دیتریش الکساندر
جی کارنی، سخنگوی کاخ سفید، گفت که ایالات متحده انتظار هیچ گونه گشایشی را طی دو دور اول مذاکرات نداشت. البته “پیشنهادات ملموس” طی این مذاکرات جایگزین شدند. او در ادامه گفت: “حال باید ببینیم هیأت ایرانی تا چه حد به طور جدی پاسخگوی نگرانی های جامعه بین المللی خواهد بود.” سعید جلیلی، رییس هیأت مذاکره کننده ایرانی، خاطرنشان کرد که مذاکرات “فشرده ولی ناقص” بود. او از این موضوع گلایه کرد که حق ایران برای داشتن یک برنامه صلح آمیز هسته ای به رسمیت شناخته نشده.
در سه جلسه طولانی با حضور تمامی اعضاء و چندین نشست دوجانبه، طرفین تلاش کردند تا به یکدیگر نزدیک شوند. لحن مذاکرات به شکلی استثنایی سازنده بود. ولی محتویات مذاکرات چندان چنگی به دل نمی زد. گروه ۵+۱ بر سه خواسته تأکید ورزیدند: تهران باید غنی سازی را تا مرز ۲۰ درصد انجام دهد، فعالیت های غنی سازی در سایت کوهستانی فوردو متوقف شود، و مواد غنی شده ای را که به صورت مستقیم مورد مصرف دارد را به عنوان ذخیره به خارج از کشور ارسال گردد. در عوض، اتحادیه اروپا پیشنهاداتی در زمینه فن آوری صلح آمیز هسته ای ارائه کرد: تأمین امنیت اتمی و راه اندازی کامل رآکتور تحقیقاتی در تهران. مقامات آمریکایی نیز اظهار داشتند که قطعات لازم برای هواپیماهای غیرنظامی ایرانی را تأمین خواهند کرد. هواپیماهایی که در ایران مورد استفاده اند اکثراً از ایالات متحده خریداری شده اند. درحال حاضر، این هواپیماها به دلیل تحریم های آمریکا از وضعیت بسیاری بدی برخوردارند.
هیأت ایرانی تلاش کرد تا غنی سازی را به عنوان یک حق بنیادین مطرح کند. واکنش گروه ۵+۱ نسبت به این پیشنهاد قدری تردیدآمیز بود، زیرا تهران به شکلی جدی از مفاد پیمان منع گسترش اتمی تخطی کرده است. هیأت ایرانی همچنین به بغداد آمده بود تا در مورد مسایل منطقه ای مانند سوریه و بحرین مذاکره کند. و گروه شش کشور خاطرنشان کردند که این مذاکرات صرفاً به هدف حل و فصل معضل اتمی ایران برگزار شده است.
طی مذاکرات پیشین در استانبول از ایران خواسته شده بود تا پیشنهادات خود را برای نشست بغداد به هدف برون رفت از این بحران آماده کند. این بار هیأت ایرانی با یک طرح ۵ منظوره آمده بود. گروه شش کشور این موضوع را که حکومت تهران آماده بود تا درخصوص غنی سازی ۲۰ درصدی مذاکره کند، گامی به سوی جلو می داند.
آگوست هانینگ، رییس سابق دستگاه اطلاعاتی فدرال، اظهار داشت که این یک نشانه خوب است که حداقل مذاکرات جریان پیدا کرده و در چرخه ای افتاده که دور بعدی آن در مسکو برگزار خواهد شد. هانینگ به روزنامه دی ولت گفت: “درواقع در بغداد مشخص شد که ایران هنوز برای امتیازات قابل توجه و ملموس آماده نیست، و التزام روسیه در این زمینه نیز به خوبی نشان می دهد که مسکو هیچ نفعی از سلاح اتمی ایران نمی برد.” ایران باید بدگمانی و عدم اطمینان را کاهش دهد، ولی این کار سختی است، “چرا که حرف با عمل یکی نیست”.
هانینگ همچنین خاطرنشان می کند که تحریم ها را نباید به شکلی عجولانه لغو کرد. یکی از دلایل مهم در اینکه مقامات ایرانی حاضر به مذاکره شدند، همین فشارهای اقتصادی بوده است. تحریم علیه بخش های بانکی و نفتی کم کم دارد نتیجه می دهد. اگر این فشارهای اقتصادی کاهش یابد، این احتمال وجود خواهد داشت که جمهوری اسلامی مجدداً آمادگی خود را برای مذاکره ازدست بدهد.
مسأله این است که گروه شش کشور دیگر نمی خواهد پس از انجام دو سری مذاکرات، مجدداً با ایران بر سر غنی سازی ۲۰ درصدی به بحث و تبادل نظر بپردازد. با اینکه این گروه امتیازات قابل توجهی را به تهران پیشنهاد داده، تهران هنوز پاسخی در این زمینه ارائه نداده است. مایکل روبین که از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۴ رییس بخش ایران در پنتاگون بوده، معتقد است که تنها با اعمال تحریم های بیشتر می توان به نتیجه رسید. او می گوید: “مشکل دیپلماسی این است که تمایل برای ایجاد تفاهم، بیشتر از تمایل برای رسیدن به یک راه حل رضایت بخش است.”
حال باید ببینیم آیا گروه شش کشور در نشست بعدی که در مسکو برگزار خواهد شد بر این حالت غلبه خواهند کرد یا خیر.
منبع: دی ولت، ۲۶ می
