قیمت مبارزه ایران با داعش

نیوزویک سه شنبه ۸ مهر ۱۳۹۳

» تحلیل نیوزویک از پیوند مذاکرات و حمایت حساس

سی و پنج سال پس از آن‌که انقلاب اسلامی در ایران منجر به مقابله تلخ و ماندگار با غرب شد، این کشور اکنون در حال تبدیل شدن به یک متحد بالقوه غرب شده است. جنگ به رهبری آمریکا با دولت اسلامی، غرب و کشورهای خاورمیانه را با هدفی مشترک گرد هم آورده است و ایران نیز در آستانه پیوستن به این ائتلاف است.

تغییر عجیب رویدادها نگرانی‌هایی را میان رهبران خاورمیانه که ایران را به عنوان تهدیدی برای استقلال، یا حتی وجود کشور خود می‌بینند، ایجاد کرده است. در حالیکه غرب و ایران اختلاف‌های خود بر سر برنامه هسته‌ای این کشور را حل می‌کنند، کشورهای منطقه، خصوصا کشورهای سنی حاشیه خلیج فارس و اسرائیل نزدیکی تهران به غرب را با نگرانی نظاره می‌کنند.

در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل دیدارهای بسیار زیادی میان متخصصان هسته‌ای ایران و همتایانشان از شش قدرت جهانی صورت گرفت. هدف، دستیابی به توافقی جامع است که به انزوای ایران و تحریم‌ها در مقابل اطمینان‌خاطر در مورد برنامه هسته‌ای این کشور پایان می‌بخشد.

در این میان ایران بدون سر و صدا نفوذ خود در منطقه را گسترش می‌دهد. هوتی‌ها که از حمایت ایران برخوردارند در یمن بخش زیادی از صنعا پایتخت و همچنین زمین‌های زیادی را در شمال کشور تصرف کردند. این کودتا که امیدهای اوباما را برای تبدیل شدن یمن به مدلی برای کشورهای خاورمیانه، از بین برد، باعث نگرانی کشور همسایه، عربستان سعودی شد که رقیب سنی ایران شیعه محسوب می‌شود.

در جایی دیگر بشار اسد، متحد دیگر ایران منتظر است تا از دخالت نظامی غرب علیه داعش که مهمترین دشمن رژیم سوریه محسوب می‌شود سود ببرد. با این‌که حیدر عبادی، نخست‌وزیر جدید عراق، نسبت به مقام پیشین خود قدرت را به میزان بیشتری با سنی‌ها شریک شده، اما روابط نزدیک خود با ایران را نیز حفظ کرده و به ایران این فرصت را داده تا در آشتی ملی عراق نقش پررنگی ایفا کند.

حسن روحانی که از موقعیت جدید کشورش کاملا آگاهی دارد، در سخنرانی خود در سازمان ملل گفت، ایران قول می‌دهد به جنگ علیه داعش کمک کند.

فراز صانعی، از دیدبان حقوق بشر می‌گوید، سخنرانی روحانی “تخطی‌های جدی که توسط نیروهای امنیتی ایران صورت می‌گیرد و به بازداشت معترضان و فعالان ادامه می‌دهند، نادیده گرفت. قوه قضاییه روزنامه‌نگاران و کاربران اینترنت را به شدت تنبیه می‌کند.”

فرانسوا اولاند، رئیس جمهور فرانسه گفت: “من با رئیس‌جمهور ایران دیدار کردم، چون ایران باید در ائتلاف ضدداعش نقش‌آفرینی کند.” هفته گذشته دیوید کامرون، نخست‌وزیر بریتانیا نیز با روحانی دیدار کرد و گفت، او و رهبر ایرانی اتفاق نظر دارند که داعش تهدیدی برای کل منطقه است و تمام کشورهای منطقه باید برای قطع حمایت‌ها از تمام گروه‌های تروریستی، از جمله حمایت مالی تلاش بیشتری کنند.

تمام این‌ها بستگی به این دارد که ایران و کشورهای غربی بتوانند تا مهلت 24 نوامبر به توافق جامع هسته‌ای دست یابند. در مرکز گفتگوها، محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران و کاترین اشتون رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا قرار دارند. منابع نزدیک به مذاکرات می‌گویند، اشتون بسیار مایل است تا پیش از پایان ماموریت خود در ماه اکتبر بتواند به توافق دست یابد.

اما هنوز اختلافات بسیاری وجود دارد. روز ۲۵ سپتامبر جان کری وزیر خارجه آمریکا مسئولیت مذاکرات را برعهده گرفت و ظریف و اشتون را به سوئیت خود در والدروف آستوریا دعوت کرد. گفتگو به روز بعد کشیده شد. اما دیدار بین وزرای خارجه ۱+۵ و جواد ظریف برگزار نشد.

غرب از ایران خواسته‌ است تعداد بسیار زیادی از ۱۹ هزار سانتریفیوژ خود را که ۱۰ هزار تای آن‌ها فعال است از برنامه خود خارج کند. اما ایران اصرار دارد که تعداد سانتریفیوژهای خود را برای تامین مقاصد صلح‌آمیز به ۱۹۰ هزار افزایش دهد.

مذاکره‌کنندگان غربی نگران این هستند که ایران فراتر از نیروگاه‌های اعلام شده خود مانند بوشهر، در حال آزمایش‌های پنهانی در مکان‌های نامعلوم باشد. همچنین پیشرفت ایران در تولید مواد نزدیک به درجه مناسب برای تولید سلاح باعث نگرانی بیشتر تمام مذاکره‌کنندگان شده است.

درست پیش از سفر روحانی به سازمان ملل، آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای از عدم همکاری ایران با آژانس شکایت کرد. وزیر اطلاعات و امور استراتژیک اسرائیل بیانیه‌ای صادر کرد و گفت، دفترش می‌تواند تایید کند که از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۱ ایران در حال آزمایش‌هایی بوده که تنها هدف آن ایجاد واکنش رشته‌ای در سلاح‌های هسته‌ای است. به گفته او این آزمایش‌ها در پارچین که یک سایت نظامی است انجام گرفته است.

با این حال، فرانک والتر اشتاین‌مایر وزیر خارجه آلمان، هفته گذشته به گروهی از خبرنگاران گفت: “ما در هفته گذشته به اندازه ده سال پیشرفت داشته‌ایم. حالا باید ببینیم ایران شجاعت رسیدن به توافق را دارد یا خیر.”

برخی از همسایگان ایران بیم آن دارند که بهای ایجاد چنین شجاعتی، دادن امتیازات بیشتر و بیشتر باشد.