باربارا چولی
علی خامنه ای، رهبر ایران پیر نیست. روح الله خمینی، پدر انقلاب اسلامی، وقتی همسن او بود، در سن ۷۷ سالگی در سال ۱۹۷۹ از تبعیدگاهش در فرانسه به ایران بازگشت. او هنوز جوان به نظر می رسید اگرچه مدت های طولانی در مورد سلامتی او شایعات زیادی رواج داشت. این شایعات در مورد خامنه ای بعد از انتخابات سال ۲۰۰۹ نیز تکرار می شود. انتخاباتی که طی آن محمود احمدی نژاد بار دیگر رئیس جمهور شد و به اعتراضات مردمی که توسط اصلاح طلبان آغاز شد، دامن زد. سپاه پاسداران این اعتراضات را بشدت سرکوب کرد.
گفته می شود که اختلافات بین محافظه کاران و احمدی نژاد که از حمایت سپاه برخوردار بود، پیش از سقوط دولت احمدی نژاد بالا گرفته بود اما در آن زمان کسی جز خامنه ای برای حفظ مقام خود، برنده جنگ دو جناح نبود. در مدارک ویکی لیکس، گفته شده بود که خامنه ای سرطان دارد و در مراحل آخر این بیماری است. پاییز سال گذشته باز هم این شایعه بر سر زبان ها افتاد. دلیل این شایعات این بود که از۵ اکتبر به مدت سه هفته از صحنه دور بود.
خامنه ای حتی در عید بزرگ شیعیان، عید غدیر، نیز سخنرانی نکرد و حتی برای وفادارانش هم زندگی او رو به پایان بود تا جایی که حسین رستمی، روزنامه نگار ایران در “تایمز” انگلستان درخواست کرد که برای خامنه ای دعا کنید. به گفته برخی از منابع خبری اسرائیلی، رهبر ایران در جریان یک دیدار خصوصی نیز حالش بد شد و بلافاصله بستری گردید. اما از ماه نوامبر باز به صحنه باز می گشت ؛ گویی که هیچ اتفاقی نیافتاده است. برای کریسمس و سال نو مسیحی، سایت های خبری پیام تبریک طولانی او را برای “ همه مسیحیان و مسلمانان جهان” منتشر کردند. فعالیات های حساب توئیتر انگلیسی رهبر، افزایش پیدا کرد و با سال جدید صفحه توئیتر او به زبان فارسی نیز آغاز به کار کرد.
یک خبر تازه. برای کسانی که در سال ۲۰۱۴ انتظار داشتند سانسور از بین برود یا تا حدی کم شود، دسترسی به شبکه های اجتماعی غربی برای همه شهروندان ایران نکته مثبتی بود. شاید باید این را مدیون دو حساب توئیتر رهبر گذاشت. به همه این دلایل و نه فقط به این دلیل که ایران و آمریکا به توافقی جدیدی دست یافتند، خامنه ای وارد فهرست افرادی شد که در سال ۲۰۱۴ باید منتظر خبرهایی از آنان بود. این فهرستی است که موسسه ایتالیایی مطالعات سیاست بین المللی تهیه کرده است و یک زندگینامه مفصل از آیت الله خامنه ای منتشر کرده است. این قدرت مطلق مرموز،که وارث خمینی در جمهوری اسلامی محسوب می شود.
در تئوری این چنین است که خامنه ای قدرت مطلق اش را از خدا گرفته است. اما درک اینکه او در واقعیت چه کسی است و برای آینده چه برنامه هایی دارد، با توجه به سیستم بسته حکومت دینی در ایران، کار آسانی نیست. ایران کشوری است که تا قبل از انتخاب شدن حسن روحانی به ریاست جمهوری، به دلیل تحریم های بین المللی، منزوی شده بود. ممکن است که شایعه بیمار بودن رهبر توسط گروه های مخالف در داخل حکومت پخش شده باشد اما موسسه مطالعات خاورنزدیک واشنگتن در سال ۲۰۱۲ مقاله ای با عنوان “ایران بعد از خامنه ای” منتشر کرد.
خامنه ای ۲۵سال است که رهبر ایران است رسیدن به این مقام کار آسانی نبوده است. آیت الله خامنه ای که آن زمان رئیس جمهور ایران بود، یکی از مشاوران نزدیک خمینی محسوب می شد که در سال ۱۹۸۹ توسط مجلس خبرگان – متشکل از ۸۶ روحانی منتخب مردم در این مجلس انتخاب شد. او کاندیدای مورد نظر آیت الله رفسنجانی بود که به گونه ای تردستانه رای ها را به سمت خامنه ای روانه کرد؛ همانطور که در سال ۲۰۱۳ نظر اصلاح طلبان را به سمت روحانی میانه رو جلب کرد. رفسنجانی که خود از سال ۱۹۸۹ تا ۱۹۹۷ رئیس جمهور ایران بود، همواره یک عملگرا محسوب می شود و همیشه خواستار حرکت کشور بسمت مدرن شدن بوده است.
در ایران، باز شدن فضای سیاسی از سال ۱۹۹۷ و بعد از انتخاب محمد خاتمی به عنوان اولین رئیس جمهور اصلاح طلب ایران، شروع شد. خاتمی با نزدیک شدن به غرب می توانست ده سال زودتر به گفتگو های اتمی پایان بدهد. اما خامنه ای در جریان انتخابات سال ۲۰۰۵ و بعد در سال ۲۰۰۹ با پشتیبانی از محمود احمدی نژاد، یک قدم به عقب برداشت. البته بعد ها خامنه ای بسیاری از انتخاب های احمدی نژاد را رد کرد و شایسته نداشت. بعنوان مثال، اسفندیار رحیم مشایی، از بستگان رئیس جمهور وقت فقط به مدت نه روز توانست معاون وی باقی بماند. اما خامنه ای هرگز تردیدی در نتیجه انتخابات ۲۰۰۹ نشان نداد و رهبران جنبش اعتراضی سبز، میرحسین موسوی و مهدی کروبی، یاران دوران اولیه انقلاب، به حصر خانگی رفتند و بعد از وعده های روحانی، همچنان در حصر هستند.
قبل از رای گیری ۱۴ ژوئن سال گذشته، تنها عده کمی معتقد بودند که فصل جدید گفتگو آغاز خواهد شد. رفسنجانی، دوست قدیمی خامنه ای که پنج سال از او بزرگ تر است، از سوی شورای نگهبان رد صلاحیت شد. همین خامنه ای چند ماه بعد دست دوستی به سمت آمریکا دراز کرد و از سپاه پاسداران خواست که “نرمش قهرمانانه” از خود نشان بدهند و به این ترتیب با محافظه کاری خداحافظی کرد. محافظه کارانی که دوست داشتند ایران بیش از پیش منزوی شود و با غرب و شیطان صهیونیستی کاری نداشته باشد. اگر لازم بود، خامنه ای رای ها را به سود سنتگرا ها تغییر می داد. در واقع، از بعد از بی وفایی های احمدی نژاد و فشار تحریم ها، ماه هاست که خامنه ای خودش پرونده اتمی را در دست گرفته است و به شکلی پنهانی به دولت اوباما نزدیک شده است.
احمد هاشمی، کارمند سابق وزارت امورخارجه ایران، که از ایران فرار کرده است و به ترکیه رفته است، می گوید: “توافق بر سر مراکز اتمی ایران نتیجه تغییرات سیاسی است که خامنه ای خواستار آن است”. خامنه ای است که بیش از روحانی دلش می خواهد که فشار تحریم ها برداشته شود. برای هاشمی این تغییرجهت، تعجب آور نیست. او می گوید: “وجود جمهوری اسلامی برپایه ضد و نقیض، تقلب و دروغ بنا شده است. در اولین روزهای انقلاب، خمینی عده آزادی سیاسی همه احزاب و خدمات مجانی به مردم ایران را داد. اما بعد، به اعتبار قدرتی که بدست آورده بود، به گفته هایش عمل نکرد. یکی از دلایل چنین نرمشی از سوی مردان حکومت ایران این است که بر اساس تعابیر اسلامی در مورد بنیان حکومت، دروغ گفتن جایز است. همچنین در مورد امنیت و منافع کشور این روش توجیه شده است. گشایش روابط با آمریکا یک ضد و نقیض بزرگ برای ایران محسوب می شود که ممکن است منجر به از بین رفتن اعتبار این کشور در میان کشور های مسلمان بشود. سیاست ضد آمریکا و ضد یهودیگری دو اصل اساسی سیاست خارجی ایران است.”
البته این ضد ونقیض ها در تاریخ ایران کم نبوده اند. ابتدا انتخاب خامنه ای جوان ۵۰ ساله که هنوز آیت الله نشده بود به عنوان رئیس جمهور و بعد رسیدن به رهبری در ایران. سال ها جانشین خمینی، فردی ضعیف و بدون کاریزما محسوب می شد که خود را از رفسنجانی مستقل کرده بود. اما بعد از حمایت از احمدی نژاد، با خامنه ای مواجه شدیم که قادر بود رهبری را بدست بگیرد و همه چیز بر محور او بچرخد و او قدرت معنوی، سیاسی و نظامی بود که همه چیز مطابق میل او پیش می رفت. در دوران جوانی، فرمانه کل قوای ایران، خامنه ای بود که به کتاب و شعر علاقه مند بود و پیپ می کشید و شلوارجین آمریکایی می پوشید.
بعد از او، تنها کسی که می تواند جایگزینش شود، آیت الله رفسنجانی ۸۰ ساله است که تا سال ۲۰۱۱ رئیس مجلس خبرگان بود اما سن تقویمی اش بر علیه او کار می کند. اما ادامه داشتن این منصب به این شکل نیز در تردید قرار دارد. حتی احمدی نژاد غیر روحانی نیز به شکلی آموزه های مذهبی اش را تبلیغ می کرد. طبق قانون اساسی، در صورت فقدان رهبر و پیدا نشدن فرد مناسب برای رهبری، گروهی متشکل از سران قوا و برخی از سران کشور شورایی به نام شورای رهبری تشکیل می شود. اصلاح طلبان سالخورده ماده تشکیل یک نوع واتیکان دوم هستند.
منبع: ایندرو سیزده ژانویه
