علی امیدی
رابرت جرویس در کتاب خود “برداشت و سوء برداشت در روابط بین الملل” تحقیقی انجام داده است درباره طرزی که سیاستمداران و تصمیم گیران بین المللی به اعمال خود و دیگران می نگرند و اینکه برداشت و سوء برداشت آنها چگونه می تواند بر سیر وقایع در جهان تاثیر بگذارد. این موضوع امروزه در مورد برخورد ایران با تحولات سوریه مصداق پیدا می کند.
انفجار در ساختمان سازمان امنیت سوریه در دمشق و کشته شدن وزیر دفاع و تنی چند از مقامات بلند پایه سوریه در این انفجار، به عنوان نقطه عطفی در تحولات سیاسی این کشور، از آغاز ناآرامی ها تاکنون محسوب می شود. به نظر می رسد هدف از این اقدام نشان دادن شکنندگی رژیم سوریه و به چالش کشیدن سیاست کشورهای روسیه، چین و ایران در قبال رژیم این کشور بوده است.
مخالفان سوریه قصد دارند تا روحیه ارتش را تضعیف کنند. آنها می خواستند نشان دهند که حتی در قلب رژیم بشار اسد هم امنیت وجود ندارد. با کشیده شدن جنگ به شهر حلب، مشابه بنغازی در لیبی، وضعیت از کنترل خارج می شود. یکی از سئوالاتی که در این میان مطرح شد این بود آیا برخورد ایران در قبال سوریه تغییری خواهد کرد؟ چرا بر خلاف حمایتی که از بهار عربی انجام می شد، تهران از مخالفان بشار اسد حمایت نمی کند؟
برای پاسخ به این سئوالات باید گفت که برداشت های تهران از وقایع سوریه با برداشت آنها از بهار عربی تفاوت دارد.
- برداشت ایران این است که در کشورهایی مانند بحرین، یمن، تونس، مصر و لیبی، اکثریت مردم مخالف رژیم های آنان بودند لیکن در سوریه تنها یک اقلیت کوچک با رژیم مخالفت می کند.
در نظر ایران شرکت مردم سوریه در دو انتخابات اخیر این کشور در ماه های اخیر نشانه این مدعاست. مخالفان اصلی دولت سوریه القاعده، اخوان المسلیمن (متشکل از سلفی ها) و ناراضیان کرد هستند. برخی گروه های کوچک دیگر هم با مخالفان همراهی می کنند. جنایات خشنی که توسط شورشیان در سوریه اتفاق افتاده از نوع عملیات گروه های سلفی است و شامل اقداماتی نظیر بریدن سر، پوست کندن و سایر اعمال مشابه است
در نظر تهران رژیم سوریه، بر خلاف کشورهای دیگر عرب، طرفدار غرب نیست. و در حالی که یکی از اهداف جنبش های بهار عربی، مخالفت با آمریکا و اسرائیل بوده است، رژیم سوریه خود ضد آمریکایی و ضد اسرائیلی است. تهران معتقد است شورشیان سوریه از سوی آمریکا و اسرائیل حمایت می شوند.
از نگاه تهران همراهی پادشاهی های مرتجع منطقه، مانند عربستان سعودی و قطر با شورشیان سوریه شاهد بارزی است از اینکه، مخالفان در سوریه هوادار دموکراسی یا اصلاحات نیستند. پادشاهی های این کشورها به دموکراسی اهمیتی نمی دهند. این دلیل حمایت ایران از حرکت بهار عربی در سایر کشورهای عربی و عدم حمایت از مخالفان سوریه است.
ایران همواره با دخالت خارجی در سوریه مخالفت کرده است و از خواست های مشروع مردم سوریه برای تعیین سرنوشت خود حمایت. این کشور همیشه از سوریه خواسته روند اصلاحات را تسریع کند. بنابراین تهران معتقد است که با خواست های مشروع مخالفان سوریه مخالفت ندارد.
سوریه در واقع خط مقدم جبهه مبارزه ایران با آمریکا و اسرائیل است و تهران معتقد است که “دشمن”، بدون شکستن سد سوریه، نمی تواند به ایران دسترسی پیدا کند. در نظر تهران، سوریه، حزب الله، جهاد اسلامی و حماس جبهه ای برای مقاومت در برابر اسرائیل ایجاد کرده اند و سوریه در این میان نقش ارتباطی با این جبهه را برای ایران دارد. آمریکا و اسرائیل خوب می دانند که سرنگونی رژیم سوریه به معنی شکستن این خط ارتباطی است. با این کار رابطه ایران و حزب الله و سایر جنبش های ضد اسرائیلی در منطقه قطع می شود.
لذا به همه این دلایل سیاسی، ایدئولوژیک و ژئوپولیتیک، ایران به سیاست فعلی خود در قبال سوریه ادامه می دهد.
دلیل مخالفت غرب با هر گونه مشارکت ایران در مذاکرات دیپلماتیک در باره سوریه این است که غرب خواهان ادامه کشمکش در سوریه است تا دایره محاصره ایران را تنگ تر کند. متحدین غرب در منطقه نیز با ادامه کمک های مالی و نظامی به شورشیان سوریه نشان داده اند که خواهان راه حلی سیاسی برای مساله سوریه نیستند.
با این چشم انداز، پیداست چرا تهران بیشترین تلاش خود را خواهد کرد تا وضعیت موجود را حفظ کند، هرچند که به قیمت انزوای بیشتر سیاسی اش تمام شود.
منبع: فارین پالیسی ژورنال – 29 ژوئیه
