سعید جلیلی، نماینده کنونی خامنه‌ای در شورای عالی امنیت ملی و دبیر سابق این شورا که پیش از دولت روحانی، مدیریت مذاکرات را بر عهده داشت، طی سخنانی اعلام کرد که نباید از بازگشت تحریم ها و صدور قطع‌نامه‌های جدید ترسید.
به گزارش خبرگزاری فارس، جلیلی گفت: “دشمن در حالی از گزینه نظامی روی میز سخن به میان می‌آورد که تودهنی سختی از هشت سال جنگ با ایران خورده است و با اینکه می‌داند گزینه نظامی کارساز نیست اما قصد دارد ملت را از مبارزه بترساند و هزینه‌های آن را به رخ بکشد. در نظام جمهوری اسلامی ایران مردم حاضر هستند بزرگ‌ترین جان‌فشانی‌ها را بکنند.” او اضافه کرد: “ملت هیچ‌گاه نگران قطع‌نامه و تحریم دشمن نخواهند بود و این همدلی و هم‌زبانی راه نفوذ را می‌بندد و کشوری که بخواهد سایه ترس بر سر ملت داشته باشد علیه خود او استفاده خواهد شد. نباید اجازه دهیم رسانه‌های دشمن ملت را از برگشتن قطع‌نامه‌ها و تحریمها بترسانند.”
اظهارات سعید جلیلی که ظاهرا بیان اندیشه‌های بخش تندرو حاکمیت محسوب می‌شود، نمایشی از نگرانی بازگشت تحریمها و قطع‌نامه‌ها در جمهوری اسلامی است. در واقع تاکید جلیلی بر اینکه نباید از “برگشتن قطع‌نامه‌ها و تحریمها” ترسید، به این معنی است که چنین ترسی در میان مسئولان جمهوری اسلامی وجود دارد.
اواخر خرداد ماه گذشته، حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی نیز در پاسخ به کسانی که او را متهم به ترس از تحریم کرده بودند، گفته بود: “دولت یازدهم در همین شرایط تحریم بود که به چاره‌اندیشی برای رفع مشکلات محیط زیستی دریاچه‌ها و رودخانه‌های بزرگ کشور، تالاب‌ها، ارتقاء کیفیت بنزین و گازوئیل، احداث و تکمیل سیستم‌های فاضلاب در شهرها و احداث خط قطار سریع‌السیر اقدام کرده و از تحریمها نترسیده و با آن مبارزه می‌کند و با کمک شما و عنایت خدا تحریمها را لغو خواهیم کرد. این دولت در تهران نمی‌نشیند و شعار بدهد بلکه به همان جایی که تحریمهای ناحق علیه ملت ایران وضع شده، خواهیم رفت و همانجا تحریمها را لغو خواهیم کرد.” او در همانجا کنایه زده بود: “کسانی که می‌گویند تحریمها مهم نیست، گویا از جیب مردم خبر ندارند.”
بخشی از حاکمیت جمهوری اسلامی در سال‌های گذشته، وجود تحریمهای غرب را بی‌اثر و حتی مفید معرفی کرده بود. برای نمونه همان زمان که محمود احمدی‌نژاد، این تحریمها را بی‌اثر و قطع‌نامه‌های سازمان ملل را ورق پاره می‌دانست، سیدعلی خامنه‌ای هم تحریمها را “به نفع پیشرفت” دانسته بود.
او در اردیبهشت سال ۱۳۸۷ نیز گفته بود: “همین حالا که من با شما صحبت می‌کنم، دو سال است که قدرتهای استکباری مرتب تهدید می‌کنند که ما ملت ایران را تحریم می‌کنیم و محاصره می‌کنیم! انگار تا حالا این کار را نکرده‌اند. […] تهدید می‌کنند که شما را تحریم می‌کنیم و محاصره اقتصادی می‌کنیم! خب، در این سی سالی که ملت ایران را گاهی شدیدتر و گاهی ضعیف‌تر محاصره اقتصادی کردید، چه کسی ضرر کرد؟ ملت ایران ضرر کرد؟ ابدا! ما از تحریم به نفع پیشرفت خودمان استفاده کردیم.”
او اضافه کرده بود: “ما از تحریم غرب نمی‌ترسیم. ملت ایران به حول و قوه الهی در مقابل هر تحریمی و هر محاصره اقتصادی‌ای آنچنان تلاشی از خود نشان خواهد داد که پیشرفت او را مضاعف و چند برابر خواهد کرد.”
این “شعارها” بعد از آنکه تحریمها برقرار شد و فشار بر حکومت افزایش یافت و حتی امکان فروش نفت نیز گرفته شد، تغییر کرد. کار به جایی رسید که برای رسیدن به نقطه صفر و بازگشت به همانجایی که آیت‌الله خامنه‌ای شعار بی‌اثری تحریمها را داده بود، ایران با آمریکا پای میز مذاکره هم نشست؛ چیزی که خامنه‌ای “انقلابی و نه دیپلمات” صریحا آنرا رد می کرد. اکنون حتی رهبر جمهوری اسلامی هم کتمان نمی‌کند که تنها برای رفع تحریمهای غرب حاضر به مذاکره با آنها شده است.
خامنه‌ای در آخرین نامه‌اش به حسن روحانی که درباره “ملزومات اجرای برجام” نوشت، تاکید کرد: “از آنجا که پذیرش مذاکرات از سوی ایران اساساً با هدف لغو تحریمهای ظالمانه‌ی اقتصادی و مالی صورت گرفته است و اجرائی شدن آن در برجام به بعد از اقدامهای ایران موکول گردیده، لازم است تضمین‌های قوی و کافی برای جلوگیری از تخلّف طرفهای مقابل، تدارک شود، که از جمله‌ی آن اعلام کتبی رئیس‌جمهور آمریکا و اتّحادیه‌ی اروپا مبنی بر لغو تحریمها است. در اعلام اتّحادیه‌ی اروپا و رئیس‌جمهور آمریکا، باید تصریح شود که این تحریمها بکلّی برداشته شده است. هرگونه اظهاری مبنی بر اینکه ساختار تحریمها باقی خواهد ماند، به‌منزله‌ی نقض برجام است.”
در روزهای گذشته، با وجودیکه بالاخره اجرای توافقنامه جمهوری اسلامی و غرب عملیاتی شده و گام‌های اولیه از سوی ایران برداشته شده، هنوز به نظر می‌رسد بخشی از راستگرایان تندرو به دنبال کارشکنی در اجرای آن هستند.
در حالی که دولت روحانی تلاش می‌کند با اجرای مفاد توافقنامه موسوم به برجام، زمینه تعلیق تحریمهای غرب در ماه‌های آینده را فراهم کند، راستگرایان تندرو تلاش می‌کنند که در برابر اجرای گام به گام توافقنامه مقاومت کنند. برای نمونه در حالی که جمع‌آوری سانتریفیوژهای نطنز و فردو بخشی از آغاز برنامه مورد توافق ایران و غرب بوده است، گروهی از راستگرایان تندرو تلاش کردند که در برابر این روند اخلال ایجاد کنند. حتی شایعاتی منتشر کردند که علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی هم خواستار توقف جمع‌آوری سانتریفیوژها شده است. چنانچه خبرگزاری مهر، وابسته به شهرداری تهران، از قول شمخانی نوشته بود: “با یک اخطار، جلوی جمع‌آوری سانتریفیوژها گرفته شد.”
انتشار این خبر، حتی واکنش وزارت خارجه آمریکا را هم به دنبال داشت و یکی از مقامات این وزارتخانه تاکید کرده بود: “برجام با صراحت، گام‌هایی را که باید ایران برای رسیدن به روز اجرا بردارد و آژانس هم (انجام آنان را) تأیید کند، ذکر کرده است.”
پس از آن بود که هم سازمان انرژی اتمی ایران و هم علی شمخانی، ادعای توقف جمع‌آوری سانتریفیوژها را تکذیب کردند. سازمان انرژی اتمی در اطلاعیه‌ای رسمی آورده بود: “متاسفانه روزهای اخیر تعدادی معدودی از رسانه‌ها درخصوص اقدامات سازمان انرژی اتمی مطالب غلطی را منتشر می‌نمایند و اینکار تا جایی پیش رفته که حتی در رسانه‌ملی از قول دبیر شورای‌عالی امنیت‌ملی که جایگاه والایی در سیاست و امنیت کشور دارد خبر منتشر می‌نمایند.”
همچنین علی شمخانی هم طی گفتگویی با خبرنگاران که در خبرگزاری میزان وابسته به قوه قضائیه نقل شد، اعلام کرد: “نقل قول منتسب به من درباره توقف جمع‌آوری سانتریفیوژها صحت ندارد.” او ضمن تأکید بر “پایبندی جمهوری اسلامی ایران به اجرای تعهدات پذیرفته شده در برجام”، پایبند نبودن طرف مقابل به اجرای تعهدات خود را، تنها عامل توقف اقدامات ایران عنوان کرده بود.
فعلا به نظر می‌رسد که برخلاف گفته سعید جلیلی، نه تنها مردم، بلکه حتی “نظام” هم نگران بازگشت تحریمها است.
