چند روز پس از سخنرانی رئیس دولت اصلاحات در جمع برخی نمایندگان اصلاح طلب مجلس هشتم و تاکید بر پرهیز اصلاح طلبان از افراط، حملات اصولگرایان به وی آغاز شده است. آن ها تلاش برای انطباق اصلاحات و اعتدال را غیر واقعی خوانده و لیبرال دموکراسی را به تلاش برای نابودی مخالفان متهم کرده اند. همزمان در حالی که خاتمی پیروزی روحانی را به معنای توقف روند “حصر و زندانی کردن” دانسته است، یک عضو جبهه پیروان امام و رهبری گفته تغییرات اخیر ربطی به اصلاح طلبان ندارد.
سخنرانی اخیر محمد خاتمی در اواخر هفته گذشته، خشم و سرزنش برخی از چهره های دست راستی را به همراه داشته است. دیروز حمید رضا ترقی – از اعضای شاخص و قدیمی حزب موتلفه- گفت تلاش اطلاح طلبان برای انطباق “اعتدال” با “ اصلاحات” غیر واقعی و غیر قابل قبول است.
اعتدال شعاری است که حسن روحانی در مبارزات انتخاباتی خود و همچنین پس از پیروزی قاطعانه بر رقبای اصولگرای خود به عنوان خط مشی دولتش انتخاب کرد. محمد خاتمی رئیس جمهور پیشین را نیز عموما به عنوان رئیس “دولت اصلاحات” می شناسند. دو خط مشی ای که به اعتقاد ترقی آب شان در یک جوی نمی رود. این نماینده سابق مجلس برای انتقاد از مشی اصلاح طلبان پس از پیروزی قاطعانه شان در دوم خرداد ۱۳۷۶ می گوید: “اصلاح‌طلبان در دوران حاکمیت خود بحران‌های متعددی از جمله پدیده دوگانگی حکومت، ایستادگی مجلس ششم در برابر شورای نگهبان، تحصن مجلس ششم با حمایت بیگانگان و فتنه سال ۷۸ و۸۸ را برای نظام ایجاد کردند که این دلایل روشنی از عدم اعتدال در جریان اصلاحات است.”
علی رغم این ها، ناظران معتقدند به دشواری امکان داشت حسن روحانی بدون حمایت محمد خاتمی و بدنه جنبش سبز و اصلاحات از وی بتواند در همان دور اول انتخابات کار را یکسره کند و با فاصله ۱۲ میلیون رای از نزدیک ترین رقب خود – محمد باقر قالیباف- کلید پاستور را در اختیار گیرد.
انتخابات نشانگر پرهیز ما از افراط بود
محمد خاتمی در سخنرانی که هفته گذشته در دیدار با اعضای کمیسیون خط امام انجام داد خاطر نشان کرد که در شرایط امروز رویکرد “افراطی” در میان اصلاح طلبان وجود ندارد. به گفته رئیس دولت های هفتم و هشتم جمهوری اسلامی “ملت ما مثل همیشه رشد خود را نشان داد. رشد این طرف بسیار بالا بوده اولویت ها را تشخیص داد و احساساتی عمل نکرد بخصوص اصلاح طلبان و بالاخص جوانان عزیز. امروز باید بگوئیم افراط در بین ما تقریبا وجود ندارد.” رئیس جمهور پیشین افزوده است: “نمونه کار در انتخابات بود”
دیروز همچنین احمد نجابت، از اعضای تندروی جبهه ایثارگران انقلاب اسلامی مصاحبه با خبرگزاری فارس کرد و گفت: “علت اصلی منحل و نابود شدن حزب مشارکت و مجاهدین انقلاب ریشه در افراطی‌گری داشت..”
سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی و جبهه مشارکت اصلی ترین احزاب اصلاخ طلبان از سال ۷۶ تا ۸۸ بودند و اکثریت نمایندگان اصلاح طلب مجلس ششم که در اختیار جناح چپ قرار داشت اعضای این دو حزب بودند. اعضای شورای مرکزی این دو تشکل اصلاح طلب در انتخابات سال ۸۸ از میرحسین موسوی حمایت و پس از آن نیز حاکمیت را به “کودتای انتخاباتی” متهم کردند. این مواضع باعث شد تا بسیاری از سران این احزاب و اعضای بدنه آن روانه زندان های سراسر کشور شوند. با این حال این احزاب در چهار سال اخیر انتقادات خود را متوقف نکرده اند.
لیبرال دموکراسی مخالفان را نابود می کند
حالا نجابت با “لبیرال” خواندن آن ها، این ادعا را مطرح کرده است که “ لیبرال دموکراسی در ظاهر یک شعار شیک و مدرن است اما در باطن به افراطی‌گری می‌پردازد؛ این جمله «معاند را به مخالف و مخالف را به موافق تبدیل کنیم» فقط یک شعار است چرا که آنان هر کس که مخالف نظراتشان باشد را نابود می‌کنند.”
این ادعا در شرایطی مطرح می شود که محمد خاتمی در سخنرانی اخیر خود صراحتا تاکید کرده است که “امروز کسی نمی‌گوید که اصولگرا باید حذف شود، خیر! همه باشند خیلی از آنها خوشحالند، با عقلانیت هستند حاصل این انتخابات برای همه خوب بوده است، بنا براین نیست که دولتی با اتوبوس بیاید و با اتوبوس برود.”
تغییرات ربطی به اصلاح طلبان ندارد
در همین حال کمال‌الدین سجادی یک عضو بی چهره جناح راست نیز در واکنش به اظهارات خاتمی ادعا کرد پیروزی اخیر حسن روحانی ربط به اصلاح طلبان نداشته است. این عضو جبهه پیروان خط امام و رهبری می گوید: “اصلاح‌طلبان تندرو باید بدانند که تغییرات فعلی ربطی به آنها ندارد و امر نباید بر آنها مشتبه شود.”
گروه های افراطی اصولگرا و رسانه های نزدیک به آن ها در شش هفته ای که میان پیروزی روحانی و اعلام کابینه او فاصله بود تلاش بسیاری کردند تا نادیده گذاشتن حمایتشان از قالیباف و جلیلی که به شکست سنگین تن دادند وانمود کنند که روحانی کاندیدای اصولگرایان بوده تا شاید در اذهان از اثر شکست سنگین در امان مانند. گرچه روحانی از روزی که به نهاد ریاست جمهوری رفت، با تعیین اعضای اصلی کابینه از نزدیکان هاشمی و خاتمی، تلاش برای آزادی زندانیان سیاسی و مذاکره مستقیم با ایالات متحده نشان داده است که اصولگرایان تندرو به سختی می توانند وی را کاندیدایی نزدیک به خود بدانند.
حسن روحانی از چهره های نزدیک به آیت الله هاشمی رفسنجانی به شمار می رود. او پیش از این بارها گفته بود در صورت تایید صلاحیت دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام به نفع وی از انتخابات کناره گیری خواهد کرد. شورای نگهبان وقتی از آیت الله هاشمی رد صلاحیت کرد جناح راست شادمانی گرفت و باور نداشت که با خارج شدن هاشمی تا چه اندازه پیروزی نفر دوم وی تسهیل شده است.
۲۱ خرداد آیت الله هاشمی و محمد خاتمی در یک روز از کاندیداتوری حسن روحانی در انتخابات حمایت کردند. این حمایت ۲۴ ساعت پس از آن انجام شد که محمدرضا عارف، به خواست محمد خاتمی و علی رغم جایگاه خوبش در نظر سنجی ها برای پیروزی کاندیدای اصلاح طلبان میانه به نفع حسن روحانی از انتخابات کنار کشید.
سه روز مانده به انتخابات هم آیت الله هاشمی ضمن دعوت از همه مردم برای حضور پر شور در پای صندوق های رای افزود: “آقای دکتر حسن روحانی با مشورت بنده قدم در راه انتخابات گذاشت و با احترامی که برای کاندیدا های دیگر قائلم به دکتر روحانی رای می دهم و ایشان را برای تصدی قوه مجریه مناسبتر می دانم.”
چند ساعت پیش از وی محمد خاتمی نیز با انتشار بیانیه ای با دست خط خود، ضمن تشکر از عارف حمایت علنی خود از حسن روحانی را اعلام کرده بود: “به حکم وظیفه سنگینی که نسبت به کشور و سرنوشت ملت شریف دارم رأی خود را به برادر گرامی جناب آقای دکتر روحانی خواهم داد و از همگان به ویژه اصلاح طلبان و تحول خواهان و خواستاران عزت و سربلندی میهن و وفاداران به آرمانهای بلند و مطالبات روشن ملت می خواهم که با هوشیاری وظیفه مهم خود را در این انتخابات به جا آورند.” “
متن کامل این بیانیه در سایت رسمی حسن روحانی نیز منتشر وحمایت این دو باعث شد تا در عرض۲۴ ساعت موج حمایت دیگر احزاب و چهره های سیاسی و اجتماعی نیز به نفع روحانی سرازیر شود. همزمان در پایتخت و دیگر کلان شهر ها از جمله مشهد، اصفهان و شیراز نیز جوانان با پوسترهای روحانی، خاتمی و هاشمی و دستبند های بنفش و سبز به خیابان ها ریختند و از شهروندان خواستند به وی رای دهند.
مجموع این حمایت ها باعث شد تا در شرایطی که همه نظر سنجی ها حکایت از کشیده شدن انتخابات به دور دوم داشت، در همان دور اول حسن روحانی اکثریت مطلق آرا را از آن خود کند و با فاصله ای بسیار از رقبای اصولگرایش به عنوان رئیس جمهور جدید کشور شناخته شود.
پس از این پیروزی که با شادی گسترده شهروندان تحول خواه در خیابان ها همراه شد، حسن روحانی نیز بیانیه خود را شامگاه ۲۵ خرداد منتشر کرد؛ بیانیه ای که در آن به طور صریح از آیت الله هاشمی و محمد خاتمی قدردانی کرده بود. رئیس جمهور منتخب نوشته بود: “بی‌شک نقش امیدآفرین آیت‌الله هاشمی رفسنجانی و حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمد خاتمی که از چهره‌های درخشان نظام در این خیزش خروش بودند شایسته قدرشناسی است.”
تصور غلط اصلاح طلبان از مردم سالاری
خاتمی در سخنرانی هفته گذشته خود پیروزی حسن روحانی را به معنای توقف روندی دانسته که اگر ادامه پیدا می کرد: “حصرها، زندانی‌ها، درگیری‌ها، ناامنی‌هایی که برای افراد و گروه‌های خاصی در سراسر کشور پیدا شد، ادامه می‌یافت.”
رئیس دولت اصلاحات می گوید: “تنها صحبت سر این نبود که به کسی پست و سمت و مقام نمی‌دادند بلکه هر کاری می‌کردند تا کسی را که نمی‌پسندند حتی نتواند زندگی عادی داشته باشد.”
او اعتقاد دارد که حالا با پیروزی کاندیدای مورد حمایت اصلاح طلبان “این روند متوقف شده یا دست کم شدت کمتری یافته است و این دستاورد بزرگی است.”
حمید ترقی اما خاتمی را به خاطر این طرز فکر سرزنش می کند. به نوشته خبرگزاری فارس این عضو حزب دست راستی موتلفه در خصوص برخی دیگر از بیانات خاتمی مبنی بر اینکه اگر روحانی روی کار نمی‌آمد معلوم نبود که ما چه وضعیتی داشتیم، گفته است: “اصلاح‌طلبان تصور غلطی از مردم سالاری دارند و هرگاه که رویکرد مردم را به سمت خود ببینند می‌پذیرند و در غیر این صورت نتیجه انتخابات را قبول ندارند.”
