جان اف برنز
لندن- مذاکره کنندگان ایران و اتحادیه اروپا، روز جمعه دور تازه ای از گفتگوها را درباره برنامه غنی سازی اورانیوم ایران برگزار کردند. اما این دیدار بدون ارائه هیچ گونه اطمینان خاطری از سوی ایران جهت برطرف کردن نگرانی کشورهای غربی از توسعه سلاح هسته ای پایان یافت.
دیدار لندن، پس از 18 ماه گفتگوی غالباً بی نتیجه میان ایرانی ها و کشورهای غربی، به عنوان آخرین ایستگاه برای همکاری ایران پیش از برگزاری جلسه کشورهای گروه 1+5 در نظر گرفته می شد. خاویر سولانا، رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا پس از قطع این گفتگوها گفت: “باید قبول کنم از یک دیدار پنج ساعته، انتظار بیشتری داشتم، و به همین دلیل مایوس شدم.” او گفت طرفین به “گفتگوهای تلفنی” ادامه خواهند داد و “تنها اگر شرایط مقتضی باشد”، امکان دیدار دوباره آنها تا قبل از پایان سال جاری وجود خواهد داشت.
سعید جلیلی، مذاکره کننده ایرانی، پا را کمی فراتر گذاشت و در گفتگویی جداگانه با خبرنگاران گفت مذاکرات ”خوب” بوده و اضافه کرد “ما توافق کردیم به مذاکرات خود ادامه دهیم. ما برای دیداری در ماه آینده توافق کرده ایم.“
ناکامی حاصل شده از دیدار لندن، نگاه ها را متوجه دیدار روز شنبه شش کشور در پاریس خواهد کرد. این کشورها شامل پنج عضو شورای امنیت سازمان ملل – بریتانیا، چین، فرانسه، روسیه و ایالات متحده- و نیز کشور آلمان است. این گروه در دیدار قبلی خود در لندن در ماه سپتامبر، توافق کرده بودند اگر ایران تا ماه دسامبر برنامه غنی سازی خود را متوقف نکند، تحریم های جدیدی را در دستور کار قرار دهند. شورای امنیت تا کنون دو قطعنامه تحریمی علیه ایران تصویب کرده است.
یک دیپلمات غربی در لندن، که گفتگو با ایران را دنبال می کند، پس از دیدار روز جمعه به اظهار نظر درباره گفته های آقای سولانا پرداخت. او گفت از گفته های سولانا چنین بر میاید که او نتیجه گرفته ایرانی ها تصمیم به توقف گفتگوها و تکیه بر چین و روسیه برای جلوگیری از وضع تحریم های جدیدتر گرفته اند. این دو کشور روابط محکمی با ایران دارند.
هرچند هر دوی این کشورها به بیانیه تهدیدآمیز ماه سپتامبر بر سر وضع تحریم های جدید پیوستند، اما چین و روسیه اعلام کرده اند برداشتن چنین قدم هایی می تواند عزم ایران را در پیگیری برنامه های غنی سازی اش مستحکم تر نماید.
اولین دور تحریم های سازمان ملل علیه ایران در ماه دسامبر گذشته توسط شورای امنیت تصویب شد. این تحریم ها از همه کشورها خواست هر گونه پشتیبانی خود را در زمینه تامین تکنولوژی یا مواد با قابلیت کاربرد در برنامه های هسته ای و موشکی ایران متوقف سازند. شورا همچنین دارایی های تعدادی از شرکت ها و اشخاص ایرانی را که گمان می رفت با برنامه های هسته ای این کشور مرتبط باشند، در خارج از کشور مسدود کرد.
دور دوم تحریم های شورا در ماه مارس با ممنوعیت صادرات مواد نظامی به ایران، شرکت ها و اشخاص بیشتری را زیر پوشش توقیف دارایی ها قرار داد.
عدم پیشرفت در مذاکرات لندن، دومین ناکامی در تلاش های صورت گرفته به قصد مصالحه با ایران می باشد. محمد البرادعی، دبیر کل آژانس بین المللی هسته ای، هفته گذشته گفته بود ایران علیرغم پاسخگویی به برخی ابهامات از حد آستانه مورد نظر گذشته و 3000 دستگاه سانتریفوژ را راه اندازی کرده است. این تعداد دستگاه قادر است سوخت لازم برای سلاح های هسته ای را تامین نماید.
حال و هوای گفتگوی اخیر در لندن با آنچه در دیدار گذشته مذاکره کنندگان ایران و اروپا، پنچ هفته پیش در رم می گذشت، متفاوت بود. آقای سولانا آن گفتگوها را سازنده خوانده بود و بعد از جلسه در کنار مذاکره کننده اسبق ایران، آقای لاریجانی، روبروی خبرنگاران ظاهر شد. معذالک پیش از دیدار رم، آقای جلیلی به عنوان فردی از طبقه تندوری ایران، از سوی بسیاری در ایران به عنوان رقیب و کسی که در مذاکرات جای آقای لاریجانی را خواهد گرفت، معرفی می شد.
گفته می شود آقای جلیلی، که پیش از این به عنوان معاون وزیر خارجه کمتر شناخته شده بود، روابط نزدیکی با رییس جمهور دمدمی مزاج ایران – محمود احمدی نژاد- دارد.
آقای لاریجانی در انتخابات ریاست جمهوری سال 2005، به عنوان رقیب آقای احمدی نژاد ظاهر شد. گفته می شود او ارتباطات نزدیکی با رهبر عالی ایران، آیت الله علی خامنه ای، دارد. منتقدان تغییر در رهبری تیم مذاکره کننده ایران، معتقدند که آقای جلیلی ایران را در موضع سخت گیرانه ای قرار خواهد داد.
پس از گفتگوی یکی از مقامات به نمایندگی ازطرف سولانا با خبرنگاران در مورد اینکه آقای جلیلی با پیشنهادات جدیدی پا به این دیدار خواهد گذاشت، انتظارات از دیدار لندن کمی بالا رفته بود. اما امیدها پس از آنکه دو مذاکره کننده به طور جداگانه و با اظهاراتی شتاب زده پس از دیدار ظاهر شدند، از دست رفت. این دیدار در یک ساختمان قرن هجدهم به نام لنکستر هاووس، که محل برگزاری گفتگوهای دیپلماتیک است، برگزار شد.
خانم کریستینا گالاچ، سخنگوی آقای سولانا، به خبرنگاران گفت امیدوار بوده که آقای جلیلی پیشنهاد جدیدی را در این گفتگوها مطرح کند ولی چنین نشد. او گفت اکنون گفتگوهای بعدی در هاله ابهام است. خانم گالاچ گفت: “قبل از آنکه آقای سولانا بتواند به کشورهای گروه شش، که در آستانه بررسی تحریم ها هستند گزارشی بدهد، اقداماتی باید انجام شود.” او بدون اشاره به جزییات گفت: “در این لحظه، هنوز نباید مایوس شد.“
منبع: نیویورک تایمز – 1 دسامبر 2007