تونی کارون
بهار عربی ظرف پنج ماه گذشته تا حد زیادی بن بست هسته ای ایران را در فهرست معضلات جهانی تحت الشعاع خود قرار داده است و ممکن است تصمیم گیرندگان غربی را فعلاً از آنچه یک سردرد استراتژیک محسوب می شود، در امان نگهداشته باشد. اما وقتی این موضوع دوباره در سرفصل اخبار قرار می گیرد، بن بستی دشوارتر از همیشه خواهد بود.
لایحه جدید تحریم ها راه خود را در کنگره پیدا کرده است. انتظار می رود آمریکا برای تشدید تمهیدات شورای امنیت سازمان ملل برای فشار به ایران جهت تعلیق غنی سازی اورانیوم و ارایه پاسخ های شفاف به آژانس بین المللی انرژی هسته ای، فشار وارد کند. تازه ترین گزارش آژانس بین المللی ابهامات جدیدی در خصوص ماهیت برنامه هسته ای ایران مطرح کرده است و عدم همکاری برای حل و فصل این نگرانی ها، مانع از آن خواهد شد که آژانس احتمال ابعاد نظامی برنامه هسته ای را رد کند. با این حال روسیه در مسیری مخالف فشار وارد می کند و خواستار سست تر شدن دامنه تحریم ها و ایجاد فضایی برای یافتن راه حل دیپلماتیک شده است.
علیرغم تحریم های بی سابقه ای که از سوی دولت اوباما علیه ایران وضع شده است، این کشور دست به عقب نشینی نمی زند. مذاکرات قبلی دیپلمات های غربی با ایران نیز به پیشرفتی منجر نشده است و هیچ گفتگوی دیگری نیز در حال حاضر در دستور کار قرار ندارد. علیرغم فشار اقتصادی تحریم ها و سوء مدیریت اقتصادی داخلی، تهران قادر به تحمل فشار اقتصادی بوده است و این کار را با پشتوانه بهای مناسب و بالای نفت، و نیز در سایه پیوندهای تجاری با مراکز پویای اقتصاد جهانی نظیر چین، ترکیه و برزیل، انجام داده است.
بهار عربی تا زمانیکه به متحد ایران یعنی بشار اسد در سوریه، مربوط نشود، با استقبال تهران روبرو شده است. این تحولات سبب تضعیف دیکتاتورهای عربی طرفدار آمریکا شده است زیرا تعریف جدیدی از افکار عمومی عربی هرگز در محاسبات وارد نشده بود. تصمیم مصر برای ازسرگیری روابط دیپلماتیک با ایران ممکن است پیش زمینه ای از رویدادهای پیش روی منطقه ای باشد. اینطور نیست که مصر به متحد ایران تبدیل شده است، و یا کسب توانمندی هسته ای توسط ایران را پذیرفته باشد، اما از نمونه ترکیه برای در هم شکستن استراتژی تحت هدایت آمریکا جهت حل و فصل مشکلات پیروی می کند.
برای همین است که ایران تصور می کند بدون هیچ مشکلی، زمان به نفع آنها پیش می رود.
ارزیابی تهران با نقطه نظرات بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل همخوانی دارد. وی از سخنرانی اخیر خود در نشست مشترک با نمایندگان سنا و مجلس آمریکا برای طرح فوریت لزوم برخورد با ایران سخن گفت: “زمان در حال سپری شده است و ممکن است به نقطه عطف تاریخی برسیم. خطر بزرگ در مقابل بشریت ممکن است به زودی در پیش روی ما قرار بگیرد: یک رژیم شبه نظامی اسلامی مسلح به تسلیحات هسته ای.”
ارزیابی جامعه اطلاعاتی آمریکا که در ماه فوریه توسط دریاسالار جیمز کلپر رئیس سازمان امنیتی ملی در اختیار کمیسیون اطلاعات سنا قرار گرفت، نشان می دهد ایران “گزینه ساخت تسلیحات هسته ای را تا حدی از طریق توسعه توانمندی های مختلف برای خود محفوظ نگه داشته است تا در صورت نیاز به اخذ تصمیم برای ساخت سلاح، در موضع بهتری قرار داشته باشد. البته ما هنوز نمی دانیم آیا ایران در نهایت تصمیم به ساخت تسلیحات هسته ای خواهد گرفت یا خیر.”
نکته مهمتر اظهارات کلپر برای سنا این بود که “تصمیم گیری هسته ای ایران با رویکرد محاسبات هزینه- منفعت انجام می شود، و این به جامعه جهانی فرصت می دهد تا بر تهران تأثیر بگذارد.” ضمناً رهبری ایران “بدون شک امنیت، اعتبار و نفوذ ایران و نیز شرایط سیاسی و امنیتی بین المللی را برای اخذ تصمیم در خصوص برنامه هسته ای خود” مد نظر قرار می دهد.
این نتیجه گیری هایی است که تندروها را به وضع تحریم های اقتصادی بیشتر و تهدیدات نظامی واداشته است. برخی دیگر می گویند متقاعد کردن ایران به دست برداشتن از ساخت بمب هسته ای نیازمند یک چانه زنی همه جانبه است و به همین دلیل موضوع تغییر رژیم از روی میز برداشته می شود. اما حتی این نقطه نظر هم فعلاً در حاشیه اختلاف های موجود در کانون قدرت ایران، میان محمود احمدی نژاد و آیت الله علی خامنه ای، به کناری گذاشته شده است. برنامه هسته ای از دیرباز عامل وحدت طیف های سیاسی مختلف ایران بوده است وهرگونه تغییر احتمالی در سیاست خارجه ایران در شرایط فعلی، که در آن رهبر عالی درگیر یک منازعه سیاسی با رئیس جمهور بحث انگیز شده، از احتمال کمتری برخوردار است.
بر اساس ایده ها و نظرات فعلی، بن بست هسته ای ایران، از دید چالش هایی که سیاست خارجی واشنگتن با آن روبروست، در زمره یکی فرایند های صلح خاورمیانه قرار خواهد گرفت.
منبع: تایم- 6 ژوئن
