هنر روز، در بخش کتاب می کوشد کتاب ها و نشریاتی را که در حوزه اندیشه و هنر مباحث نظری را منعکس می کنند یا در مسائل اجتماعی و سیاسی مباحثی درخور دارند، به خوانندگان خود معرفی کند. ارجحیت با کتاب های روز خواهد بود، ولی این امر به معنای غفلت از آثارمنتشر شده در گذشته دور یا نزدیک نیست. کتاب های منتشره از پدیدآورندگان ایرانی به زبان های دیگر یا ترجمه شده به این زیان ها هم در کتاب روزجای ویژه ای خواهند داشت. ناشران و پدید آورندگان آثار می توانند برای معرفی یک نسخه کتاب به نشانی زیر بفرستند.
P.O.Box 94000 creteil cedex
France10014
همسایگان درد
نویسنده: محمد قراگوزلو
375 ص، تهران: انتشارات نگاه، 1386، چاپ اول
در این کتاب که عنوان فرعی آن «درآمدی به گفتمان اجتماعی در شعر و اندیشه سعدی، حافظ، فرخی یزدی، نیما، شاملو، اخوان، فروغ» است، انعکاس مسائل و مباحث اجتماعی در آثار شاعران نامبرده بررسی شده است. نویسنده نخست به شعر اجتماعی و پیشینه آن در ادبیات کلاسیک و مدرن فارسی می پردازد. عناوین مباحث بعدی کتاب عبارتنداز: «اخلاق سیاسی – اجتماعی سعدی»، «حافظ، نقد قداست قدرت زمینی»، «فرخی یزدی؛ جان فدای آزادی»، «ترجمه شبانه: نگاه سیاسی نیما از پنجره شب» و «صبح آمد، خروس می خواند».
قمری غمخوار در شامگاه خزانی: هزار و یک هایکوی فارسی
شاعر: سید علی صالحی
412 ص، تهران: انتشارات نگاه، 1386، چاپ اول
این کتاب، مجموعه از اشعار کوتاه «سید علی صالحی» است که به شیوه و در قالب «هایکو» سروده شده است. او در پیشگفتارش بر این مجموعه می نویسد: [ همه هایکوها، یک هایکو بیش نیست و یک هایکو، روح پنهان همه هایکوها را در خود حمل می کند… هایکو، کوتاه ترین انعکاس هستی در کلمه به شمار می رود. اولاد آنیت محض است. شکار آن صبوری می خواهد و نوشتن اش شتاب…] مجموعه «قمری غمخوار در شامگاه خزانی» با هایکوی زیبایی آغاز می شود که به تصریح شاعر، انگیزه و نقطه آغاز سرودن سایر هایکوهای کتاب است: [کسی از این راه عبور نخواهد کرد/جز باد/ که او را نیز نخواهی دید.]
تاریخ تفکر اجتماعی در اسلام (از آغاز تا دوره معاصر)
نویسنده: تقی آزاد ارمکی
595 ص، تهران: نشر علم، 1386، چاپ دوم
در این کتاب، مهم ترین اندیشه ها و نظریات متفکران مسلمان که از قرون نخستین اسلامی تا دوره معاصر، در مورد موضوعات و مباحث اجتماعی داعیه ای داشته اند، بررسی شده است. اگر در دوره ای با تعدد این متفکران در حوضه های گوناگون روبرو هستیم، نویسنده دست به گزینش زده و بر یک اندیشمند که در حوزه ای خاص از محوریت بیشتر برخوردار بوده، تاکید کرده است. به عنوان مثال از میان مجموعه فلاسفه اجتماعی، به بیان اندیشه ها و آرای «فارابی» و «نصیرالدین طوسی» پرداخته؛ از میان مورخان، به «یعقوبی» و«مسعودی» توجه کرده؛ و از میان متفکران سیاسی، اندیشه های «خواجه نظام الملک» را بررسی کرده است. «جلال آل احمد»، «علی شریعتی» و «مرتضی مطهری»، از جمله متفکران معاصری هستند که افکار و تاثیرات آنها در حوزه اجتماعی در دوران معاصر، مورد توجه قرار گرفته است. در بیان اندیشه های هر یک از متفکران، نویسنده سعی کرده است با مراجعه اجمالی به شرایط اجتماعی و سیاسی زمان و زندگی آنان، زمینه فهم درست تر اندیشه هایشان را فراهم کند.
سیاست نامه های قاجاری: رسائل سیاسی
مجموعه دو جلدی
به کوشش: دکتر غلامحسین زرگری نژاد
1439 ص، جلد تهران: موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی، 1386، چاپ اول
در میان نوشته های سیاسی دوره قاجار، اندرزنامه ها از قدمت بیشتری برخوردارند و دوره حیات آنها تا عصر مشروطه نیز امتداد دارد. با این وجود، اندرزنامه های سیاسی، فقه حکومتی، احکام السلطانیه ها، رسایل سیاسی و اجتماعی و کتابچه ها و لوایح قانونی که ارکان منابع اندیشه و میراث تفکر سیاسی ایران در دوره قاجار را تشکیل می دهند، در مقایسه به سایر آثار و مکتوبات فرهنگی این دوره، ناشناخته ترین بخش این منابع و میراث به شمار می روند. به رغم تلاش های تحقیقی و پژوهش هایی که در چند دهه اخیر برای معرفی و نشر تعدادی از این میراث صورت گرفته، هنوز شمار زیادی از آنها ناشناخته و انتشار نیافته باقی مانده اند. مجموعه حاضر شامل 23 رساله از رسایل سیاسی است که به سبک اندرزنامه و سیاست نامه، از ابتدای عصر قاجار تا آستانه انقلاب مشروطیت، توسط فقها و اندیشمندان آن عصر تدوین شده است. عناوین بعضی از این رسایل عبارتنداز: «شیم عباسی/میرزا محمد صادق مروزی»/1227 ه.ق»، «تحفه عباسی/میرزا محمد صادق مروزی/1231 ه.ق»، «آثار عقل در سیاست مدن: بخش سیاست مدن تحفة الملوک/سید جعفر بن اسحاق موسوی»، «میزان الملوک و الطوائف و صراط المستقیم فی سلوک الخلائف/سید جعفر بن اسحاق موسوی»، «داستان سوال و جواب حکیمانه: رویای رستم الحکماء در رمضان 1244 ه.ق/محمد هاشم الحسینی الموسوی الصفوی (رستم الحکماء)»، «شمس الانوار: قانون السلطنه/رستم الحکماء»، «چهار فصل سلطانی/حاج میرزا آقاسی/1246 ه.ق». کتاب خصایل الملوک: جهان آرا/اسدالله ابن عبدالغفار شهر خواستی مازندرانی/1256 ه.ق»، «تحفة الناصریه/ابن مرحوم الحاج محمد حسین دماوندی/1264ه.ق»، «آداب ناصری/میرزا محمد ابراهیم محلاتی (خلوتی)»، «تحفه خاقانیه/نظام العلمای تبریزی/1312 ه.ق» و…
اسناد احزاب سیاسی ایران: حزب توده ایران
مجموعه 2 جلدی
به کوشش: بهروز طیرانی
1434 ص، تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، 1384، چاپ اول
این مجموعه، شامل اسناد و مدارکی از فعالیت های «حزب توده ایران» در دهه 1320 خورشیدی است. این اسناد و مدارک از میان حدود 2200 پرونده که بیش از 20 هزار برگ سند را شامل می شود گزینش شده و تصویرگر مواضع این حزب در دهه بیست و فعالیت های آن در مناطق مختلف ایران در دوران مذکور است. در ابتدای مجموعه، اسناد کمیته مرکزی «حزب توده ایران» آمده است. این اسناد گرچه ممکن است در رابطه با شهرها واستان های گوناگون باشد، اما به لحاظ آن که گویای فعالیت کمیته مرکزی است، به صورت جداگانه ارائه شده است. به جز اسناد کمیته مرکزی، اسناد سایر مناطق بر حسب تقسیم استانی است. درهر استان، ابتدا اسناد فعالیت کمیته ایالتی و اسناد مرکز استان و سپس اسناد شهرستان های آن استان، به ترتیب توالی زمانی، ارائه شده است.
رویارویی با تجدد
مجموعه دو جلدی
نویسنده: عبدالله نصری
1040 ص، تهران: نشر علم، 1386، چاپ اول
محور اصلی بحث این کتاب، نحوه مواجهه ایرانیان با عالم جدید است. نویسنده در فصل های مختلف کتاب نشان می دهد که ایرانیان چگونه با تجدد مواجه شدند و به تامل در باب برخی مفاهیم و مقولات جدید پرداختند. او نشان می دهد که این تاملات نه بر اساس شناسایی دقیق غرب و دنیای جدید، بلکه از روی نیاز و ناچاری بود. سپس به تلاش های روشنفکران ایرانی برای یافتن راه چاره ای برای بدبختی ها و مصیبت های جامعه ایران می پردازد؛ تلاش هایی که حاصل آشنایی آنان با پیشرفت های جهان غرب بود. جلد اول این مجموعه فاصله زمانی را در بر می گیرد که با ورود و گسترش تجدد در ایران آغاز می شود و با انقلاب مشروطیت پایان می گیرد. در جلد دوم، دیدگاه های اندیشمندانی بررسی می شود که از آغاز عصر پهلوی تاکنون به بحث در باب غرب و عالم تجدد پرداخته اند. «محمد علی فروغی»، «سید فخرالدین شادمان»، «جلال آل احمد»، «مهدی بازرگان»، «علی شریعتی»، «سید احمد فردید»، «رضا داوری»، «سید حسین نصر»، «داریوش شایگان» و «عبدالکریم سروش»، از جمله این اندیشمندان اند. عناوین بعضی از مباحث کتاب عبارتنداز: «اصلاحات عباس میرزا و قائم مقام»، «امیرکبیر و دارالفنون»، «نقش فرنگ»، «مجد الملک و نقد جامعه»، «آخوندزاده و دین ستیزی»، «مستشار الدوله و حقوق ملت»، «میرزا ملکم خان و اندیشه قانون خواهی»، «سید جمال الدین اسدآبادی و مسئله تجدد»، «طالبوف و انواع آزادی ها»، «آقاخان کرمانی و ناسیونالیسم ایرانی»، «آشنایی با فلسفه غرب»، «مقولات مدرن در رسائل قاجاری»، «شیخ و شوخ»، «مراغه ای و سیاحت نامه»، «مشروطیت»، «مجلس اول»، «اندیشه انهدام مشروطه»، «حوزه نجف و مشروطه» و…
کندوکاوهایی در باورها و نگرش های جامعه ایرانی
تهیه و تدوین: مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران
813 ص، تهران: انتشارات جهاددانشگاهی، 1385، چاپ اول
این کتاب، چکیده ای از گزارش ها و پرسش نامه های «مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران» یا «ایسپا»، در زمینه باورها و نگرش های جامعه ایران است. این مرکز که یکی از مؤسسات تحقیقاتی در زمینه علوم اجتماعی در ایران به شمار می رود، در فاصله اردیبهشت ماه 1380 تا آذرماه 1384 به نظر سنجی گسترده ای در زمینه باورها و نگرش های مردم ایران در حوزه های گوناگون پرداخت که نتایج بخش هایی از آن در کتاب حاضر منتشر شده است. موضوع های بعضی از گزارش ها و پرسش نامه ها عبارتنداز: «بررسی رفتار انتخاباتی شهروندان تهرانی در انتخابات هشتمین دوره ریاست جمهوری»، «بررسی تمایل شهروندان به شرکت در انتخابات شوراها»، «بررسی عدم مشارکت شهروندان تهرانی در دومین دوره انتخابات شوراها»، «بررسی میزان مشارکت شهروندان تهرانی در انتخابات مجلس هفتم»، «ارزیابی میزان مشارکت جوانان در انتخابات هفتمین دوره مجلس شورای اسلامی»، «ارزیابی شهروندان تهرانی از سیاست های اصلاحی سید محمد خاتمی»، «ارزیابی روزنامه نگاران از عملکرد خاتمی در دوران ریاست جمهوری»، «بررسی نگرش شهروندان تهرانی در خصوص روابط خارجی ایران (رابطه با آمریکا)» و «نگرش شهروندان تهرانی در خصوص انرژی هسته و مسائل پیرامون آن».
“کار” و “فراغت” ایرانیان
نویسنده: حسن قاضی مرادی
194 ص، تهران: نشر اختران، 1386، چاپ اول
کار و فراغت که عمده فعالیت های فکری، عملی و عاطفی انسان را در بر می گیرند، تجلی خودشکوفایی انسان اند. فراغت هم چون کار، حوزه تحقق استعدادها و افزایش توانمندی های فرد است؛ به عبارتی کار و فراغت شمایل انسان اند. کتاب حاضر، شرحی است درباره چیستی و چگونگی «کار» و«فراغت» در جامعه ایران و نیز شامل اشاره هایی است به چرایی ها. در فصل اول کتاب، نویسنده با ارائه تعریفی از کار و فراغت، به معرفی زحمت و اشتغال و نیز سرگرمی خواهی به عنوان اشکال بیگانه شده آن ها می پردازد. فصل دوم شامل دو بخش است. بخش نخست به برخی عوامل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و نیز روان شناختی اختصاص دارد که در کل تاریخ ایران هم چون موانعی در برانگیختن تمایل ایرانیان به کار موثر بوده اند. در این بخش نشان داده شده است که این عوامل تنها در بی انگیزگی ما به کار عملی موثر نبوده اند، بلکه ما را از جسارت کردن در حوزه فکری نیز بازداشته اند. در بخش دوم این فصل نیز برخی ویژگی ها و کارکردهای فرهنگ سرگرمی خواهی، آن گونه که در میان ما بروز یافته، بررسی شده است.
مجموعه مقالات نگارگری مکتب اصفهان
224 ص، مصور، رنگی، تهران: انتشارات فرهنگستان هنر، 1385، چاپ اول
همایش «مکتب نگارگری اصفهان»، یکی از هشت همایش «گردهمایی بین المللی مکتب اصفهان» بود که در سال 1385 در تهران و اصفهان برگزار شد. کتاب حاضر، مجموعه ای از مقالات کارشناسان و پژوهشگران ایرانی درباره نقاشی مکتب اصفهان است که در آن همایش ارائه شد. در این مقالات، افزون بر نگرشی نو به «رضا عباسی»، آثار برخی از دیگر چهره های مکتب اصفهان، با دیدی تاریخی – تحلیلی بررسی شده است. عناوین مقالات کتاب و نویسندگان آنها عبارتنداز: «رضا عباسی: نقاش توجیه گر چهره زمان/حبیب الله آیت اللهی»، «مفهوم فضای اتمیستی در آثار رضا عباسی/مهرداد احمدیان»، «رضا عباسی/عبادالله بهاری»، «دوران شناسی آثار طراحی و نقاشی رضا عباسی/اصغر جوانی»، «علی قلی بیک حبابدار- کتابدار/یعقوب آژند»، «معین مصور و مکتب اصفهان/مهدی حسینی» و «مولانا جلال الدین میرک اصفهانی: هنرمند بهزاد دست/محمد مهدی هراتی».
از ماشین دودی ناصرالدین شاه تا بنز الگانس
نویسنده: خسرو معتضد
648 ص، تهران: انتشارات البرز، 1386، چاپ اول
این کتاب، تاریخچه ورود اتومبیل و رواج آن در ایران است. نویسنده پس از اشاره ای کوتاه به ساخت و استفاده از اتوموبیل در کشورهای غربی، به ورود نخستین اتوموبیل ها به ایران در اواخر عصر قاجار می پردازد و گزارشی مصور از نخستین اتوموبیل های پایتخت و سپس رواج اتومبیل در ایران در اختیار خوانندگان قرار می دهد. عناوین بعضی از مباحث کتاب عبارتنداز: «از تخت روان تا واگن های بلژیکی»، «درشکه و کالسکه در دربار ایران»، «آرزوی ماشین دودی»، «ماشین دودی زیارتی»، «شاه می ترسید سوار ترن شود»، «زمانی که اولین اتوموبیل وارد ایران شد»، «اتوموبیل در دهه 1290 ه. ش»، «اتومبیل سواری ملیجک»، «جنگ اول و ازدیاد اتوموبیل در ایران»، «اولین خودروهای قسطی»، «جاده های ایران زیر تخماق لاستیک اتومویل های فرنگی» و «آغاز سیل واردات به سوی ایران».
کافکا در ساحل
نویسنده : هاروکی موراکامی
مترجم: گیتا گرکانی
ناشر: کاروان، نوبت چاپ: چاپ اول- 1386، قیمت : 100,000 ریال
کافکا در ساحل، اولین رمانی است که از هاروکی موراکامی، نویسنده ژاپنی، در ایران ترجمه و منتشر می شود. چندی پیش نیز مجموعه ای از داستان های کوتاه این نویسنده با عنوان «کجا ممکن است پیدایش کنم» با ترجمه بزرگمهر شرف الدین توسط نشر چشمه ترجمه و منتشر شد.
«کافکا در ساحل » دو شخصیت محوری و خاص دارد که در طول داستان خواننده را با خودشان همراه می کنند؛ یکی کافکا تامورا، نوجوان 15 ساله ای که از خانه فرار کرده است، به این امید که از سرنوشت ادیپ گونه ای که پدرش بای او پیش بینی کرده اس رهایی پیدا کند و دیگری ناکاتا، پیرمردی ساده و دوست داشتنی که، به دنبال حادثه ای که در 9 سالگی برایش به شکل مرموزی اتفاق افتاده قدرت حافظه و توان درک و یادگیری مفاهیم ساده و ابتدایی زندگی را از دست داده است و در عوض این هنر را پیدا کرده است که با گربه ها حرف بزند و از همین طریق گربه های مردم را که گم شده اند برایشان پیدا می کند. ولی ناگهان در گیر ماجرایی می شود و سکون و آرامش زندگی اش بر هم می خورد. او هم برای یافتن چیزی که خودش هم نمی داتند چیست و کجاست راهی سفری نامعلوم می شود و… در این سیر و سلوک ذهنی و واقعی که کافکا و ناکاتا به آن دست می زنند، شخصیت هایی فرعی با ماجراهایی در هم پیچیده به آنها می پیوندند. شاید بتوان« کافکا در ساحل» را به نوعی نمایانگر اوج تخیل نویسنده ای دانست که مرزهای خیال و واقعیت را از میان برداشته است.
هاروکی موراکامی، نویسنده برجسته ژاپنی، در سال 1949 در کیوتو به دنیا آمده و در نزدیکی توکیو زندگی می‌کند. آثار او به سی و چهار زبان ترجمه شده است. در میان جوایز بی‌شماری که دریافت کرده، باید از جایزه‌ی ادبی بسیار با ارزش یومیوری نام برد که اخیراً نصیب او شده و برندگان پیشین آن افرادی چون یوکیو میشیما، کنزابورو و اوئه و کوبو آبه بوده‌اند.
زندگی مطابق خواسته تو پیش می رود
نویسنده: امیرحسین خورشیدفر
ناشر: مرکز، نوبت چاپ: چاپ اول- 1385، قیمت: 24000 ریال
زندگی مطابق خواسته ی تو پیش می رود، اولین مجموعه داستان امیرحسین خورشیدفراست که امسال نامزد جوایز ادبی متعددی شد و توانست دو جایزه ی مهم مهرگان و نیز جایزه نویسندگان و منتقدان مطبوعات ایران را ازآن خود کند. این مجموعه در جایزه‌های گام اول، روزی روزگاری (به صورت مشترک) و بنیادگلشیری (بخش مجموعه داستان اول) نیز به عنوان بهترین مجموعه داستان سال ۱۳۸۵ برگزیده شد.
زبان در داستانهای این مجموعه با حفظ سادگی در عین حال از ظرافت های قابل توجهی برخوردار است که در توصیف شرایط و جریانات جاری در مناسبات روزمره زندگی به خوبی در اختیار نویسنده قرار گرفته است. شخصیت های این مجموعه داستان نیز غالبا از میان طبقه متوسط جامعه انتخاب شده اند. آدم هایی که انگار به جبران بهای کمی که جامعه به آن ها می دهد، زیاد حرف می زنند. خورشیدفر با تکیه بر همین ویژگی موفق به خلق فضایی شده است که برای مخاطب امروزی به راحتی قابل پذیرش است. از جمله یکی از داستان های خوب این مجموعه داستان “یک تکه ابر واقعی” است؛ روایت شخصیتی که صدای خودش را هم نمی تواند تحمل کند ولی مرتب حرف می زند بدون اینکه هدف خاصی را در بین گفته های بی پایانش دنبال کند. همین مساله این داستان را جذاب می کند. مخاطب از این دسته آدم ها در اطراف خود، زیاد می بیند. نوع نگاه نویسنده در کنکاش جهان پیرامون خود و قدرت تجزیه و تحلیل تیزهوشانه مناسبات اجتماعی و گنجاندن آنها در بسترهای داستانی مناسب، از ویژگی‌های مجموعه یاد شده است. داستان هایی شهری که در آنها، خورشید فر در یستر فضاهایی کاملا ایرانی، به پرداخت شخصیت ها و اتفاقات خانواده می پردازد، با یک ویژگی تقریبا مشترک ؛ قهرمان در اغلب داستان ها یکی از نزدیکانش را از دست می دهد و مخاطب در ادامه همراه رنج هایی می شود که این فقدان بر زندگی یازمانده ها می گذارد.
امیر حسین خورشیدفر داستان نویس، منتقد ادبی و روزنامه‌نگار ایرانی در ۱۱ اسفندماه ۱۳۵۹ در تهران متولد شد و در رشته طراحی صنعتی تحصیل کرد. در سال ۱۳۸۰ کتاب های کودک «داستانی از اولین روزهای زمین»، «پسری که هیچ ستاره ای نداشت»، «باران» و «روزی که آسمان شکست» را از طرف نشر ماهریز منتشر کرد.
میرا
نویسنده: کریستوفر فرانک
مترجم: لیلی گلستان
ناشر: بازتاب نگار، چاپ: نوبت پنجم- 1385، قیمت: 12000 ریال
میرا داستانی علمی تخیلی دارد که در عین حال می توان آن را سوررئالیستی نیز به شمار آورد. داستان میرا دریک دشت بی انتها اتفاق می افتد که تمام آن را با قیر پوشانده اند. در روزهای گرم ابرهای سیاهی همه دشت را می پوشاند و خانه های شهر همه شیشه ای هستند.
کسانی که میرا را می خوانند بدون استثنا آن را با 1984 جورج اورول مقایسه می کنند. دنیای عجیبی که در آن یا باید معالجه شوی تا بتوانی اطاعت کنی یا اینکه بمیری. در این دنیا هیچ کس حق انتخاب کردن یا انتخاب شدن ندارد. برای مثال مردی که یک زن را به عنوان معشوقه خود انتخاب می کند به جامعه خیانت کرده است. زیرا از یکسو مردان دیگر را از بهره بردن از آن زن محروم کرده است و از طرف دیگر زن های دیگر را از داشتن خودش.
این کتاب که نخستین بار پیش از انقلاب در سال 1354 در ایران منتشر شده بود، پس از سه دهه با بازنگری جدید در سال 1384 دوباره اجازه چاپ پیدا کرد. با این حال تابستان امسال ترجمه‌ی رمان “میرا” باز هم توقیف شد و این امر در حالی صورت گرفت که این کتاب طی دوسال به چاپ سوم رسیده بود. گویا دلیل لغو امتیاز نشر این کتاب، وجود صحنه‌های سکسی در آن بوده است. این در صورتی است که پس از خودسانسوری ناشر و مترجم نشر، به نظر می رسد کتاب، این قابلیت خود را از دست داده است. با این توصیف به نظر می رسد درک تساوی طلبانه از عدالت و از بین رفتن فردیت انسانها در قالب قوانینی که امروزه در جامعه ما حاکم شده است دلیل اصلی جمع آوری این کتاب باشد.
لیلی گلستان مترجم و گالری‌دار ایرانی، دختر ابراهیم گلستان و خواهر کاوه گلستان است. وی که عضو کانون نویسندگان ایران است در زمینه ترجمه آثار مشهور دنیا به فارسی همواره مورد توجه خواننده های حرفه ای کتاب در ایران بوده است. از دیگر آثار لیلی گلستان می توان به ترجمه رمان های زندگی، جنگ و دیگر هیچ اثر اوریانا فالاچی، تیستوی سبز انگشتی، اثر موریس دروئون، گزارش یک مرگ اثر گابریل گارسیا مارکز، مردی که همه چیز همه چیز همه چیز داشت اثر میگل آنخل آستوریاس، بوی درخت گویاو اثر گابریل گارسیا مارکزو حکایت حال- مصاحبه با احمد محمود- اشاره کرد.
ترجیع بندی برای شاعران جوان
نویسنده: فتح الله بی نیاز
ناشر: افراز، نوبت چاپ: چاپ اول- 1386، قیمت:20000 ریال
«ترجیع بندی برای شاعران جوان»، روایتی است از بازگشایی پرونده ای که از کشته شدن چند ناشر معروف توسط شاعری جوان (یوری) و معشوقه اش (نادژدا) حکایت می کند. یوری در این اثر نماینده شاعرانی است که برای ورود به میدان نشر و حضور در جامعه می بایست سرخوردگی ها، تحقیرها و اهانت های فراوان را از سر بگذرانند. در کشوری که بی نیاز تصویر می کند-شوروی-، دخترهایی که زیبا هستند، مشکل چندانی برای انتشار آثار نه چندان در خور توجه خود ندارند. در این بین سو استفاده افراد از وابستگی هایی که به دستگاه حاکم دارند و از طرف دیگر حضور مافیایی که قدرت را به توعی در دست دارد این فضا را برای نویسندگان مستقل و در عین حال مستعد سنگین تر کرده است. شرایطی که در اغلب موارد منجر به تن فروشی از سوی این افراد ناکام و زیر پا گذاشتن هر آنچه به آن اعتقاد دارند می شود.
«ترجیع بندی برای شاعران جوان» تلاش می کند از طریق واکاوی این عقده های روحی هنرمندان و نویسندگان ومعرفی این فضای آلوده و فاسد فرهنگی و موضوع نحقیر شاعران و نویسندگان گمنام، بدون استفاده از تکنیک پست مدرن اما با استفاده از شگردهای آن مثلا با ترکیب و تو در تویی راوی های غیر قابل اعتماد، اغناگرو… به پاسخی مناسب برای سوالات مطرح شده در فضای روشنفکری دست پیدا کند و از طرف دیگر تعارض های موجود در عمل و اندیشه این طبقه خاص از جامعه را به چالش بکشد.
این داستان که در روسیه امروز اتفاق می افتد ماجرای یوری، شاعری جوان، لطیف و عاشق پیشه اما کینه توز و انقلابی را روایت می کند که برای چاپ کتابش به مشکل بر می خورد. یکی از ناشرینی که از چاپ کتاب یوری سرباز می زند و مورد غضب او قرار می گیرد « پاولنکو» است. کسی که با راهنمایی برادرزاده اش یک انتشاراتی راه انداخته است، اما بی سوادتر از آن است که حتی کتاب ها را نگاه کند. او از سوی دیگر با رونق گیری بازار، به کار بساز و بفروشی هم روی می آورد و مجتمع مسکونی می سازد و… پاولنکو معمولا آثار نویسندگان و شعرای جوان را با هزینه خودشان چاپ می کند و روال کارش هم این است که پول چاپ 5 هزار جلد را از آنها می گیرد ولی هزارتا بیشتر چاپ نمی کند...
فتح الله بی نیاز 33 سال از مطبوعات و مجامع ادبی ایران دوری جسته و در آن سال ها آن قدر کتاب خوانده که هم اکنون به عنوان یک منتقد و داستان نویس حرفه ای در جامعه ادبی ایران مطرح است.از دیگر آثار این نویسنده می توان به رمان های “ستیزه جوی دلتنگ”، “ملاقات با مسیح”، “افعی ها خودکشی نمی کنند” و مجموعه داستان “تشییع جنازه یک زنده به گور” اشاره کرد.
نشریات رسیده
باران زمستانی
شماره 17 و 18 فصلنامه‌ی باران در سوئد منتشر شد. تزئین‌بخش جلد این شماره عکسی از عکاس ایرانی مقیم سوئد، فتح‌الله زند است.
شماره‌ی جدید فصلنامه باران با سرسخن مسعود مافان و همچنین مقاله‌ای از طارق علی (ترجمه منوچهر اردلان) و اباویت براتاستروم با عنوان کفرگویی لسینگ در کلیسای فمینیسم(رباب محب) آغاز می‌شود.
در بخش «زندان»، گفت و گویی با خانم فروغ لطفی، مادر یکی از جان باختگان دهه‌ی شصت (گفت و گو از: سعید افشار) و پاره‌ای از خاطرات زندان عفت ماهباز آمده است.
بخش «داستان»، آثاری از محمود فلکی داستان‌نویس ساکن آلمان، قدسی قاضی‌نور داستان‌نویس ساکن هلند و بهرام مرادی داستان‌نویس ساکن آلمان، و بخش «شعر»، آثاری از شیدا محمدی، ماندانا زندیان، تیرداد نصری و اکبر ذوالقرنین را دربرگرفته است.
در بخش «نقد… نظر… مقاله» نیز این مقالات چاپ شده است: نماد بیگانگی ما (محمد بهارلو)، دیو در فرهنگ شفاهی و مذهبی ایران (شکوفه تقی)، پوشیده‌نویسی در ادبیات فارسی (نسیم خاکسار)، شعر بهار و تاریخچه مجلس شورای ملی (شهین سراج)، برای آزادی هیچ قیمتی گران نیست (نوال السعداوی- ترجمه علی شفیعی)، نگاهی به رمان عقرب روی پله‌های راه‌آهن اندیمشک (بهروز شیدا)، نگاهی به رمان آنجل لیدیز، نوشته‌ی خسرو دوامی (علی صیامی)، ادبیات واقعیت گریز و ادبیات تعبیری (لاورنس پرین- با ترجمه ابوالقاسم گلستانی)، زنان خاطره‌نویس در تبعید (عزت‌السادات گوشه‌گیر)، نگاهی به رمان بره گمشده راعی (پاکسیما مجوزی) و کشتار دگراندیشان در ایران (رضا اغنمی).
در بخش «اندیشه»، چهار مقاله ارائه شده است: آزمونی در پرسیدن: فرانتس کافکا و ژان پل سارتر (آرامش دوستدار)، سفرنامه میرزا ابوالحسن‌خان ایلچی (کرامت‌الله راسخ)، اقتصاد ایران به کدام سو؟ (احمد علوی) و کسروی و گفتمان فلسفی تجدد (سعید گلکار).
در این شماره در بخش «بازتاب و خبر»، نقدی از ساناز اقتصادی‌نیا بر داستان کوتاهی از شکوفه تقی، یادداشتی از روح‌انگیز شریفی‌نیا، نویسنده رمان چه کسی باور می‌کند رستم در پاسخ به چند نکته مطرح شده در نقد و بررسی نیره توکلی بر رمان وی که در شماره 14 و 15 منتشر شده بود، و همچنین انتقادی از کوشیار پارسی، داستان نویس ساکن هلند از یک خبر منتشر شده در باران و همراه با آن ارائه اطلاعاتی مبسوط از ترجمه آثار شاعران و داستان‌نویسان معاصر ایران به زبان هلندی، چاپ و منتشر شده است. صفحات پایانی شماره 17 و 18 به چند خبر فرهنگی و معرفی چند کتاب اختصاص دارد.
ماهنامه بایا
ماهنامه بایا این بار با مقدمه‌ای متفاوت از فرخنده حاجی‌زاده به عنوان صاحب‌امتیاز، مدیرمسئول و سردبیر منتشر شد. فرخنده حاجی‌زاده در مقدمه خود که عنوان «روسفید نمی‌‌کند عذر! قبول!» را برای آن انتخاب کرده است از حوادثی سخن می‌گوید که به تعطیلی ویستار منجر شد.
حاجی‌زاده سرمقاله خود را این گونه آغاز کرده است: «آنچه بر کتابفروشی و موسسه فرهنگی ویستار در چند ماه گذشته رفت، چون به صورت گسترده در رسانه‌ها آمده است از تکرار آن خودداری می‌کنم اما اینکه کسی با نیت زراندوزی، ارضای نخوت، تکبر، ترمیم عقده‌های شخصی، خوش‌خدمتی، واسط‌گی و یا هر دلیل دیگری یک شبه به تخریب یک موسسه فرهنگی دست می‌زند. اینکه قاضی سوگند یادکردهای بنا به دلا‌یلی رایی خلا‌ف عدالت صادر می‌کند. اینکه پرونده‌ای به صورت مجهول بررسی می‌شود. اینکه حکمی مسیر خود را 11 روزه طی می‌کند. اینکه وزارتخانه متبوعش اظهار تاسف می‌کند که در این زمینه کاری از دستش برنمی‌آید و…
بخشی از رمان صورت مردگان جهانم به قلم رضا براهنی، بخشی از رمان وصف سه چهار یار در افسانه و افسون به قلم محمد محمدعلی، نرقه از قباد آذر آیین، برکه مرداب از حسن اصغری، مثل چشم‌هایت از محب ایرانزاد، ژان والژان از سینا برازجانی، دنیا جای ترسوها نیست از شهرزاد توتونچی، علی‌اکبر و انار از بنفشه حجازی، جادوی خواب و خیال از حسن خادم، سایه‌های هامون از محمد هلیلی، صدای پا از میترا داور، این راه دور و دراز از علی اشرف درویشیان، رعنا وقتی که خواب است از رضا زنگی‌آبادی، تسلیم از محمود شاه‌محمدی، قرار بود امروز بریم مسافرت از فاطمه شریف‌نژاد، یک باره با دو چشمش که بزرگ‌ترین حفره است از لیلا صادقی، شهر پارچه‌ای شهر صلح از ری را عباسی، چهار از شیرین فتوگرافی، زن زیر تیر برق از حسن فرهنگ‌فر، جای مناسب از فراز عطار، رخت چرک‌ها از مریم علی بیگی، این هم از مرگ از فرهاد حیدری گوران، در سوگ عمران از منصور بنی مجیدی و می‌دانم تو نیستی! از محمد جای‌زاده از جمله مطالب این شماره بایا است.
”سیمیا” ویژه بهرام بیضایی
دومین شماره از دوره جدید مجله سیمیا در 364 صفحه منتشر شد. این شماره “سیمیا” به مناسبت اجرای نمایشنامه “افرا” به بهرام بیضایی و تئاتر او اختصاص یافته است.
در این شماره می خوانیم: یادداشت سردبیر/علی دهباشی، درباره این ویژه نامه/حمید امجد، برای زادروز بهرام بیضایی/اکبر رادی، یادداشت بهرام بیضایی در سوگ اکبر رادی، سالشمار زندگی و آثار بهرام بیضایی، بهرام بیضایی؛ آثار اولیه/ژیزل کاپوشینسکی/بابک تبرایی، بهرام بیضایی؛ نمایشنامه نویس/محمد رحمانیان، بیضایی ناشناخته/محمد چرم شیر، بیضایی معاصر/حمید امجد، بهرام بیضایی؛ گنوستی سیسم مدرن و کاربرد اجتماعی/دکتر بهرام جاسمی، بازی برای بیضایی/رضا کیانیان، “چهار صندوق” در پرتو رویدادهای تاریخی ایران (دهه های بیست تا چهل) / افشین هاشمی، نگاهی کوتاه به استعاره تن پوشی و بدل پوشی در نمایشنامه «ندبه»/فارس باقری، درسهای «سهراب کشی»/محمد چرم شیر، از جهان پاکان در پی اصل گم شده/حمید امجد، میزگرد درباره «میراث» و «ضیافت»، پرسشی به نام «مرگ یزدگرد»/رضا براهنی، سینما و تئاتر بدون تجربه کردن می میرند/حمید امجد و احمد پایداری، بانو آئویی چالش بنیادین هستی/شهرام جعفری نژاد، کارنامه بندار بیدخش سخندانی و زیبایی/ایرج کریمی، درنگی بر دو تئاتر از بهرام بیضایی/حمید امجد، بازاندیشی جهان کهن/حمید امجد، “شب هزار و یکم” ملتی که تا قصه می گوید، زنده است/شهرام جعفری، …در توضیح سیاسی نبودن/محمد رحمانیان، افرا در انتظار/مژده شمسایی، درسهای «افرا»/محمد رحمانیان، روایتگری قصه در «افرا»/اصغر عبداللهی، یادداشتی بر نمایشنامه “افرا یا روز می گذرد” رساله در باب نجات/محمد رضایی راد، درباره بازی در نمایش «افرا»/افشین هاشمی و گفتگو با بیضایی درباره افرا /حمید امجد.
علی دهباشی در بخشی از سرمقاله خود با عنوان “بیضایی و تئاتر ملی” می نویسد: “نام بهرام بیضایی که کارنامه هنری اش به نیم قرن می رسد بیش از هر نمایشنامه نویس دیگری با تئاتر ملی ایران گره خورده است. رویکرد بیضایی با تئاتر ملی رویکردی نه صرفاً از سر احساس و عشق به سرزمینش بلکه پاسخ به ضرورتی اجتناب ناپذیر بوده است. بیضایی بیش از هر نمایشنامه نویسی دغدغه نمایش ایرانی داشته و در پی آن بوده تا آنچه اجرا می شود به دل مردم راه یابد اما هرگز نخواسته و بر سر آن نبوده تا برای دست یابی به چنین هدفی حدی برای فهم مردم تعریف و معلوم کند. او از آن دسته هنرمندانی است که هرگز فرهنگ متوسط را تاب نیاورده و همین بیانگر حرمت او به مخاطب خود است.“
نوشتای ششم
شماره ششم “نوشتا” که سال اول انتشار خود را می‌گذراند، ویژه‌ی دی، بهمن و اسفند منتشر شده است. در این شماره، دو شعر منتشرنشده از دفتر “دلتنگی‌ها”ی یدالله رؤیایی و شعرهایی از: اسماعیل شاهرودی، محمدعلی سپانلو، ابوالفضل پاشا، علی الفتی و… و داستان‌هایی از: کاظم رضا، علیمراد فدائی‌نیا و… منتشر شده‌اند.
بررسی زمان در رمان “خیابان بهار آبی بود” حسین آتش‌پرور، دو مقاله از پی‌یر روردی - شاعر فرانسوی - با ترجمه آرش جودکی و درآمدی بر رمان “خویشاوندان دور” کارلوس فوئنتس نوشته‌ی مارتن وان دلدن با ترجمه جواد اسحاقیان، از دیگر مطالب منتشرشده در این شماره هستند، که مطالبی را هم به زبان‌های عربی و فرانسوی دارد.
”نوشتا” با مدیرمسؤولی حسین واحدی‌پور و سردبیری محمدحسین مدل منتشر می‌شود.