روحانیون جمهوری اسلامی ایران به فالگیری روی خوشی نشان نمی دهند، اما نازنین می گوید او بیش از همیشه مشتریانی دارد که می خواهند سرنوشتشان برایشان گفته شود. نازنین در آپارتمانش در تهران پشت کامپیوتر می نشیند و آینده را بر اساس دانش “جیوتیش” یا علم نور که از ایران باستان سرچشمه گرفته است، پیش بینی می کند.
به گفته برخی از تحلیلگران، مردم ایران به خاطر نگرانی درباره انزوای روزافزون کشورشان در جهان و همچنین سیر صعودی قیمت ها به فال روی آورده اند. فالگیرها می گویند، مشتریان آنها که بیشترشان زن هستند، بدنبال امنیت می باشند.
نازنین معتقد است، “خوشبختی فاصله بین دو بدبختی است.” او می گوید: “از هر قشری اینجا می آیند تا امید بیشتری از آینده پیدا کنند.” او اغلب در طول جلسات موبایلش را خاموش می کند تا تلفن هایی که برای هماهنگی قرار ملاقات به او زده می شوند، حواسش را پرت نکنند. هزینه هر جلسه 20 هزار تومان است و دو ساعت یا بیشتر طول می کشد. زمان، نه تقاضا، کار او را به دو یا سه مشتری در روز محدود می کند.
فالگیرهای ورق تارو و قهوه می گویند، مشتری ها برای فال گرفتن صف می کشند. دست فروش های خیابان که فال حافظ می فروشند، می گویند آنها همیشه می توانند خریدارانی را پیدا کنند که در زندگی روزمره شان بدنبال راهنمایی هستند. اما آخوندهای ایران معتقدند یک چنین کارهایی می توانند گمراه کننده باشند، پس باید از آنها اجتناب کرد. اما بسیاری از ایرانی ها این کار را نمی کنند.
نازنین می گوید: “سن مشتری های من از 12 سال تا 70 سال است. من مشتری های بسیار مذهبی دارم و آنهایی که اصلاً مذهبی نیستند اما پولدار هستند.” او با خنده می گوید: “بنظر می رسد از دخترهای جوان گرفته تا زن های پیر، همه دنبال یک شوهر خوب هستند.“
ریما فالگیری از جامعه ارمنی مسیحی ایران می گوید، تعداد مشتری هایش ماه به ماه زیاد می شوند. او می گوید، بسیاری از مردم زمانی که مشکلات مالی و اجتماعی دارند، به سراغش می روند. ریما در حالی که به ورق های تارو که روی یک میز چوبی روبرویش قرار دارند، نگاه می کند می گوید: “بسیاری از مردم خصوصا ً زن ها بعنوان آخرین راه چاره پیش ما می آیند. آنها اصولا ً از نظر عاطفی احساس ناامنی می کنند و دانستن آینده شان به آنها احساس خوبی می دهد.” ریما علاوه بر استفاده از ورق، فال مشتری ها را از روی ته مانده قهوه ای که پس از نوشیدن توسط مشتری از فنجان بداخل نعلبکی ریخته می شود، می خواند.
سیما پورشهریاری پزشک روانشناس می گوید، فشارهای روزافزون اجتماعی و اقتصادی از دلایل روی آوردن بسیاری از ایرانی ها به مقوله فال است. پورشهریاری می گوید: “مردم احساس می کنند می توانند جدا از راه حل های معمولی اطرافشان به فال پناه بیاورند.“
گاهی اوقات مشتریان برای گرفتن یک قرار ملاقات با نازنین یا ریما روزها انتظار می کشند. وقتی موفق می شوند، نازنین دست کم دو ساعت گذشته و آینده آنها را تعریف می کند و به سؤال هایشان از ازدواج گرفته تا پول پاسخ می دهد.
در ایران راههای سریعتر و ارزانتری هم برای دانستن آینده وجود دارد. بسیاری از ایرانی ها به فال حافظ روی می آورند. در خیابان های تهران و سایر شهرها و شهرستان های ایران، دست فروش ها اشعار حافظ را در پاکت های رنگی به مبلغ 200 تومان می فروشند. نورعلی کریمی یکی از این دست فروش هایی که فال حافظ را پشت چراغ قرمز به راننده های منتظر می فروشد، می گوید: “من مشتری های دائمی دارم که بسیاری از آنها تاجرهای زن و مرد هستند. آنها صبح سر راهشان به محل کار یک فال حافظ می خرند. اما همه اینطوری نیستند. گاهی وقت ها زوج های جوان و دوست هایی که در خیابان قدم می زنند فال حافظ را فقط برای سرگرمی می خرند. بهرحال فال حافظ خیلی ارزان است.“
سپیده دانشجوی ادبیات انگلیسی می گوید به فال حافظ اعتقاد دارد. او می گوید: “می دانم خیلی ها ممکنه این کار را خرافات بدانند اما من دوست دارم فالم را بگیرم. از اینکه اینقدر درست است تعجب می کنید.“
به گفته روحانیون، فال در دین اسلام امری بسیار جبرگرایانه است. محسن کدیور روحانی لیبرال می گوید: ”اسلام نگرش منفی در مورد فال دارد چرا که فال مبنای علمی و منطقی ندارد و اسلام نقش آن را در مسائل مهم زندگی رد می کند.“
محمدحسن سعیدی از اعضای دفتر آیت الله العظمی یوسف صانعی می گوید: “فال در دین اسلام پذیرفته نیست. اسلام مردم را به داشتن نگرشی مثبت نسبت به زندگی و آینده شان تشویق می کند.” کدیور و سعیدی هر دو معتقدند در صورتی که فال باعث آسیب شود، طبق شریعت اسلام گناه محسوب خواهد شد. نازنین می گوید: “فال نباید به کسی آسیب برساند. من سعی می کنم چشم های مشتری هایم را به روی احتمالات و انتخاب هایی که می توانند داشته باشند باز کنم و به آنها نصیحت می کنم که آنها باید از روی منطق و دلیل تصمیم بگیرند.“
منبع: نیویورک تایمز، 25 نوامبر