بشار اسد ، رئیس جمهور مادام العمر سوریه ، شامگاه دوشنبه در گفتگو با شبکه لبنانی المنار اعلام کرد که از ادامه حمایت های جمهوری اسلامی از رژیم بعث سوریه مطمئن است.
بشار اسد که تقریبا از ابتدای سال ۹۰همزمان با آغاز خیزش شهروندان مخالف و سپس ورود این کشور به جنگ داخلی و بعد جنگ نیابتی و در دو سال اخیر قدرت گیری داعش در سوریه، همواره پشتیبانی نظامی و غیر نظامی تهران را پشت سر خود داشته است حالا در اظهارات تازه خود می گوید: “قدرت ایران، قدرت سوریه است و پیروزی برای سوریه، پیروزی برای ایران است.”
سیاستمداران و سرداران جمهوری اسلامی در ۴ سال اخیر اعلام کرده اند که سوریه از قطب های اصلی مقاوت “شیعی” علیه اسرائیل است و به این دلیل به طور ویژه از این کشور در هر شرایطی حمایت می کنند. بشار اسد نیز در گفتگوی دو روز پیش خود به همین نکته اشاره کرد و گفت جمهوری اسلامی و رژیم بعث سوریه در یک محور قرار دارند: “محور مقاومت”
گفته می شود در میان نهاد های نظامی جمهوری اسلامی، سپاه قدس به رهبری سردار قاسم سلیمانی کلیدی ترین نقش را در حمایت از بشار اسد در ۴ سال اخیر داشته است.سردار سلیمانی که مورد علاقه روزنامه های اصلاح طلب و اصولگرا در ایران است ، حتی در تابستان سال ۹۲، زمانی که رژیم اسد متهم به حمله شیمیایی به مردم و کشتار آن ها شد نیز حمایت خود از حکومت دمشق را قطع نکرد. وی که در میان حامیانش به “حاج قاسم” مشهور است گفته بود: “عده ای انتقاد می‌کنند که چرا ما از سوریه اینقدر حمایت می‌کنیم که باید در پاسخ آنها گفت که ما به تبلیغات دشمن توجه نداریم چرا که سوریه خط مقدم مقاومت بوده و این واقعیت انکارناپذیر است.”
اظهارات سلیمانی در شرایطی مطرح شد که ایالات متحده برنامه ای نظامی برای حمله به تاسیسات و زرادخانه های بشار اسد در نظر گرفته بود .
حالا اما با قدرت گیری داعش در سوریه و عراق ، هدف اصلی ایالات متحده و متحدانش در منطقه و اروپا از پای در آوردن نیروهای “خلافت اسلامی” است؛ امری که باعث حمایت های صریح تر و علنی تر مقامات جمهوری اسلامی از بشار اسد نیز شده است.
در آخرین مورد، جواد ظریف ، وزیر خارجه جمهوری اسلامی دو هفته پیش برای دیدار با دیکتاتور سوریه به دمشق سفر کرد. در آن ملاقات اسد از حمایت های تهران تقدیر کرد. خبرگزاری های سوری و داخلی جزئیات بیشتری از آن دیدار منتشر نکردند اما گفته شد که ظریف با دست داشتن یک طرح صلح به ملاقات اسد رفته بود.
مقامات وزارت خارجه گفته اند پس از مشورت با دولت سوریه طرح صلحی را برای پایان دادن به جنگ داخلی ۴ ساله این کشور به سازمان ملل متحد ارائه خواهند کرد.
مرضیه افخم در ماه مرداد گفته بود که سیاست جمهوری اسلامی در خصوص بحران سوریه بر سه اصل “احترام به حق مشروع ملت سوریه برای اصلاح و تعیین سرنوشت خود، مخالفت با مداخله بیگانگان که بابت سیاست‌های مستقل دولت سوریه و حمایت از مقاومت در صدد تسویه حساب با این کشور هستند و مخالفت با استفاده از تروریسم جهت تحقق اهداف سیاسی” استوار شده است.
افخم اضافه کرده بود: “طرح ۴ ماده‌ای ایران جهت کمک به حل بحران سوریه هم در چارچوب اصولی که ذکر شد تهیه شده و در حال روزآمد شدن است که پس از مشورت و رایزنی با دولت سوریه و سایر بازیگران مؤثر ارائه خواهد شد.”
گفتنی است اسد در مصاحبه تازه خود نسبت به ادامه حمایت های روسیه از رژیم خود نیز ابراز اطمینان کرده است. رئیس رژیم بعثی سوریه خاطرنشان کرده :” ما اطمینانی قوی به روسیه داریم، همان‌طور که آنها در این بحران ثابت کرده‌اند، برای چهار سال، آنها همیشه در روابط خودشان با ما، شفاف و صادق بودند”
گفتنی است دوشنبه هفته گذشته ظریف پس از دیدار از سوریه ، در روسیه با سرگئی لاوروف ، همتای روس خود نیز ملاقات کرد.آن دو در یک کنفرانس مطبوعاتی نسبت به مداخله در امور سوریه و فشار برای برکناری اسد هشدار دادند.
مواضع ظریف و لاوروف بسیار شبیه به هم بود.ظریف گفته بود: “مردم سوریه باید برای آینده کشورشان تصمیم بگیرند و قدرت‌های خارجی بهتر است به ترویج دیالوگ بین گروه‌ها بپردازند.”
لاوروف هم متذکر شده بود: “موضع ما تغییری نکرده است. همواره گفته‌ایم سرنوشت سوریه باید به دست خود سوری‌ها سپرده شود.”
اظهاراتی که ۱۸۰ درجه با نظر مقامات آمریکایی، فرانسوی، یا سعودی متفاوت است. عادل الجبیر – وزیر خارجه عربستان سعودی – اواخر ماه گذشته به لاوروف گفته بود بشار اسد “هیچ جایی” در آینده سوریه نخواهد داشت.
فرانسوا اولاند ، رئیس جمهور فرانسه، نیز روز دو شنبه به طور صریح گفت که از نظر الیزه ، رهبر سوریه ، باید نقشی بی اثر در آینده سیاسی دمشق داشته باشد. او به طور مشخص گفت که بی اثر کردن بشار اسد برای پایان این بحران “ضروری” است و تصریح کرد: “ما باید نفوذ تروریست ها را بدون حفظ اسد کم کنیم. این دو ارتباط تنگاتنگی دارند.”
ایالات متحده مدتی است دیدگاهش در مورد نقش اسد در آینده سوریه را به طور دقیق مشخص نکرده است.آخرین موضع رسمی در این ارتباط به اظهارات جان برنان رئیس سازمان اطلاعات ایالات متحده (سی آی ای ) در اسفند سال ۹۳ بر می گردد که مانند اولاند و عادل الجبیر مخالف حضور اسد در ساختار قدرت سوریه بود: “ایالات متحده جایی برای اسد در آینده سوریه نمی‌بیند، اما دولت باراک اوباما و دیگر دولت‌ها می‌خواهند راه‌حلی سیاسی را شاهد باشند، که حضور نماینده‌ای از دولت اسد در آن حتمی باشد.”
مجموعه اظهار نظرها در چند هفته اخیر نشان می دهد ، با پایان بحران هسته ای جمهوری اسلامی ، امیدها برای مذاکرات جدی تر میان قدرت های منطقه و جهانی برای یافتن راه حلی میانه برای پایان دادن به بیش از ۴ سال خونریزی در سوریه افزایش یافته است.
تحلیل گران غربی امیدوارند با امضای توافق هسته ای میان تهران و ابرقدرت های جهان، و بهبود روابط جمهوری اسلامی با کشورهای اروپایی، نظام اسلامی نقشی مسئولانه تر در ارتباط با بحران های منطقه پذیرا شود.
گرچه در سخنرانی های آیت الله خامنه ای – رهبر جمهوری اسلامی – پس از توافق وین نشانه ای جدی و رسمی از تمایل وی برای همکاری با غرب در بحران سوریه دیده نمی شود . برای نمونه او در سخنرانی عید فطر خود متذکر شده بود :” چه این متن تصویب بشود و چه نشود ما از حمایت از دوستانمان در منطقه دست برنخواهیم داشت. از مردم سوریه، ملت و یمن ، لبنان و حزب الله و همه دوستان مان در منطقه حمایت خواهیم کرد. ”
