ماتیو لی
ایران با لجاجت های افزاینده خود، برای تلاش های دولت اوباما در پیشبرد فرآیند صلح خاورمیانه، هم مشکل ساز و هم امیدبخش است.
باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا و دولت وی در صدد تماس با ایران هستند. در همین حال، رویکرد مخاصمه آمیز، فعالیت های هسته ای و آزمایش موشکی جمهوری اسلامی به ایجاد شکاف میان آمریکا و متحد انش در خاورمیانه، یعنی اسرائیل، منتهی شده است.
به نظر می رسد اقدامات نامربوط و حساب نشدۀ ایران، درحال شکل دادن یک اتحاد منطقه ای بر علیه آن کشور باشد.
دولت آمریکا نسبت به برجسته نمودن آنچه نزدیکی دیدگاه دولت اسرائیل و همسایگان عرب ایران بر علیه تهران ارزیابی می کند، امیدوار است. آمریکا قصد دارد از این همگرائی برای پیش بردن صلح اسرائیل- فلسطینیان و نیز ایجاد ارتباط گسترده میان اعراب و اسرائیل استفاده کند.
اوباما در دیدار هفته گذشته با نتانیاهو در کاخ سفید، در این باره گفتگو کرد. انتظار می رود رئیس جمهور آمریکا در دیدار روز پنجشنبه هفته جاری با محمود عباس رئیس جمهور فلسطین، و نیز در جریان حضور خود در مصر درماه ژوئیه که برای گفتگو با جهان اسلام صورت خواهد گرفت، باز هم به این موضوع اشاره کند.
خط مشی یاد شده، شامل تلاش برای پایان دادن به نفوذ ایران در سوریه و عوامل ضد اسرائیلی آن کشور در لبنان، از طریق گشودن باب روابط بهتر با سوریه نیز می شود. به گفته مقامات آمریکائی، قرار است جورج میچل نماینده ویژۀ آمریکا در فرآیند صلح، به زودی راهی دمشق شود.
کارشناسان بر این عقیده اند که اشتراک دیدگاه اعراب و اسرائیل در قبال ایران واقعی است. با این حال به گفتۀ آنها، این توافق ریشه در نگرانی های متفاوت دارد و به همین دلیل ممکن است دوام نیاورد. از سوی دیگر، برخی کارشناسان دیگر نسبت به ایجاد یکپارچگی حاصل خوش بین هستند.
آنتونی کوردزمن از مرکز استراتژیک و مطالعات بین المللی می گوید: «دولت باید بهترین مسیر را پیدا کند. آیا این بهترین راه است؟ با در نظر گرفتن فرصت ها، پاسخ مثبت است. ممکن است باعث پیروزی نشود، اما بهترین گزینه موازی موجود است.»
سیاست تغییر دولت اوباما تا کنون با پاسخی از سوی ایران روبرو نشده است. اسرائیل نیز در مقابل استفاده آمریکا از ایران به عنوان ابزاری برای تهدید تل آویو به تن دادن به فرآیند صلح، مقاومت به خرج خواهد داد.
احتمالاً آزمایش موشکی هفته گذشته ایران، صبر و شکیبائی اسرائیل را هدف گرفته است. اسرائیل همواره ایران را به عنوان «تهدیدی علیه موجودیت خود» خوانده و تهدید به انجام حمله یکجانبه علیه آن کشور کرده است، مگرآنکه موفقیت های دیپلماتیک در آینده نزدیک مانع از دستیابی تهران به توانمندی هسته ای شود.
مقامات دولت آمریکا نسبت به این آزمایش موشکی ابراز نگرانی کرده اند اما از زیاده روی در این موردخودداری کرده اند تا همچنان شاخه زیتون خود را برای پیشنهاد به تهران حفظ کرده باشند.
یک مقام آمریکائی آشنا به مسائل ایران که نخواست نامش فاش شود گفت: «ما می خواهیم دستان خود را برای تماس همچنان گشوده نگه داریم.»
اسرائیل از رویکرد گشایش نامحدود دولت اوباما در قبال ایران به دلیل ایجاد فرصت غنی سازی اورانیوم تا سرحد تولید تسلیحات هسته ای از سوی آن کشور بسیار نگران است. اسرائیل مایل است به تهدید ایران قبل از پیگیری فرآیند صلح با اعراب پرداخته شود.
با این حال، مقامات آمریکائی می گویند ایران احتمالاً تا پیش از پایان سال جاری فرصت پرداختن به نگرانی های بین المللی درخصوص برنامه هسته ای خود را نخواهد داشت. دورنمای این اقدامات، شامل پذیرش پیشنهاد پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل بعلاوه آلمان در خصوص غنی سازی اورانیوم خواهد بود.
به گفته دیپلمات های حاضر در جلسه توجیهی طرح دنیس راس، فرد برگزیده دولت برای تبیین سیاست ها در قبال ایران، وی گفته است نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل در اواخر سپتامبر آینده، تاریخ سرنوشت سازی است.
هیلاری کلینتون وزیر خارجه آمریکا نیز چهارشنبه گذشته خطاب به نمایندگان مجلس آن کشور گفت «خط مشی که در حال تدوین آن هستیم، چهارچوب زمانی مشخصی در مورد اینکه یا شاهد گشایش ها و تمایلاتی برای تماس بر سر این مسأله بسیار مهم خواهیم بود ویا چنین اتفاقی نخواهد افتاد» دارد.
یک مقام ارشد آمریکائی می گوید هیچ ضرب الاجل مشخصی از سوی دولت تعیین نشده است. با این حال به گفته کارشناسان، آمریکا زمان محدودی در اختیار دارد.
آرون دیوید میلر مذاکره کننده سابق در فرآیند صلح خاورمیانه که هم اکنون در مرکز سیاست عمومی ویلسون مشغول به کار است، می گوید: «دولت می تواند منتظر بماند، اما به دلیل وجود اسرائیلی ها، زمان نامحدود در اختیارندارد. دولت برای درنظر گرفتن نوعی فوریت برای این مسأله، تلاش هائی خواهد کرد.»
آمریکا اکنون در حال بررسی اقدامات بعدی، در صورت بی اعتنائی یا رد تغییرات موجود از سوی ایران است.
کلینتون از مواجه شدن ایران با «تحریم های کمرشکن» در صورت نشان ندادن پاسخ مناسب سخن گفته است. کلینتون و اوباما از تنبیهات بین المللی به جای تنبیهات یکجانبه آمریکا به عنوان ابزار کارآمدتر نام برده اند. با این حال، ایران تا همین جا نیز مشمول سه دور از تحریم های شورای امنیت سازمان ملل شده است؛ هرچند روسیه و چین به عنوان اعضای صاحب حق وتو، در برابر اضافه شدن به این تحریم ها مقاومت می کنند.
دولت آمریکا هفته های گذشته، آرام و بی سر و صدا در صدد تشویق کنگره به تصویب قانونی برآمده که دست رئیس جمهور را در اعمال تنبیهات اقتصادی و مالی جدید علیه ایران و شرکتهای خارجی درحال معامله با ایران باز می گذارد.
منبع: بوستون گلوب- 23 مه 2009
