امید معماریان
علی رغم تحرکات دیپلماتیک کشورهای همسایه ایران برای گفت و گو با مقامات عالی رتبه ایرانی در رابطه با تشدید تنش های بین ایران و آمریکا، مقامات کشور همچنان هر گونه تلاش برای ایجاد مجاری رابطه با ایالات متحده را تکذیب می کنند.
علاوه بر دیدار سید عبدالعزیز حکیم روحانی عالی رتبه عراقی که چندی پیش نیزمیهمان واشنگتن بود با رهبر ایران، پرویزمشرف، ازمتحدان جدی آمریکا درمنطقه نیز طی روزهای گذشته به ملاقات مسئولین عالی رتبه کشور رفت تا با آنها درخصوص بحران های مهم منطقه و مساله هسته ای ایران گفت وگو کند. حکیم ومشرف هر دو این موضوع را که حاوی پیامی ازسوی طرف های آمریکایی باشند، تکذیب کرده اند.
غلامحسین الهام سخنگوی دولت درخصوص سفرچند ساعته مشرف گفته است که رییس‌جمهور پاکستان حامل پیامی برای ایران نبوده است: “این سفر در چارچوب همکاری‌های منطقه‌ای انجام شده و این یک مساله‌ی طبیعی است که بین کشورهای همسایه رایزنی و مذاکره در ارتباط با مسائل مختلف صورت گیرد.”
به نظر می رسد با افزایش تنش ها درخصوص برنامه هسته ای ایران، نزدیک شدن به پایان مهلت تعلیق غنی سازی اورانیوم طبق قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل و تندتر شدن لحن آمریکا درمواجهه با ایران، رهبران کشورهای همسایه که علاوه براینکه رابطه خوبی نیز با تهران دارند، از روابط خوبی نیز به دولت آمریکا برخودارند، تلاش می کنند، در این روزها نقش فعال تری را برای متقاعد کردن تهران به همکار با جامعه بین المللی ایفا کنند.
عبدالعزیز حکیم، طی ماه های گذشته از ایران خواسته بود که با ایالات متحده برسرمساله تامین امنیت درعراق مذاکره کند. این درخواست توسط مقامات ایرانی و شخص آیت الله خامنه ای مورد حمایت قرار گرفت. با این وجود ازآنچه که پرونده هسته ای ایران درحال راهی شدن به شورای امنیت بود، ایالات متحده ازمذاکره با ایران ودرگیر کردن تهران درمذاکرات امنیتی مربوط به عراق خودداری کرد.
دو هفته پیش، علی لاریجانی به دیدار پادشاه عربستان رفت. دیداری که با انتشار اخبار حاکی از درخواست ایران برای میانجی گری پادشاه عربستان میان تهران و واشنگتن همراه بود. اگر چه مقامات ایرانی مجددا چنین اخباری را تکذیب کردند.
در چنین شرایطی بود که گمانه زنی هایی درخصوص احتمال مذاکره ایران و آمریکا، با انتشار خبر حضور علی لاریجانی در کنفرانس امنیتی مونیخ افزایش یافت. دراین اجلاس مقامات بلندپایه آمریکایی واروپایی ازجمله باب گیتس وزیر دفاع ایالات متحده شرکت خواهند داشت. لاریجانی پیشاپیش گفته است که طی این اجلاس با مقامات آمریکایی گفت وگو نمی کند. کاظم جلالی مخبر کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز گفته که بعید می‌داند دکتر لاریجانی در این شرایط با وزیر دفاع آمریکا مذاکره یا گفت‌وگو کند؛ چرا که لازمه مذاکره، ایجاد مقدمات است.
لاریجانی که طی ماه های گذشته گفت وگوهای فشرده ای را با خاویرسولانا دبیرسیاست خارجی اتحادیه اروپا برای برون رفت از بحران هسته ای به انجام رسانده بود، به ادعای منابع غربی پیشنهاد تعلیق کوتاه مدت به منظور آغاز مذاکرات بین ایران و طرف های غربی را پذیرفته بود. اما این خبر بلافاصله توسط مقامات رسمی ایرانی تکذیب شد. دیپلمات های اروپایی همزمان گفتند که به نظر می رسید لاریجانی درجریان جلسات، اختیار عمل کافی را برای تصمیم گیری ندارد.
احتمال مذاکره با آمریکایی ها در حالی تکذیب می شود که طی هفته های گذشته فشاربرخی ازچهره های سیاسی به دولت برای اتخاذ مواضع معقولانه درپرونده هسته ای افزاش یافته است. درآخرین اظهار نظر ها سیدمحمد خاتمی رییس موسسه‌ی بین‌المللی گفت‌وگوی فرهنگ‌ها و تمدن‌ها دردیدار با شاخه جوانان حزب مشارکت گفته است که “در عرصه خارجی نیز باید از آنچه موجب سوءظن، دوری کشورها از ما و سوق داده شدن آنان به اتحاد با نیروهایی که عظمت و پیشرفت ایران را نمی‌خواهند می‌شود، پرهیز کنیم.”
اظهار نظرهای مختلف برای حل مساله به صورت دیپلماتیک، به هرحال شکلی غیرازمذاکره نخواهد داشت. چنین مذاکراتی با طرف های اروپایی تا این لحظه نتیجه نبخشیده است. مگر آنکه مذاکره ای بخواهد با طرف آمریکایی انجام شود.