی پولاک یاکوزا نام داشت یک فیلم نوآر که پل شرایدر جوان فیلمنامه اش را نوشته بود و خیلی سریع در میان دوستداران گونه تریلر جایگاهی مهم به دست آورد.
در سال 1982، پولاک با توتسی بار دیگر تحسین منتقدان را برانگیخت. فیلمی کمدی در باره بازیگری که هیچ شرکتی حاضر به کار با او نیست و او ناچار می شود برای به دست آوردن نقشی در یک سریال عامه پسند به لباس و هیبت زن ها دربیاید.
داستین هافمن برای این فیلم که به ظاهری زنانه درآمده بود نامزد اسکار شد و پولاک برای نخستین بار نامزد اسکار بهترین کارگردانی شد. جسیکا لانگ نیز اسکار بهترین بازیگر نقش دوم را به دست آورد. فیلم با نه نامزدی اسکار و یک اسکار به فروش خیره کننده ای در همان سال دست یافت.
سه سال بعد، پولاک با فیلمی که بسیاری آن را بهترین فیلم پولاک می خوانند، تماشاگران را به سینماها کشاند: از درون آفریقا که در مجموع 28 جایزه اصلی از جمله هفت جایزه اسکار را از آن خود ساخت.
این فیلم با بازی مریل استریپ و رابرت ردفورد در باره داستان عشقی نافرجام در کنیا در دهه های ابتدایی قرن گذشته است. این فیلم اسکار کارگردانی را برای سیندی پولاک به ارمغان آورد که در کنار بهترین فیلم، بهترین فیلمنامه اقتباسی، فیلمبرداری، موسیقی، کارگردانی هنری و صدا، فیلم برنده اصلی اسکار آن سال بود.
شرکت بر اساس رمانی از جان گریشام، سابرینا بازسازی فیلم کلاسیک دهه پنجاهی با همین نام، عشق اتفاقی، مستندی با نام طرح های فرانک گری آرشیتکت مشهور و مترجم با بازی نیکول کیدمن از فیلم های بعدی او هستند که همگی با موفقیت تجاری همراه بودند.
آخرین کار او فیلم تلویزیونی بازشماری شنبه شب از شبکه HBO پخش شد که وی تهیه کننده آن بود و در باره انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در سال 2000 است که در آن ال گور به رقابت بسیار نزدیک با بوش پرداخت و بازشماری آرا در ایالت فلوریدا به مناقشات بسیاری منجر شد و برخی معتقد به تقلب و دسیسه توسط جمهوریخواهان بودند.
سیدنی پولاک قرار بود خود کارگردانی این فیلم تلویزیونی را برعهده بگیرد ولی رو به وخامت گذاردن حالش سبب شد تا در اوایل شروع فیلمبرداری این کار به کارگردان دیگری سپرده شود. این فیلم زمانی از این شبکه پخش شد که به گفته مدیر برنامه هایش او آنقدر درد داشت که نتوانست آن را ببیند.
اوئن رویزمن، مدیر فیلمبرداری که در پنج فیلم از جمله هاوانا و توتسی با پولاک کار کرده است می گوید: فیلم های او مانند یک قطعه موسیقی ناب شاعرانه و از نظر زمان بندی بی نقص هستند.
لئونارد مالتین، منتقد و مورخ سینما نیز گفت: کار پولاک هم در زمینه انتخاب سوژه ها و هم رویکردش به آنها بسیار ارزشمند بوده است.
به اعتقاد بسیاری فیلم های پولاک در طول چهاردهه اخیر بازتابی از گرایش های جامعه آمریکایی به موضوعات اجتماعی و سیاسی بوده است، فیلم هایی که برای بسیاری از علاقمندان سینما هم حرفی برای گفتن دارند و هم خاطره برانگیزند.
پولاک همچنین در فیلم های بسیاری از کارگردانهای مشهور چون وودی آلن (شوهران و همسران)، رابرت آلتمن (بازیگر) و استنلی کوبریک (چشمان کاملا بسته) ظاهر شده است به کارگردانی مشهور است که بهترین بازی ها را از بازیگرانش می گیرد.وی گفته بود که همیشه با بازیگرانش مفصل گفتگو می کرده و پیش از آغاز هر صحنه به آنها می گفته است: “بیا این را بازی نکنیم”!
پولاک زمانی گفته بود: بسیاری فکر می کنند که وقتی شما کاری مانند من در هالیوود دارید ساختن فیلم های شخصی با استودیوها بزرگ و ستارگان مشهور بسیار مشکل است اما تصور می کنم من با فیلم های شخصی متفاوتی که ساخته ام همه را فریب داده ام.
پولاک یکی از اعضای موسس انستیتو ساندنس و بنیاد فیلم آمریکا نیز بود که بیش از هفتاد فیلم بلند سینمایی و دهها سریال تلویزیونی را به عنوان کارگردان، تهیه کننده و یا بازیگر در کارنامه خود دارد.
ساعتی پیش، ریچارد شیکل، منتقد تایم در سایت این رسانه نوشت: سیدنی کارگردانی مستقل در هالیوود باقی ماند و نگاه شخصی اش در فیلم هایش آشکارا جلوه می کند. اما برخلاف بسیاری از کارگردان های بزرگ هیچ گاه خود بزرگ بین نبود.